Έκρηξη των απλήρωτων εισφορών προς τα ασφαλιστικά ταμεία στο πρώτο τρίμηνο του 2020, καταγράφει νέα έκθεση του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Εισφορών (ΚΕΑΟ), εξέλιξη που φέρνει σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση τον ΕΦΚΑ και συνολικά το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας.
Τα ληξιπρόθεσμα και ανείσπρακτα χρέη προς το ΚΕΑΟ ξεπέρασαν τα 36 δισ. ευρώ καθώς αυξήθηκαν κατά 932 δισ. ευρώ, μέσα στο πρώτο τρίμηνο του έτους.
Η αύξηση των ληξιπρόθεσμων χρεών θα μπορούσε να χαρακτηριστεί συνήθης, αν δεν συνοδευόταν από την εξαφάνιση των πλεονασμάτων του ΕΦΚΑ και την απειλητική εμφάνιση των ελλειμμάτων, που απειλούν τη βιωσιμότητά του.
Ήδη ο ΕΦΚΑ, για να καλύψει τρέχουσες υποχρεώσεις για πληρωμές συντάξεων και έκτακτες όπως η πληρωμή αναδρομικών, επικουρικών του ΛΕΠΕΤΕ κ.λπ. ρευστοποιεί καταθέσεις και επενδύσεις που τηρεί στην Τράπεζα της Ελλάδος.
Η κατάσταση των οικονομικών του ΕΦΚΑ επιδεινώθηκε από την πανδημία, καθώς χορηγήθηκαν αναστολές πληρωμών σε χιλιάδες επιχειρήσεις, πληττόμενες από την καραντίνα και την αναστολή λειτουργίας.
Ενώ τα έσοδα του ΕΦΚΑ μειώθηκαν, εντούτοις οι δαπάνες του για καταβολές συντάξεων, όχι μόνο παραμένουν στα ίδια επίπεδα, αλλά και αυξάνονται, λόγω αναδρομικών υποχρεώσεων, μια εξέλιξη που δεν είναι βιώσιμη, εάν διατηρηθεί επί μακρόν.
Επίσης, το υπουργείο Εργασίας, για να μην αυξηθεί επιπλέον το έλλειμμα του ΕΦΚΑ, έχει παγώσει τις εκδόσεις νέων συντάξεων. Αποτέλεσμα είναι οι εκκρεμείς συντάξεις, να εκτοξευτούν σε επίπεδα πάνω από 300.000, αυξανόμενες κατά δεκάδες χιλιάδες από τον Ιούνιο του 2019.
Τα νέα φέσια προς τα Ταμεία
Αναλυτικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε το Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών, το συνολικό χρέος στο Κ.Ε.Α.Ο. στις 31 Δεκεμβρίου 2019 ήταν 35,383 δισ. ευρώ.
Μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2020, το χρέος αυξήθηκε κατά 931,94 εκατ. ευρώ και διαμορφώθηκε στο ποσό των 36,315 δισ. ευρώ. Η αύξηση προήλθε κατά 559,75 εκατ. ευρώ από κύριες οφειλές και κατά 372,2 εκατ. ευρώ από προσαυξήσεις και πρόσθετα τέλη.
Το ανησυχητικό είναι πως, η αύξηση των χρεών προς τον ΕΦΚΑ κατά 931,94 εκατ. ευρώ, προήλθε από οφειλές 95,63 εκατ. ευρώ οι οποίες προέρχονται από νέα χρέη οφειλετών τα οποία πριν ήταν εκτός ΚΕΑΟ και τα 836,4 εκατ. ευρώ προέρχονται από νέες οφειλές των ήδη ενταγμένων οφειλετών και πρόσθετα τέλη.
Αυτό σημαίνει ότι παλαιοί οφειλέτες, τα χρέη των οποίων είχαν ενταχθεί στο ΚΕΑΟ, σταμάτησαν να πληρώνουν. Από τα αναλυτικά στοιχεία του ΕΦΚΑ προκύπτει επίσης ότι:
- Υπάρχει συγκέντρωση πλήθους οφειλετών στις χαμηλότερες κλίμακες οφειλών με 1.619.995 οφειλέτες (80,29% των οφειλετών) να έχουν οφειλή έως 15.000 ευρώ ο καθένας
- Το 89,5% των οφειλετών (1.805.920 οφειλέτες) έχουν οφειλή έως 30.000 ευρώ ο καθένας
- Μεγάλο μέρος του υπολοίπου οφειλών αφορά 78.936 οφειλέτες που έχουν οφειλή από 50.000 - 100.000 ευρώ (15,10% του τρέχοντος υπολοίπου)
- Το μεγαλύτερο μέρος των οφειλών αφορά λίγους μεγαλο-οφειλέτες με οφειλές άνω του 1εκ. ευρώ (1.977 οφειλέτες συγκεντρώνουν το 23,61% του υπόλοιπου οφειλών).
- Επίσης, από την ανάλυση των οφειλών προκύπτει επίσης ότι, για τις οφειλές ύψους 36.315.172.547 ευρώ:
- το 25,74% (ποσό 9.348.579.070 ευρώ) του συνολικού χρέους δημιουργήθηκε από οφειλέτες που ξεκίνησαν να δημιουργούν οφειλές για πρώτη φορά από το 2010 και μετά,
- το 74,26% (ποσό 26.966.593.477 ευρώ) δημιουργήθηκε από οφειλέτες που ξεκίνησαν να δημιουργούν οφειλές για πρώτη φορά το 2009 ή παλαιότερα.
- Δηλαδή, το 74,3% των χρεών προς τον ΕΦΚΑ είναι άνω της δεκαετίας και όσο πιο παλαιό είναι ένα χρέος, τόσο δύσκολο είναι να εισπραχθεί.
Οι ενέργειες είσπραξης
Αξιοσημείωτο είναι, ότι από το χρέος των 36,3 δισ. ευρώ, έχουν ληφθεί αναγκαστικά μέτρα είσπραξης για χρέος ύψους 28,398 δισ. ευρώ, αλλά χωρίς απτά αποτελέσματα.
Σύμφωνα με το ΚΕΑΟ, για τη διαχείριση των οφειλών εφαρμόζονται ενιαίες διαδικασίες για το σύνολο των οφειλετών, οι οποίες κλιμακώνονται ως εξής:
Ενημέρωση του οφειλέτη: Στον οφειλέτη που εντάσσεται στο Κ.Ε.Α.Ο. αποστέλλεται η «Ατομική Ειδοποίηση ληξιπρόθεσμων οφειλών» με την οποία ενημερώνεται ότι η οφειλή του έχει μεταφερθεί στο Κ.Ε.Α.Ο. και ότι αν δεν ανταποκριθεί εντός 20 ημερών με εξόφληση ή διακανονισμό θα ξεκινήσει η διαδικασία της αναγκαστικής είσπραξης.
Για τις περιπτώσεις που οι οφειλέτες είναι εγγεγραμμένοι χρήστες στις Ηλεκτρονικές Υπηρεσίες Κ.Ε.Α.Ο. (π.χ. εργοδότες που υποβάλλουν Α.Π.Δ., οφειλέτες των τ. ΦΚΑ που είναι πιστοποιημένοι χρήστες των ηλεκτρονικών υπηρεσιών) οι προσκλήσεις και οι Ατομικές Ειδοποιήσεις αποστέλλονται ηλεκτρονικά μέσω των ηλεκτρονικών υπηρεσιών και είναι προσβάσιμες στην ιστοσελίδα του Ε.Φ.Κ.Α. Η αποστολή των ειδοποιήσεων γίνεται και μέσω ταχυδρομείου με συστημένη επιστολή. Από την έναρξη του Κ.Ε.Α.Ο. μέχρι τον Μάρτιο 2020 έχουν αποσταλεί συνολικά 1.446.477 Ατομικές Ειδοποιήσεις σε οφειλέτες. Ειδικά εντός του πρώτου τριμήνου του 2020 εστάλησαν 7.001 Ατομικές Ειδοποιήσεις.
Διαδικασία λήψης αναγκαστικών μέτρων: Εντοπισμός οφειλετών σε βάρος των οποίων μπορούν να ληφθούν μέτρα. Οι Υπηρεσίες του Κ.Ε.Α.Ο., εντοπίζουν τους οφειλέτες που δεν ανταποκρίθηκαν εντός 20 ημερών από την παραλαβή της Ατομικής Ειδοποίησης για την τακτοποίηση της οφειλής τους.
Αξιολόγηση – Δημιουργία προφίλ οφειλέτη: Πριν τη λήψη των αναγκαστικών μέτρων οι οφειλέτες αξιολογούνται και δημιουργείται το προφίλ του καθενός με πληροφορίες από το ηλεκτρονικό σύστημα του Κ.Ε.Α.Ο., τη διασύνδεση με το Μητρώο της Γ.Γ.Π.Σ., τα στοιχεία του Γ.Ε.ΜΗ. κλπ. Στη συνέχεια με κριτήρια καθορίζεται ο βαθμός εισπραξιμότητας και επισφάλειας κάθε οφειλής. Μεταξύ των κριτηρίων που λαμβάνονται υπόψη είναι:
- Το ύψος της οφειλής: ανάλογα με το ύψος της οφειλής επιλέγεται και το κατάλληλο είδος μέτρου o η συμπεριφορά του οφειλέτη: Αξιολογείται η στάση του οφειλέτη σε σχέση με την εκπλήρωση των υποχρεώσεών του π.χ. η καταβολή των τρεχουσών εισφορών και η παράλληλη καταβολή ανελλιπώς κάθε μήνα εύλογου ποσού «έναντι» της οφειλής ενισχύουν το προφίλ της αξιοπιστίας του οφειλέτη, κάτι που λαμβάνεται σοβαρά υπόψη υπέρ του οφειλέτη για όσο χρόνο διαρκεί η συμπεριφορά αυτή.
- Η παλαιότητα της οφειλής: στο πλαίσιο της αξιολόγησης του οφειλέτη, εξετάζεται το χρονικό σημείο δημιουργίας των οφειλών, προκειμένου να εκτιμηθεί αν οφείλονται στην οικονομική κρίση ή την εκ συστήματος αφερεγγυότητα του οφειλέτη.