Στα μισά του δρόμου προς την επιτυχία του σχεδίου «Ηρακλής» για τα κόκκινα δάνεια βρίσκονται η κυβέρνηση και οι τράπεζες, παρά τη σημερινή έγκριση του σχεδίου από την Κομισιόν, καθώς απομένουν πολλές και κρίσιμες λεπτομέρειες για την εφαρμογή του, οι οποίες θα αποτυπωθούν στο νομοσχέδιο που θα φθάσει στη Βουλή.
Το κείμενο που εγκρίθηκε από την Κομισιόν, όπως φαίνεται και από την ανακοίνωση που εκδόθηκε, είναι ένα γενικό πλαίσιο, το οποίο αποτελεί αντιγραφή του αντίστοιχου ιταλικού σχεδίου. Με τον τρόπο αυτό, άλλωστε, έγινε δυνατό να εγκριθεί πολύ γρήγορα από την αρμόδια υπηρεσία της Κομισιόν, αφού «πατούσε» σε ένα σχέδιο που ήδη είχε εγκριθεί για άλλη χώρα της ευρωζώνης.
Οι διοικήσεις των ελληνικών τραπεζών είχαν μπει σε κινητοποίηση τις προηγούμενες ημέρες, προκαλώντας και συνάντηση με τον υπουργό Οικονομικών, Χρήστο Σταϊκούρα, ώστε το κείμενο που θα εγκρινόταν από την Επιτροπή να προσαρμοζόταν εκ των προτέρων στα δεδομένα των ελληνικών τραπεζών.
Αυτό δεν έγινε, αλλά, σύμφωνα με πληροφορίες, έχει γίνει συνεννόηση μεταξύ του αρμόδιου υφυπουργού, Γιώργου Ζαββού και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ώστε να γίνει η κατάλληλη προσαρμογή μέσα από το νομοσχέδιο που θα καταρτιστεί το επόμενο διάστημα, σε συνεννόηση και με τις διοικήσεις των τραπεζών.
Προεξοφλώντας τη θετική έκβαση αυτών των συνεννοήσεων, ο κ. Ζαββός κάλεσε σήμερα τις τράπεζες να ενταχθούν στο σχέδιο, προχωρώντας σε τιτλοποιήσεις δανείων με την κρατική εγγύηση. Εκτίμησε, μάλιστα, ότι οι προμήθειες που θα κληθούν να πληρώσουν οι τράπεζες στο Δημόσιο θα είναι χαμηλές, σε ποσοστό μόλις 1,80% και διέψευσε ότι υπάρχει οποιοδήποτε ενδεχόμενο να πληρωθούν προκαταβολικά.
Πώς θα λειτουργήσει
Το σχέδιο «Ηρακλής», όπως ανακοίνωσε και η Κομισιόν, επιδιώκει να διευκολύνει τις τράπεζες να τιτλοποιούν και να αφαιρούν μη εξυπηρετούμενα δάνεια από τους ισολογισμούς τους. Δηλαδή, ένα όχημα ειδικού σκοπού (φορέας τιτλοποίησης) θα αγοράζει από τις τράπεζες μη εξυπηρετούμενα δάνεια και θα πωλεί τίτλους σε επενδυτές.
|Σε αυτή τη διαδικασία, το κράτος θα έχει ρόλο εγγυητή, αλλά όχι για το σύνολο των πιθανών ζημιών από τα δάνεια που θα τιτλοποιηθούν. Θα εγγυάται μόνο τους τίτλους υψηλής εξασφάλισης του φορέα τιτλοποίησης, οι οποίοι είναι χαμηλότερου κινδύνου και, σε αντάλλαγμα, το Δημόσιο θα λαμβάνει αμοιβή σύμφωνη με τους όρους της αγοράς. Υπολογίζεται ότι αυτές οι εγγυήσεις μπορεί να φθάσουν τα 9 δισ. ευρώ (αυτό είναι και το ανώτατο όριο που έχει συμφωνηθεί με τις Βρυξέλλες), για να γίνουν συνολικές τιτλοποιήσεις δανείων ονομαστικής αξίας 30 δισ. ευρώ.
Τα «θολά» σημεία
Οι όροι αυτοί του σχεδίου έχουν ένα βασικό στόχο: να περιορίσουν τον κίνδυνο για το Δημόσιο, ώστε να θεωρείται ότι παρέχει εγγυήσεις με όρους αγοράς (όπως θα τις πρόσφερε ένας συνετός ιδιώτης) και να μην τίθεται ζήτημα παράνομης κρατικής ενίσχυσης.
Όμως, παραμένουν ακόμη ορισμένα κρίσιμα, «θολά» σημεία, που θα πρέπει να ξεκαθαρίσουν στην τελική μορφή του νομοσχεδίου, το οποίο θα πρέπει και πάλι να τεθεί υπόψιν της Κομισιόν, για να επιβεβαιωθεί ότι είναι σύμφωνα με το σχέδιο που εγκρίθηκε:
Το πρώτο ζήτημα που τίθεται είναι πόσο υψηλή "βαθμολογία" (αξιολόγηση) θα πρέπει να έχουν πάρει από αναγνωρισμένο από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα οίκο αξιολόγησης τα κομμάτια των τιτλοποιήσεων ανώτερης εξασφάλισης (senior). Αν το ελάχιστο όριο που θα τεθεί θα είναι η επενδυτική βαθμίδα (investment grade), στην οποία δεν βρίσκεται καν η αξιολόγηση του Ελληνικού Δημοσίου, οι τράπεζες θα χρειασθεί να «ματώσουν» για να συγκροτήσουν τόσο ποιοτικά χαρτοφυλάκια τιτλοποιημένων δανείων και να πάρουν «σφραγίδα» από οίκο αξιολόγησης, ώστε να δικαιούνται την κρατική εγγύηση.
Το δεύτερο ζήτημα είναι το πώς θα υπολογίζεται η προμήθεια που θα πληρώνουν οι τράπεζες στο Δημόσιο. Στην ανακοίνωση της Κομισιόν γίνεται μόνο μια γενική αναφορά «σε δείκτη αναφοράς της αγοράς» και σημειώνεται ότι η προμήθεια «θα αντιστοιχεί στο επίπεδο και τη διάρκεια του κινδύνου που αναλαμβάνει το Δημόσιο όταν χορηγεί την εγγύηση». Ο Γ. Ζαββός φαίνεται ότι υιοθετεί την αισιόδοξη άποψη ότι τέτοιος δείκτης αναφοράς θα μπορούσε να είναι το CDS των κρατικών ομολόγων, ή η ίδια η απόδοση των κρατικών τίτλων, που έχουν πέσει σημαντικά το τελευταίο διάστημα και θα μποροούσαν να οδηγούν σε μια προμήθεια με συντελεστή 1,80%, για την οποία μίλησε σήμερα ο υπ. Οικονομικών. Στην Ιταλία δείκτης αναφοράς είναι τα CDS των ίδιων των τραπεζών, αλλά φαίνεται ότι για την Ελλάδα αυτό δεν θα ισχύσει, καθώς τα CDS είναι απαγορευτικά υψηλά και η αγορά είναι εξαιρετικά ρηχή. Θα πρέπει, πάντως, να επιβεβαιωθεί και με το σχέδιο νόμου ότι το αισιόδοξο σενάριο θα έχει ισχύ.
Το τρίτο ζήτημα είναι πώς θα απεικονιστούν λογιστικά από τις τράπεζες οι προμήθειες που θα πληρωθούν στο Δημόσιο. Ακόμη και αν δεν πληρωθούν προκαταβολικά, όπως διαβεβαιώνει ο κ. Ζαββός, δεν είναι σαφές αν οι τράπεζες θα είναι υποχρεωμένες να σχηματίσουν εξαρχής σχετικές προβλέψεις, που θα επιβαρύνουν τους ισολογισμούς τους.
Τελικά, όπως τονίζουν τραπεζικά στελέχη, το ζήτημα σήμερα δεν είναι αν θα εφαρμοσθεί το σχέδιο «Ηρακλής», αλλά πώς θα εφαρμοσθεί και αν θα έχει τα ίδια ευεργετικά αποτελέσματα που είχε το αντίστοιχο σχέδιο για τον ιταλικό τραπεζικό τομέα, όπου έχουν απομακρυνθεί από τους ισολογισμούς των τραπεζών προβληματικά δάνεια ονομαστικής αξίας 63 δισ. ευρώ, με βάση στοιχεία Φεβρουαρίου 2019 και ενώ η εφαρμογή του σχεδίου συνεχίζεται ύστερα από διαδοχικές παρατάσεις της ισχύος του.
Οι ιδιαιτερότητες του ελληνικού τραπεζικού συστήματος είναι πολλές και μόνο αν στην τελική εκδοχή του σχεδίου «Ηρακλής» ενσωματωθούν αρκετά «χαλαρότεροι» όροι από αυτούς που ίσχυσαν στην Ιταλία θα μπορέσει ο... μυθικός ημίθεος να σηκώσει αρκετά από τα βάρη των ελληνικών τραπεζών...
