«Με την ανάδειξη των ιστορικών αρχείων του υπουργείου Εσωτερικών βάζουμε ένα ακόμη λιθαράκι στη μεγάλη προσπάθεια για τη συγκρότηση της εθνικής αυτογνωσίας, η οποία θα βασίζεται στα πραγματικά γεγονότα, απέναντι σε όσους επιχειρούν να διαιρέσουν τους Έλληνες σε πατριώτες και εθνομηδενιστές», τόνισε ο υπουργός Εσωτερικών, Αλέξης Χαρίτσης, μιλώντας στο Συνέδριο με θέμα «Οι αρχειακές συλλογές του Υπουργείου Εσωτερικών και η σημασία τους», που συνδιοργανώνεται στο Μέγαρο Μουσικής από το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, το ΥΠΕΣ και τα Γενικά Αρχεία του Κράτους.
Ο κ. Χαρίτσης υπογράμμισε ότι η σημασία του αρχείου του Υπουργείου Εσωτερικών δεν αφορά μόνο το περιεχόμενό του, αλλά και τη χρονική συγκυρία, κατά την οποία βλέπει το φως της δημοσιότητας. Και γι’ αυτό, σημείωσε με έμφαση, θα πρέπει να αναστοχαστούμε τη σχέση μας με τη νεότερη και σύγχρονη ελληνική ιστορία. Γιατί είναι πολύ εύκολο να μελετάμε, να αναφερόμαστε και να αναπολούμε προηγούμενες περιόδους της ιστορίας μας, όπως η αρχαία ελληνική ιστορία - και βεβαίως καλώς το πράττουμε - ταυτόχρονα όμως, είναι επιτέλους καιρός να αναμετρηθούμε με τις πτυχές αυτές της νεότερης ιστορίας, οι οποίες ακόμη και στις μέρες μας προκαλούν αντιπαραθέσεις.
Ο υπουργός Εσωτερικών επισήμανε ότι το τελευταίο διάστημα, σε ζητήματα τα οποία κυριαρχούν στο δημόσιο διάλογο και τη δημόσια αντιπαράθεση, όπως είναι το Μακεδονικό, οι Έλληνες πολίτες να χωρίζονται από κάποιους σε «μακεδονομάχους» και «εθνομηδενιστές». Και αυτό γίνεται επειδή δεν υπάρχει αυτή η σε βάθος κατανόηση της ιστορίας, αλλά και επειδή έχει αφαιθεί το πεδίο ελεύθερο σε διάφορους δημαγωγούς και λαοπλάνους, να διαμορφώνουν σε σημαντικό βαθμό την κοινή γνώμη.
Ήρθε η ώρα, τόνισε ο κ.Χαρίτσης να αντιμετωπίσουμε σοβαρά και κατά μέτωπο αυτά τα γεγονότα και με την ανάδειξη των ιστορικών αρχείων του Υπουργείου Εσωτερικών βάλουμε το δικό μας λιθαράκι σε αυτήν την προσπάθεια, για τη συγκρότηση της εθνικής αυτογνωσίας που θα βασίζεται στα πραγματικά γεγονότα και στα πραγματικά ιστορικά δεδομένα.
Η ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ
Το πρώτο βήμα της όλης προσπάθειας αφορούσε τον εντοπισμό των ιστορικών αρχείων, ανά Διεύθυνση του Υπουργείου, κάτι που δεν ήταν εύκολο, καθώς συχνά ακόμη και η φυσική πρόσβαση στα αρχεία ήταν εξαιρετικά δύσκολη. Για παράδειγμα, για να προσεγγιστούν σημαντικά αρχεία που εντοπίστηκαν σε αποθήκες του Υπουργείου στον Άλιμο, έπρεπε πρώτα να απομακρυνθούν σωροί άχρηστων αντικειμένων που γέμισαν τρεις νταλίκες! Το επόμενο βήμα μετά τον εντοπισμό των αρχείων, ήταν η καταγραφή βασικών δεδομένων που τα αφορούν και το τρίτο βήμα, απολύτως απαραίτητο από θεσμική άποψη, αφορούσε την ξεκάθαρη απονομή της αρμοδιότητας για τα αρχεία και τη βιβλιοθήκη, στο πλαίσιο της εκπόνησης του νέου οργανογράμματος του Υπουργείου.
Το τέταρτο και τελευταίο βήμα, όπως αναφέρει η σχετική ανακοίνωση, αφορά στην ψηφιοποίηση σημαντικού μέρους του ιστορικού αρχείου, δηλαδή, τη σάρωση, την ηλεκτρονική ταξινόμηση και την απόδοση του υλικού αυτού στην ερευνητική κοινότητα και σε όλη την κοινωνία.
ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ – ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ
Το «Αρχείο Ειδικών Εκδόσεων Τοπικής Αυτοδιοίκησης» και το «Αρχείο Διοικητικών Ορίων Δήμων και Κοινοτήτων»
Μια ομάδα πολύ σημαντικών ιστορικών αρχείων του ΥΠΕΣ αφορά την ιστορική διαδρομή της θεσμικής αρχιτεκτονικής της Αποκέντρωσης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα. Τα αρχεία αυτά περιλαμβάνουν τις μεταβολές στο θεσμικό επίπεδο (μεταβολές στο είδος και τον αριθμό των διοικητικών φορέων, π.χ. Νομοί, Γενικές Διοικήσεις, Περιφέρειες, για την Αποκέντρωση, και Δήμοι, Κοινότητες, για την Τοπική Αυτοδιοίκηση), τη διοικητική γεωγραφία (μεταβολές στα όρια) και τη διοικητική ονοματοθεσία (μεταβολές στα τοπωνύμια).
Τα πρόσωπα της Αποκέντρωσης: Το «Αρχείο Μετακλητών Νομαρχών»
Μια δεύτερη σημαντική ομάδα αρχειακού υλικού είναι το Αρχείο των Μετακλητών Νομαρχών. Με το αρχείο αυτό μπορεί να σκιαγραφηθεί το διαχρονικό προφίλ του Έλληνα Νομάρχη, ιδίως μέσα από την παρουσίαση χαρακτηριστικών περιπτώσεων από διάφορες ιστορικές περιόδους και περιοχές της χώρας. Περιέχει πλήθος στοιχεία και τεκμήρια για τους διατελέσαντες Νομάρχες, τα οποία αφορούν όχι μόνο σε υπηρεσιακά θέματα, αλλά περιλαμβάνουν επίσης και στοιχεία που αφορούν τη γενικότερη δημόσια δράση τους, κρίσιμα για την ανασύσταση της εποχής εντός της οποίας έδρασαν. Η σημασία του γίνεται ακόνη πιο σημαντική, αν αναλογιστεί κανείς πως αρκετά πρόσωπα που διετέλεσαν Νομάρχες, αργότερα πρωταγωνίστησαν στην κεντρική πολιτική σκηνή της χώρας.
Το «Αρχείο Εκλογικών Αποτελεσμάτων» και το «Αρχείο Εκλογικών Εγκυκλίων»
Ένα άλλο αρχείο μεγάλης ιστορικής αξίας είναι αυτό των εκλογικών αποτελεσμάτων και εγκυκλίων που ξεκινάει από το 1928 και καλύπτει όλη την ταραγμένη εκλογική ιστορία της χώρας. Η ψηφιοποίησή του βρίσκεται σε εξέλιξη και αναμένεται ότι μέσα στον Μάιο, το σύνολο των εκλογικών αποτελεσμάτων όλων των εκλογών (βουλευτικών, δημοτικών, νομαρχιακών, ευρωεκλογών, δημοψηφισμάτων) και εγκυκλίων, από τη δεκαετία του 1920 μέχρι τη δεκαετία του 2000, θα είναι προσβάσιμο στον νέο ιστότοπο του Υπουργείου Εσωτερικών.
Η πρακτική των αφαιρέσεων ιθαγένειας μέσα το ιστορικό αρχείο της Δ/νσης Ιθαγένειας
Μια τέταρτη κατηγορία αρχειακού υλικού μεγάλου ιστορικού ενδιαφέροντος είναι το κομμάτι του αρχείου της Ιθαγένειας, που ανήκει στη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας και αφορά στην αφαίρεση της Ιθαγένειας των «αντεθνικώς δρώντων» κομμουνιστών κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου, αλλά και αργότερα, καθώς αυτή η μέθοδος της «εθνοκάθαρσης» συνεχίστηκε. (Δικτατορία)
Το «Αρχείο Παττακού»
Τέλος, ένα από τα πιο σημαντικά είναι το λεγόμενο «Αρχείο Παττακού», το οποίο υπήρξε ξεχασμένο για σχεδόν μισό αιώνα. Την Άνοιξη του 1967 ο Στυλιανός Παττακός, ως υπουργός Εσωτερικών της νεοσύστατης δικτατορικής κυβέρνησης, ζήτησε από τους Νομάρχες, καθώς και από τους κατά τόπους διοικητές τους Χωροφυλακής και του Στρατού, αναλυτικά στοιχεία για τα φρονήματα και την πολιτική δράση των αιρετών της Αυτοδιοίκησης, δηλαδή, των δημάρχων, κοινοταρχών, καθώς και των δημοτικών και κοινοτικών συμβούλων σε όλη την επικράτεια.
Οι απαντήσεις που στάλθηκαν συγκεντρώθηκαν σε ένα ενιαίο αρχείο που αποτελεί μοναδικό τεκμήριο, όχι μόνο για την εικόνα τους τοπικής αυτοδιοίκησης τις παραμονές τους δικτατορίας, αλλά και για τη μεθοδολογία παρακολούθησης, καταγραφής, και ανάλυσης των πολιτικών φρονημάτων και της πολιτικής δράσης των πολιτών από τους μηχανισμούς του μετεμφυλιακού κράτους.