Η οικονομία επιστρέφει το 2022 στα επίπεδα προ της πανδημίας, σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών, ωστόσο οι προβλέψεις του που περιγράφονται στο προσχέδιο του προϋπολογισμού, συνοδεύονται από τους σημαίνοντες αστερίσκους της ενεργειακής κρίσης και της επιδημιολογικής κατάστασης. Αμφότεροι οι εν λόγω αστερίσκοι που θέτει το ΥΠΟΙΚ, δημιουργούν αβεβαιότητες που λαμβάνονται ασφαλώς υπόψιν στην επίτευξη των τελικών στόχων, οι οποίοι είναι αρκούντως υψηλοί.
Για το 2021, η αναθεωρημένη πρόβλεψη του οικονομικού επιτελείου, είναι πως η οικονομία θα αναπτυχθεί με ρυθμό 6,1%, ενώ το 2022 θα «τρέξει» με 4,5%. Σύμφωνα με το προσχέδιο του προϋπολογισμού θα υπάρξει σωρευτική ανάπτυξη 10,8% τη διετία 2021-22, κάτι που σημαίνει ότι το επίπεδο του πραγματικού ΑΕΠ στο τέλος του 2022, θα υπερβεί το αντίστοιχο επίπεδο του 2019 κατά 1,7%.
Μείωση και μάλιστα σημαντική προκύπτει στο πρωτογενές έλλειμμα, που όμως δεν «ταυτίζεται» με τις χαμηλότερες προβλέψεις που είχαν καταγραφεί στο Μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα. Το πρωτογενές αποτέλεσμα της Γενικής Κυβέρνησης, σύμφωνα με τα στοιχεία από την εκτέλεση του προϋπολογισμού, θα διαμορφωθεί φέτος σε έλλειμμα ύψους 13.547 εκατ.ευρώ ή 7,7% του ΑΕΠ. Η προηγούμενη εκτίμηση έκανε λόγο για έλλειμμα 12.334 εκατ.ευρώ ή 7,2% του ΑΕΠ.
Επίσης, η ιδιωτική κατανάλωση, από μείωση 5,2% πέρυσι, θα αυξηθεί 2,9% εφέτος και επίσης 2,9% το 2022. Η δημόσια κατανάλωση από αύξηση 2,7% το 2020 και 4,1% εφέτος θα μειωθεί 2,8% το 2022, λόγω και της απόσυρσης των μέτρων στήριξης. Οι ιδιωτικές επενδύσεις, από μείωση 0,6% πέρυσι, εκτιμάται ότι θα αυξηθούν 11,1% εφέτος και θα «εκτιναχθούν» κατά 23,4% το 2022, λόγω και του Ταμείου Ανάκαμψης. Οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών μειώθηκαν 21,7% πέρυσι, για να αυξηθούν 14% εφέτος και 11,1% το 2022. Οι εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών, από μείωση 6,8% πέρυσι, προβλέπεται ότι θα αυξηθούν 6,6% εφέτος και 8,9% το 2022. Ενώ, η ανεργία θα συνεχίσει μειούμενη, από 16,3% πέρυσι, στο 16% εφέτος και στο 14,3% το επόμενο έτος.
Σύμφωνα με το προσχέδιο, πρωτεύοντα παράγοντα για την ώθηση της οικονομικής δραστηριότητας το 2022 αποτελεί το ελληνικό σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας με τις πραγματοποιούμενες δαπάνες από τον προϋπολογισμό του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, επιτυγχάνοντας εφεξής ένα επίπεδο, λαμβάνοντας υπόψη και τη χορήγηση δανείων, άνω των 5 δισ. ευρώ ανά έτος έως το τέλος της περιόδου υλοποίησης. Ως αποτέλεσμα, εντός του 2022 η υλοποίηση του σχεδίου αναμένεται να προσδώσει στην ελληνική οικονομία επιπλέον 2,9 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ χωρίς τη συμπερίληψη της μόχλευσης, συμβάλλοντας στη μείωση του μακροχρόνιου επενδυτικού κενού και θέτοντας τις βάσεις για τη διαμόρφωση υψηλών ρυθμών ανάπτυξης μεσοπρόθεσμα, μέσω της συμβολής του σκέλους των μεταρρυθμίσεων.
'Αλλος σημαντικός παράγοντας επιτάχυνσης της ανάπτυξης έναντι του 2021, όπως αναφέρεται στο προσχέδιο, είναι η σταδιακή επιστροφή σε συνθήκες κανονικότητας από υγειονομικής άποψης, στη βάση του υλοποιούμενου προγράμματος εμβολιασμών, η οποία με τη σειρά της θα επιτρέψει την πλήρη ομαλοποίηση της λειτουργίας της αγοράς, αντλώντας επιπλέον οφέλη από τα «κέρδη» της περιόδου της πανδημίας σε όρους ψηφιοποίησης και εξωστρέφειας της οικονομίας.
Η επιστροφή στην κανονικότητα αναμένεται να διευκολύνει την εξομάλυνση των δημοσιονομικών μεγεθών, ενώ παράλληλα σε διεθνές επίπεδο προβλέπεται ότι θα υποστηρίξει την περαιτέρω ανάκαμψη του τουριστικού κλάδου, με τις εισπράξεις από το εξωτερικό να αυξάνονται έναντι του 2021 κατά 60%. Ακόμα, ευνοϊκός παράγοντας για τη διαμόρφωση υψηλού ρυθμού ανάπτυξης το 2022 είναι η έναρξη υλοποίησης ορισμένων μόνιμων αναπτυξιακών μέτρων στη λογική της βελτίωσης του επενδυτικού περιβάλλοντος και της εισοδηματικής ενίσχυσης των νοικοκυριών, όπως είχε σχεδιαστεί πριν την επέλαση της πανδημίας.
Στα μέτρα αυτά περιλαμβάνεται η μείωση του συντελεστή φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων από το 24% στο 22%, η παροχή κινήτρων για συνενώσεις και συνεργασίες μεσαίων, μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων, η θέσπιση φορολογικών κινήτρων για τη χρήση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, η κατάργηση του φόρου γονικών παροχών και δωρεών για παροχές και δωρεές έως 800.000 ευρώ και η αύξηση του κατώτατου μισθού σε επίπεδο μεγαλύτερο του 2021 κατά 2%.
Πέραν των ανωτέρω μέτρων, τον Σεπτέμβριο εφέτος μία ακόμη δέσμη μέτρων ενσωματώθηκε στον πολιτικό σχεδιασμό, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις των παροδικών πληθωριστικών πιέσεων που καταγράφονταν διεθνώς το τρέχον διάστημα, να αποσοβηθεί ο κίνδυνος υστερήσεων στην αγορά εργασίας κατά τη μεταβατική περίοδο μετά την πανδημία και να αποφευχθούν ανισότητες πρόσβασης στην ψηφιακή μετάβαση. Μεταξύ αυτών, συγκαταλέγονται, η προσαυξημένη έκπτωση για δαπάνες που αφορούν σε πράσινη οικονομία/ενέργεια/ψηφιοποίηση, το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη νεολαία, με την παροχή κινήτρων για ένταξη των νέων στην αγορά εργασίας («πρώτο ένσημο»), η μείωση του τέλους συνδρομητών κινητής τηλεφωνίας (κατάργηση για τους νέους έως 29 ετών) και η σύσταση ταμείου ενεργειακής μετάβασης για την απομείωση των αυξήσεων στις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος.
Με βάση όλα τα παραπάνω, το πραγματικό ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί το 2022 κατά 4,5% έναντι του 2021, με κινητήριο μοχλό τον αμείωτο ρυθμό αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης (2,9% σε ετήσια βάση), τη σημαντική ώθηση των επενδύσεων κατά 23,4% και την περαιτέρω ανάκαμψη των εξαγωγών υπηρεσιών κατά 21%, εν μέσω ανόδου του εξωτερικού τουρισμού.
Αύξηση ιδιωτικής κατανάλωσης και πραγματικών επενδύσεων το 2022
Η αύξηση της πραγματικής ιδιωτικής κατανάλωσης το 2022 αναμένεται να στηριχθεί στην αύξηση της απασχόλησης κατά 2,7%, με το 80,9% των νέων θέσεων εργασίας να αφορά σε θέσεις μισθωτής απασχόλησης, αλλά και στην αύξηση του ονομαστικού μέσου μισθού κατά 1,1%, η οποία αναμένεται να ωθήσει τις αμοιβές εξαρτημένης εργασίας κατά 4,1% πάνω από το επίπεδο του 2021. Ο ρυθμός πληθωρισμού αναμένεται μετριοπαθώς θετικός στο σύνολο του 2022 (0,8%), επιτρέποντας όφελος σε όρους πραγματικού μέσου μισθού κατά 0,2% σε ετήσια βάση.
Η επιτάχυνση του ρυθμού πραγματικών επενδύσεων το 2022 στηρίζεται στην υλοποίηση των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με άνω του 88% της συνολικής κατανομής επιχορηγήσεων και δανείων για το έτος να κατευθύνονται σε επενδύσεις, εκ των οποίων το 41,6% σε δημόσιες επενδύσεις με υψηλή πολλαπλασιαστική επίδραση.
Οι εξελίξεις στην οικονομία εφέτος
Ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ κατά 6,1% εφέτος ισοδυναμεί με ανάκτηση του 68,1% των απωλειών του 2020, έναντι της προηγούμενης εκτίμησης για ανάκτηση του 40,3%. Η ταχύτερη ανάκτηση οφείλεται στην υψηλή επίδοση της ελληνικής οικονομίας στο α' εξάμηνο του έτους, και στην εκτίμηση σημαντικής ανάκαμψης του τουρισμού στο γ' τρίμηνο.
Η πραγματική εγχώρια ζήτηση αναμένεται να συμβάλει κατά 68% στην αύξηση του ΑΕΠ, με διαμόρφωση ανοδικών τάσεων για όλες τις συνιστώσες της, παρά τη σχετική εξομάλυνση της πορείας τους προς το τέλος του έτους. Η πραγματική ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να αυξηθεί κατά 2,9% σε ετήσια βάση, εν μέσω εκτιμώμενων κερδών σε όρους διαθέσιμου εισοδήματος και το 2021 και ανθεκτικότητας της συνολικής απασχόλησης έναντι του 2020. Οι εκτιμήσεις για οριακή μείωση του πλήθους των μισθωτών και των αμοιβών εξαρτημένης εργασίας στο σύνολο του έτους απορρέουν κυρίως από τα στοιχεία του α' εξαμήνου (-3,2% και -1,7%), με τις αντίστοιχες εκτιμήσεις του β' εξαμήνου θετικές (2,3% και 0,8% αντίστοιχα).
Ο ρυθμός αύξησης των πραγματικών επενδύσεων εκτιμάται σε 11,1% έναντι του 2020, εν μέσω ανάκαμψης των επενδύσεων σε εξοπλισμό σε επίπεδο άνω του αντίστοιχου πριν την έναρξη της πανδημίας (+17,7% σε ετήσια βάση), αλλά και αύξησης των επενδύσεων σε κατασκευές για δεύτερο συνεχές έτος (+7,2% σε ετήσια βάση).
Η πραγματική δημόσια κατανάλωση αναμένεται να αυξηθεί κατά 4,1% στο σύνολο του 2021, αποκλιμακούμενη από τον μέσο ρυθμό 7,1% που κατέγραψε στο πρώτο εξάμηνο του έτους, λόγω της σταδιακά μικρότερης επίδρασης των κυβερνητικών μέτρων στήριξης, και της υψηλής βάσης του δεύτερου εξαμήνου του 2020.
Ο εξωτερικός τομέας αναμένεται επίσης να συμβάλει θετικά στην οικονομική ανάκαμψη του 2021 κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες, με τη θετική επίδραση να προέρχεται εξ ολοκλήρου από τις καθαρές εξαγωγές υπηρεσιών (2,7 μονάδες), αντίθετα με την επιδείνωση του πραγματικού ελλείμματος στο εμπορικό ισοζύγιο κατά 1,05 δισ. ευρώ εξαιτίας της συναρτώμενης με την ανάκαμψη της αύξησης των εισαγωγών αγαθών.
Αυξημένες λόγω Covid οι δαπάνες για το 2022 - Οριακά μειωμένα τα έσοδα
Αυξημένες κατά 607 εκατ. ευρώ, σε σχέση με το Μεσοπρόθεσμο, είναι οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού το 2022 και διαμορφώνονται σε 70,677 δισ. ευρώ, όπως προκύπτει από το προσχέδιο, υπέρβαση η οποία οφείλεται κατά κύριο λόγο στις υλοποιούμενες δράσεις για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας Covid-19.
Την ίδια στιγμή τα καθαρά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού, σε δημοσιονομική βάση, μετά τη μείωση των επιστροφών φόρων, εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στα 50.074 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας μείωση κατά 415 εκατ. ευρώ ή 0,8%, έναντι του στόχου του ΜΠΔΣ 2022-2025.
Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι ο φόρος επί των αγαθών ανέρχεται στα 26,2 δισ. ευρώ, αυξημένος κατά 279 εκατ. σε σχέση με το Μεσοπρόθεσμο.
Ο φόρος επί των ακινήτων ανέρχεται σε 2,5 δισ. ευρώ, μειωμένος κατά 58 εκατ.
Ο φόρος εισοδήματος μειωμένος κατά 72 εκατ. στα 12,9 δισ. ευρώ και ο φόρος κεφαλαίου στα 181 εκατ. ευρώ, μειωμένος κατά 34 εκατ. ευρώ.
Σε ό,τι αφορά τις δαπάνες οι παροχές προς τους εργαζομένους θα είναι μειωμένες κατά 32 εκατ., ενώ στο κονδύλι κοινωνικές παροχές, το ποσό για το επίδομα θέρμανσης από τα 84 εκατ. ανεβαίνει στα 100 εκατ.