Μια νέα... τρόικα, υπέρ των ελληνικών επιδιώξεων για ελάφρυνση του χρέους τον Δεκέμβριο, σχηματίσθηκε στη φθινοπωρινή σύνοδο του ΔΝΤ, καθώς το Ταμείο, η Ουάσιγκτον, αλλά και το Παρίσι τάχθηκαν με σαφήνεια υπέρ μιας άμεσης λύσης, «στριμώχνοντας» τον Γερμανό υπουργό Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο οποίος έφθασε στο σημείο να επικαλείται νομικίστικη ερμηνεία μιας λέξης στη συμφωνία της 24ης Μαΐου, προκειμένου να βγει από τη δύσκολη θέση.
Του Νώντα Χαλδούπη
Για πρώτη φορά από τότε που εφαρμόζονται διεθνή σταθεροποιητικά προγράμματα στην Ελλάδα, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών βρέθηκε απομονωμένος πολιτικά στις σκληρές θέσεις του.
Η απαίτηση του Β. Σόιμπλε να μην υπάρξει συμφωνία για τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους τον Δεκέμβριο, όπως συμφωνήθηκε στο Eurogroup της 24ης Μαΐου, αλλά ταυτόχρονα να παραμείνει το ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα, βάζοντας άφθονο... νερό στις βασικές αρχές του καταστατικού του, απορρίφθηκε οριστικά στις συζητήσεις που έγιναν στη φθινοπωρινή σύνοδο του Ταμείου και από τους τρεις «παίκτες» που έχουν βαρύνοντα λόγο σε αυτό το θέμα: την ίδια τη διοίκηση του ΔΝΤ, το βασικό του μέτοχο (Ουάσιγκτον), αλλά και το γαλλικό υπουργείο Οικονομικών, που είναι ο βασικός και αναγκαίος σύμμαχος του Βερολίνου στα σοβαρά θέματα της ευρωζώνης, αλλά έχει ιστορικά και πρωταγωνιστικό ρόλο στη διοίκηση του ΔΝΤ.
Σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε στο παρελθόν, όταν οι διοικήσεις του Ταμείου, τόσο επί Στρος Καν, όσο και επί των ημερών της Κριστίν Λαγκάρντ, ήταν πάντα πρόθυμες να αλλοιώσουν κανόνες δεκαετιών, προκειμένου να ευθυγραμμισθούν με τις υποδείξεις της Γερμανίας για τη διαχείριση των θεμάτων της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους, αυτή την περίοδο το ΔΝΤ εμφανίζεται εντελώς άκαμπτο σε βασικές αρχές του, όπως η αρχή της απαγόρευσης δανεισμού χωρών με μη βιώσιμο χρέος.
Αυτό ασφαλώς δεν έχει συμβεί τυχαία. Η Ουάσιγκτον εδώ και αρκετούς μήνες, με αφορμή τις παταγώδεις αποτυχίες στο ελληνικό πρόγραμμα, που έθεσαν σε κίνδυνο την αξιοπιστία του Ταμείου και προκάλεσαν αμφισβήτηση από αναδυόμενες οικονομίες του ηγετικού ρόλου που παίζει κατά παράδοση η Δύση σε αυτό τον οργανισμό, προκάλεσε παρασκηνιακά μια... ολική επαναφορά του Ταμείου στους βασικούς κανόνες του.
Τον Ιανουάριο, μάλιστα, καταργήθηκε η εξαίρεση που είχε καθιερωθεί επί Στρος Καν ειδικά για την Ελλάδα, σύμφωνα με την οποία το Ταμείο μπορεί να δανείζει χώρες με μη βιώσιμα χρέη, εάν υπάρχει σοβαρός συστημικός κίνδυνος. Έτσι, ένα νέο πρόγραμμα για την Ελλάδα μπορεί να εγκριθεί μόνο εάν υπάρξει θετική έκθεση βιωσιμότητας για το ελληνικό χρέος και η Κριστίν Λαγκάρντ μονότονα επαναλάμβανε στην Ουάσιγκτον (για να ακούει ο Β. Σόιμπλε...) ότι οι κανόνες δεν αλλάζουν και είναι υποχρεωμένη να τους εφαρμόσει.
Στην περίπτωση αυτή, όμως, ο Β. Σόιμπλε αντιμετωπίζει τον κίνδυνο μιας πραγματικής πολιτικής καταστροφής στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό της Γερμανίας. Η συμμετοχή του Ταμείου στο τρίτο πρόγραμμα για την Ελλάδα ήταν όρος εκ των ων ουκ άνευ για την έγκριση από το γερμανικό Κοινοβούλιο του νέου δανείου των 86 δισ. ευρώ. Ήδη βουλευτές της πλειοψηφίας έχουν κατηγορήσει την κυβέρνηση ότι τους εξαπατά, αφού ως τώρα δεν διαφαίνεται ότι το Ταμείο θα εγκρίνει ένα νέο δικό του πρόγραμμα για την Ελλάδα.
Δεν είναι «προϋπόθεση», είναι «βάση»!
Μπροστά στην απειλητική προοπτική της αποχώρησης του ΔΝΤ, ο Β. Σόιμπλε... ξέμεινε από πολιτικά και νομικά επιχειρήματα, για να υποστηρίξει ότι το Ταμείο μπορεί να μείνει χωρίς συμφωνία για ελάφρυνση του χρέους και επιστράτευσε νομικισμούς μικρού βεληνεκούς.
Σύμφωνα με κύκλους του ελληνικού υπουργείου Οικονομικών, επιχειρεί να ερμηνεύσει βολικά για τον ίδιο το νόημα μιας λέξης σε μια σημαντική φράση στο ανακοινωθέν του Eurogroup της 24ης Μαΐου.
Η φράση αυτή, που βρίσκεται στο τέλος του ανακοινωθέντος αναφέρει: «It is recognised that, consistent with IMF policies, approval of this arrangement will also be based on a new DSA and the assessment of possible debt relief measures mentioned above». Δηλαδή (σε δική μας μετάφραση), «αναγνωρίζεται ότι, σε συνέπεια με τις πολιτικές του ΔΝΤ, η έγκριση αυτής της διευθέτησης (σ.σ.: για το χρέος) θα βασισθεί επίσης σε μια νέα Ανάλυση Βιωσιμότητας Χρέους και στην αξιολόγηση των πιθανών μέτρων ελάφρυνσης του χρέους, τα οποία προαναφέρθηκαν».
Η φράση αυτή λέει, ουσιαστικά, αυτό που κατ’ επανάληψη έχει τονίσει το Ταμείο, δηλαδή ότι δεν θα υπάρξει νέο δικό του πρόγραμμα για την Ελλάδα, εάν δεν αξιολογηθεί πρώτα το χρέος ως βιώσιμο από το ίδιο το Ταμείο, αφού ληφθούν υπόψη σε αυτή την αξιολόγηση όποια μέτρα θα συμφωνηθούν από τους Ευρωπαίους.
Η καινοφανής ερμηνεία Σόιμπλε λέει ότι... όλοι οι άλλοι δεν έχουν καταλάβει καλά τι πραγματικά σημαίνει η λέξη “based”! Σύμφωνα με τον Γερμανό υπουργό Οικονομικών, η συμμετοχή του Ταμείου θα βασισθεί μεν στην έκθεση βιωσιμότητας χρέους που το ίδιο θα κάνει, αλλά ότι αυτή η έκθεση δεν είναι δεσμευτική για τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο νέο πρόγραμμα! Αν ήταν, ισχυρίζεται ο κ. Σόιμπλε, στο ανακοινωθέν θα αναφερόταν ότι αποτελεί «προϋπόθεση» για τη συμμετοχή του Ταμείου η θετική έκθεση βιωσιμότητας χρέους.
Ουδείς λαμβάνει, βεβαίως, στα σοβαρά αυτούς τους νομικίστικους ελιγμούς του Γερμανού υπουργού Οικονομικών. Άλλωστε, όπως τονίζουν κύκλοι του ελληνικού υπουργείου Οικονομικών, όποια ερμηνεία και αν κάνει κάποιος στις διατυπώσεις του ανακοινωθέντος, η ουσία δεν αλλάζει: για να καταρτίσει νέα έκθεση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους, το Ταμείο χρειάζεται να έχει τον Δεκέμβριο όλα τα μέτρα ελάφρυνσης που θα συμφωνηθούν, ώστε να αξιολογήσει αν με αυτά τα μέτρα ικανοποιείται η προϋπόθεση να μην ξεπερνά μακροπρόθεσμα η ετήσια δαπάνη εξυπηρέτησης του χρέους το 15% του ΑΕΠ.
Αν η Γερμανία επιμείνει να ζητεί να συζητηθούν το 2018 τα μέτρα ελάφρυνσης, είναι προφανές ότι αξιολόγηση του χρέους από το ΔΝΤ δεν μπορεί να γίνει και αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί να συζητηθεί και η συμμετοχή του σε νέο πρόγραμμα.
Κλειδί η δεύτερη αξιολόγηση
Τελευταία ελπίδα του κ. Σόιμπλε για να αποφύγει το «πικρό ποτήρι» της ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους είναι να υπάρξει κάποιος «εκτροχιασμός» των διαπραγματεύσεων για τη δεύτερη αξιολόγηση, ώστε μετατεθούν το 2017 και να χαθεί η προθεσμία του Δεκεμβρίου, κάτι που θα έδινε τη δυνατότητα στην Γερμανία να ζητήσει κάποιου είδους ειδικό διακανονισμό για να παραταθεί η παραμονή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα.
Αξιωματούχοι του ελληνικού υπουργείου Οικονομικών τονίζουν ότι για την κυβέρνηση θεωρείται πολύ κακό σενάριο η μετάθεση του χρόνου των αποφάσεων, γιατί αυτό θα καθυστερήσει την ένταξη στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ και την αποκατάσταση επενδυτικών ροών από το εξωτερικό στην Ελλάδα, που θεωρούνται απαραίτητες για την ανάκαμψη της οικονομίας.
Προβλέπουν, μάλιστα, ότι η δεύτερη αξιολόγηση δεν θα καθυστερήσει, αλλά θα έχει ολοκληρωθεί ως τα μέσα Νοεμβρίου, ώστε να υπάρχει και ο απαιτούμενος χρόνος για να προετοιμασθεί η μεγάλη συζήτηση για το χρέος, στο πλαίσιο της συνεδρίασης του Eurogroup, στις αρχές Δεκεμβρίου. Αν επιβεβαιωθούν αυτές οι προβλέψεις, ο Β. Σόιμπλε δεν θα έχει άλλα περιθώρια ελιγμών για να αποφύγει το «πικρό ποτήρι»...
