Ηλεκτρονικοί σκύλοι καθοδηγούν τους τυφλούς, ειδικά γάντια απτικής ανάδρασης τους επιτρέπουν να ψηλαφίσουν την Ακρόπολη και τον Λευκό Πύργο, απτικο-ακουστικοί χάρτες τους ξεναγούν με ασφάλεια στις γειτονιές της πόλης. Είναι ενδεικτικά κάποια από τα βοηθήματα για άτομα με τύφλωση, που έχει υλοποιήσει ή αναπτύσσει αυτή την περίοδο το Εργαστήριο Προσβασιμότητας και Υποστήριξης Ατόμων με Αναπηρία του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
«Στοχεύουμε να είμαστε πρωτοπόροι διεθνώς», λέει ο καθηγητής εκπαίδευσης Ατόμων με Πρόβλημα Όρασης στο Τμήμα Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και Διευθυντής του Εργαστηρίου, Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος, περιγράφοντας τον ηλεκτρονικό σκύλο - οδηγό, ένα drone που σχεδιάζεται με ειδικές προδιαγραφές, ώστε να παρέχει στον χρήστη του πληροφορίες για τη θέση του, να τον ενημερώνει για τα χαμηλά, ψηλά και κρεμαστά εμπόδια που υπάρχουν στην πορεία του, αλλά και να του δίνει τη δυνατότητα να κινείται, τόσο σε άγνωστες περιοχές, όσο και σε προκαθορισμένες πορείες που επιλέγει.
Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο κ. Παπαδόπουλος μιλά για την Ελλάδα που καινοτομεί και για την έρευνα που ανθεί στα ελληνικά πανεπιστήμια. «Όσον αφορά στην απήχηση των προτάσεών μας, αν κρίνω από τις προτάσεις που εμείς έχουμε υποβάλει έως σήμερα και το πόσες από αυτές έχουν εγκριθεί, μπορώ να πω ότι εμφανίζουμε ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό επιτυχίας. Πολύ μεγαλύτερο από τους μέσους όρους της Ευρώπης», αναφέρει, παρατηρώντας, όμως, και ότι «τα επιτεύγματα παραμένουν πολλές φορές αδρανή, χωρίς να υπάρχει σύνδεση με την παραγωγή προϊόντων», ενώ «οι πατέντες και ευρεσιτεχνίες είναι ελάχιστες και υπολείπονται κατά πολύ σε αριθμό από τα επιτεύγματα των ερευνητών».
Εξηγεί, ακόμη, πως η απόδοση της επένδυσης στην έρευνα και σε εξειδικευμένο εργαστηριακό εξοπλισμό δεν περιορίζεται στη βελτίωση της καθημερινότητας και διευκόλυνση της κινητικότητας των ατόμων με αναπηρία όρασης, αλλά πολλαπλασιάζεται, καθώς αναπτύσσονται βοηθήματα που διευρύνουν τους πνευματικούς τους ορίζοντες, αίροντας ουσιαστικά τον κοινωνικό τους αποκλεισμό. Είναι η επένδυση στην έρευνα που ανοίγει νέους δρόμους πρόσβασης στη γνώση και πρόσληψης αυτής, παράγοντας εκπαιδευτικά εργαλεία, όπως ένας πολύγλωσσος απτικο-ακουστικός Άτλαντας της Ευρώπης, «ένα ιδιαίτερα χρήσιμο μέσο εκπαίδευσης, που μπορούν πολύ εύκολα να το χρησιμοποιήσουν τόσο οι γονείς παιδιών με τύφλωση όσο και οι δάσκαλοί τους», αλλά και παρέχει νέες μορφές γνωριμίας με την πολιτιστική κληρονομιά, μέσα από πρωτοπόρα προγράμματα, όπως αυτό για τη δημιουργία ηλεκτρονικών και διαδικτυακών απτικών μουσείων και μνημείων.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του καθηγητή Κωνσταντίνου Παπαδόπουλου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Ποιες ανάγκες εξυπηρετούνται από το Εργαστήριο Προσβασιμότητας του ΠΑΜΑΚ; Η υποστήριξη Ατόμων με Αναπηρία αφορά μόνο στο ερευνητικό κομμάτι ή και στην ανάπτυξη υπηρεσιών και εφαρμογών υποστήριξης;
Το Τμήμα Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής, του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, όπου είναι ενταγμένο το Εργαστήριο Προσβασιμότητας και Υποστήριξης Ατόμων με Αναπηρία, έχει ως βασικό του επιστημονικό αντικείμενο και πεδίο ερευνητικής δραστηριότητας, την εκπαίδευση και αποκατάσταση ατόμων με αναπηρία. Σε αυτό το πεδίο τα προηγούμενα έτη έχει υλοποιηθεί από τα μέλη του εργαστηρίου πλήθος ερευνητικών προγραμμάτων - σε εθνικό και διεθνές επίπεδο- και έχει παραχθεί πλήθος δημοσιεύσεων σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και συνεδρία. Επιπλέον, έχουν αναπτυχθεί διάφορες υπηρεσίες και εφαρμογές, που εξυπηρετούν όχι μόνο τις ανάγκες των φοιτητών του Τμήματος, αλλά και γενικότερα της ανάγκες των ατόμων με αναπηρία.
Στο Εργαστήριο λειτουργούν πέντε Μονάδες: Μονάδα Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας, με αντικείμενο τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την παροχή ειδικών βοηθημάτων, που επιλύουν προβλήματα ηλεκτρονικής προσβασιμότητας, με τη χρήση υποστηρικτικής τεχνολογίας, Μονάδα Προσβασιμότητας του Χώρου, με αντικείμενο τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και παροχή ειδικών βοηθημάτων και υπηρεσιών πρόσβασης, Μονάδα Υποστήριξης της Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Συμπερίληψης των μαθητών με αναπηρία, με αντικείμενο την αξιοποίηση της Διαφοροποιημένης Διδασκαλίας, Μονάδα Υποστήριξης Αυτόνομης και Ανεξάρτητης Διαβίωσης των Ατόμων με Αναπηρία, με αντικείμενο τη μετάβασή τους στην ενήλικη ζωή και Μονάδα Υποστήριξης των Φοιτητών με Αναπηρία, με αντικείμενο την υποστήριξη της φοίτησής τους στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, μέσω του σχεδιασμού και της ανάπτυξης υποστηρικτικών τεχνολογιών.
Οι δημοσιονομικοί περιορισμοί των τελευταίων ετών και τα όποια προβλήματα υποστελέχωσης και υποχρηματοδότησης, εκτιμάτε ότι σας κράτησαν πίσω στο κομμάτι της έρευνας; Πώς μπορεί ένα εργαστήριο Ιδρύματος του μεγέθους του ΠΑΜΑΚ να παραμείνει ανταγωνιστικό σε συνθήκες κρίσης;
Παρά τις ελλείψεις σε πόρους -προσωπικό και χρηματοδότηση- τολμώ να πω ότι μπορούμε να ανταγωνιστούμε ακόμη και σοβαρά ερευνητικά κέντρα στο εξωτερικό. Ένα σημαντικό πλεονέκτημα του εργαστηρίου είναι ή επένδυση σε ιδιαίτερα εξειδικευμένο εξοπλισμό, στα ερευνητικά αντικείμενα που αφορούν στην υποστήριξη ατόμων με αναπηρία όρασης. Αυτό επιτεύχθηκε μέσα από τη συμμετοχή μας σε ανταγωνιστικά ερευνητικά προγράμματα. Η προμήθεια της πλειονότητας των συσκευών και λογισμικών επιτεύχθηκε στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος ΘΑΛΗΣ (ΚΑΙΚΟΣ: Ακουστική και Απτική Πρόσβαση στη Γνώση για τα Άτομα με Οπτική Αναπηρία), το οποίο ολοκληρώθηκε το 2015.
Άρα υπάρχουν τα χρηματοδοτικά εργαλεία και οι υποδομές σε εξοπλισμό για την υποστήριξη της έρευνας;
Για όσους από εμάς συμμετέχουμε συστηματικά, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, σε ανταγωνιστικά ερευνητικά προγράμματα, σίγουρα υπάρχουν εργαλεία για την υποστήριξη της έρευνας. Για παράδειγμα, το εργαστήριο θα διαθέτει σύντομα - εκτιμώ μέχρι το Πάσχα - πλήθος συσκευών και λογισμικών υψηλής τεχνολογίας και εξειδίκευσης, καθώς έχει εγκριθεί για χρηματοδότηση η πρόταση που υποβάλαμε στο Ε.Π. της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και συγκεκριμένα στη Δράση «Ενίσχυση Δημόσιων υποδομών έρευνας και καινοτομίας», που αφορά αποκλειστικά στην αγορά ερευνητικού εξοπλισμού για την υλοποίηση έρευνας στο πεδίο της πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία όρασης στην πολιτιστική κληρονομιά. Θέλω εδώ να τονίσω τη σημαντικότητα παρόμοιων προγραμμάτων για όσους ασχολούμαστε με την έρευνα αιχμής, που μας δίνουν πραγματικά τεράστια ώθηση για την εκπλήρωση των ερευνητικών μας στόχων.
Καινοτομούν τα ελληνικά Πανεπιστήμια; Μέσα από τα ευρωπαϊκά προγράμματα, που υλοποιείτε και τις συνεργασίες με άλλα πανεπιστημιακά ιδρύματα και ερευνητικούς φορείς διαπιστώνετε να βρίσκουν απήχηση οι προτάσεις σας;
Η καινοτόμος έρευνα ανθεί στα ελληνικά πανεπιστήμια, αλλά τα επιτεύγματα παραμένουν πολλές φορές αδρανή, χωρίς να υπάρχει σύνδεση με την παραγωγή προϊόντων. Οι πατέντες και οι ευρεσιτεχνίες είναι ελάχιστες και υπολείπονται κατά πολύ σε αριθμό από τα επιτεύγματα των ερευνητών. Τα μεγαλύτερα προβλήματα, ωστόσο, δημιουργούνται από το νομοθετικό πλαίσιο λειτουργίας των ΕΛΚΕ, που σε αναγκάζει να ξοδεύεις περισσότερους ανθρωπομήνες στη γραφειοκρατία, παρά στην υλοποίηση των παραδοτέων των ερευνητικών έργων.
Όσον αφορά στην απήχηση των προτάσεών μας, αν κρίνω από τις προτάσεις που εμείς έχουμε υποβάλει έως σήμερα και το πόσες από αυτές έχουν εγκριθεί, μπορώ να πω ότι εμφανίζουμε ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό επιτυχίας. Πολύ μεγαλύτερο από τους μέσους όρους της Ευρώπης. Γνωρίζω, επίσης, ότι υψηλά ποσοστά επιτυχίας εμφανίζουν και άλλα εργαστήρια ή ερευνητικά κέντρα στη χώρα. Βέβαια, οφείλω να πω ότι το εργαστήριό μας είναι πολύ μικρό σε μέγεθος και μας λείπουν οι ανθρώπινοι πόροι, για να μπορέσουμε να συμμετέχουμε σε περισσότερες προτάσεις. Αυτό, όμως, πιστεύω ότι μπορούμε να το χτίσουμε με συστηματική δουλειά τα επόμενα έτη.
Αξιολογείτε με κάποιον τρόπο την αποτελεσματικότητα των εργαλείων και εφαρμογών που αναπτύσσετε; Έχουν κάποιου είδους συμμετοχή οι χρήστες των βοηθημάτων στον σχεδιασμό τους;
Πάντα, κάθε εφαρμογή που αναπτύσσουμε, περιέχει ένα -εξαντλητικό πολλές φορές- ερευνητικό μέρος, με συμμετέχοντες τα ίδια τα άτομα με αναπηρία και θέλω, μιας και μου δίνεται η ευκαιρία, να πω ένα «τεράστιο ευχαριστώ» σε όλα τα άτομα με πρόβλημα όρασης που έχουν συνεισφέρει σημαντικά στις έρευνές μας όλα τα προηγούμενα έτη. Για παράδειγμα, στο ερευνητικό πρόγραμμα ΘΑΛΗΣ, στο οποίο αναφέρθηκα προηγουμένως, αναπτύξαμε εφαρμογές απτικο-ακουστικών βοηθημάτων προσανατολισμού και κινητικότητας γειτονιών της Θεσσαλονίκης, για άτομα με τύφλωση, και διερευνήσαμε την αποτελεσματικότητά τους. Τα ευρήματα ήταν άκρως ενθαρρυντικά, για να συνεχίσουμε την έρευνα σε αυτό το πεδίο, καθώς αποδείχθηκε ότι η χρήση των βοηθημάτων αυτών από τα άτομα με τύφλωση, συμβάλλει σημαντικά στη χωρική κατανόηση και στον σχηματισμό νοητικών χαρτών, που στη συνέχεια χρησιμοποιούν για να κινηθούν με αποτελεσματικότητα και ασφάλεια.
Στην πράξη τα άτομα με τύφλωση "μαθαίνανε τοn χώρο" μέσω της χρήσης μιας απτικής συσκευής ανάδρασης, ενώ ταυτόχρονα προσλαμβάνανε ηχητικές πληροφορίες που είχαν προστεθεί από εμάς στο βοήθημα. Για να αποδώσω με πολύ απλά λόγια το τι κάνουν οι απτικές συσκευές ανάδρασης, θα πω ότι είναι συσκευές με τις οποίες μπορείς να «ψηλαφίσεις» τρισδιάστατα αντικείμενα, τα 3D μοντέλα των οποίων είναι αποθηκευμένα στον υπολογιστή και εμφανίζονται στην οθόνη του. Έχουν χρησιμοποιηθεί κυρίως σε άλλες επιστήμες, ωστόσο εμείς έχουμε ανοίξει μια μακρόχρονη ερευνητική γραμμή αναφορικά με τη χρήση αυτών των συσκευών στην εκπαίδευση, αποκατάσταση και προσβασιμότητα των ατόμων με τύφλωση.
Τι σχεδιάζετε σήμερα που θα μπορούσε να θεωρηθεί καινοτόμο και πρωτοπόρο στο ερευνητικό σας πεδίο;
Χρησιμοποιώντας την ερευνητική εμπειρία και γνώση, τόσο σε θέματα κινητικότητας και προσανατολισμού στον χώρο των ατόμων με πρόβλημα όρασης, όσο και σε θέματα υποστηρικτικής τεχνολογίας, στοχεύουμε να είμαστε πρωτοπόροι διεθνώς με τον σχεδιασμό και ανάπτυξη ενός Ηλεκτρονικού Σκύλου Οδηγού για Άτομα με Τύφλωση. Στην πράξη πρόκειται για ένα νέο ειδικά κατασκευασμένο drone, με ειδικές προδιαγραφές για τον σκοπό που το θέλουμε. Με απλά λόγια, η εφαρμογή που θα αναπτυχθεί θα προσομοιάζει σε πραγματικό σκύλο οδηγό, που χρησιμοποιούν τα άτομα με τύφλωση. Ο «ηλεκτρονικός σκύλος οδηγός» θα κινείται σε σταθερή απόσταση από το χρήστη του, θα του παρέχει πληροφορίες για τη θέση του και τη θέση πληροφοριών και θα περιγράφει τα χαμηλά, ψηλά και κρεμαστά εμπόδια που υπάρχουν στην πορεία του. Επιπλέον, θα έχει τη δυνατότητα να κινείται, τόσο σε άγνωστες περιοχές, όσο και σε προκαθορισμένες πορείες που επιλέγει ο τυφλός, καθοδηγώντας τον και αποφεύγοντας εμπόδια που υπάρχουν κάθε φορά στην πορεία του.
Ένα άλλο πεδίο έρευνας, με το οποίο ασχολούμαστε τελευταία, είναι η υποστήριξη της προσβασιμότητας των ατόμων με οπτική αναπηρία στα εκθέματα μουσείων, στα ευρήματα αρχαιολογικών χώρων και γενικότερα στα μνημεία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Στην πράξη εξετάζουμε τη χρήση γαντιών απτικής ανάδρασης και απτικών συσκευών ανάδρασης, όπως αυτές στις οποίες αναφέρθηκα νωρίτερα, για την ανάπτυξη εφαρμογών, που θα επιτρέπουν στα άτομα με αναπηρία όρασης να «αγγίζουν» και να αντιλαμβάνονται τρισδιάστατα μοντέλα, που είναι στην πράξη η προσομοίωση των πραγματικών αντικειμένων σε ηλεκτρονικό υπολογιστή. Η ανάπτυξη της εφαρμογής εισάγει μια μεγάλη καινοτομία αναφορικά με τη δημιουργία ηλεκτρονικών και διαδικτυακών απτικών μουσείων και μνημείων όπως, παραδείγματος χάρη, η Ακρόπολη, η Καμάρα, ο Λευκός Πύργος, η Ροτόντα κ.λπ.
Ποιες καινοτόμες εφαρμογές υποστήριξης ατόμων με αναπηρία, που έχετε αναπτύξει τα προηγούμενα χρόνια στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, θα ξεχωρίζατε;
Στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ψηφιακή Σύγκλιση» υλοποιήθηκε το έργο «Υπηρεσίες Υποστήριξης Ατόμων και Φοιτητών με Αναπηρία στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας», στο οποίο ήμουν ο επιστημονικά υπεύθυνος. Στο συγκεκριμένο έργο σχεδιάσαμε και υλοποιήσαμε με την ερευνητική μου ομάδα δύο ιδιαίτερα καινοτόμες και πρωτοπόρες σε διεθνές επίπεδο εφαρμογές: Ένα σύστημα καθοδήγησης των τυφλών ατόμων στο εσωτερικό κτιρίων και ένα σύστημα διενέργειας γραπτών εξετάσεων για φοιτητές με πρόβλημα όρασης.
Το σύστημα Καθοδήγησης των Τυφλών ατόμων λειτουργεί στους χώρους του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Συγκεκριμένα, εγκαταστάθηκαν 10 ειδικές συσκευές (touchpads) σε κομβικά σημεία του κτιρίου, πάνω στις οποίες είναι τοποθετημένοι ανάγλυφοι ομιλούντες χάρτες (απτικο-ακουστικοί χάρτες). Στους χάρτες, που διαβάζονται μέσω της αφής, απεικονίζονται με λεπτομέρεια όλοι οι χώροι του Πανεπιστημίου, αλλά και ειδικές πληροφορίες, όπως σκαλιά, ράμπες, ανελκυστήρες, είσοδοι, έξοδοι κινδύνου, καθώς και η θέση εμποδίων που δυσχεραίνουν την κίνηση των ατόμων με τύφλωση. Πέρα από τις πληροφορίες που διαβάζει μέσω της αφής, ο τυφλός χρήστης ακούει ταυτόχρονα ηχητικά μηνύματα και περιγραφές, που βοηθούν σημαντικά στην κατανόηση της δομής του χώρου και στον προγραμματισμό της πορείας που επιθυμεί να ακολουθήσει. Προφανώς, το σύστημα που σχεδιάσαμε και αναπτύξαμε μπορεί να τοποθετηθεί σε οποιονδήποτε εσωτερικό αλλά και εξωτερικό χώρο, παρέχοντας σημαντική βοήθεια στα άτομα με τύφλωση, που επιθυμούν να κινηθούν στο χώρο αυτό.
Το σύστημα Διενέργειας Γραπτών Εξετάσεων για Φοιτητές με Πρόβλημα Όρασης αίρει στην πράξη τον περιορισμό και αποκλεισμό που υφίστανται οι φοιτητές με πρόβλημα όρασης, εξαιτίας της αδυναμίας συμμετοχής στις γραπτές εξετάσεις, παρέχοντάς τους τη δυνατότητα, αν το επιθυμούν, να δίνουν γραπτές εξετάσεις μέσα στις αίθουσες και τα αμφιθέατρα του πανεπιστημίου, μαζί με τους υπόλοιπους συμφοιτητές τους. Για τη δημιουργία της φόρμας των εξετάσεων από τους καθηγητές απαιτείται μια ιδιαίτερα απλή και αυτοματοποιημένη διαδικασία που δεν προϋποθέτει ειδικές γνώσεις. Οι φοιτητές με τύφλωση διαβάζουν -για την ακρίβεια ακούνε- τα θέματα των εξετάσεων και τις απαντήσεις που οι ίδιοι δίνουν, μέσω συνθετικής ομιλίας. Οι φοιτητές με μειωμένη όραση, αποκτούν πρόσβαση τόσο μέσω της ακοής όσο και μέσω της εναπομείνασας όρασής τους, επιλέγοντας οι ίδιοι, πολύ εύκολα, τις τιμές παραμέτρων που σχετίζονται άμεσα με την ικανότητα ανάγνωσης κειμένων, όπως το μέγεθος των γραμμάτων, η αντίθεση μεταξύ κειμένου και φόντου, η γραμματοσειρά και η απόσταση μεταξύ των γραμμών και των χαρακτήρων του κειμένου.
Πριν από περίπου έναν χρόνο ολοκληρώθηκε το ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα «AT-MAPS: Specification of symbols used on audiotactile maps for individuals with blindness», στο οποίο ήμουν ο επιστημονικά υπεύθυνος και συμμετείχαν εταίροι από τη Γερμανία, την Τουρκία, την Κύπρο και την Ελλάδα. Ένα ιδιαίτερα καινοτόμο πρόγραμμα, που αφορούσε στην ανάπτυξη -για πρώτη φορά σε διεθνές επίπεδο- προδιαγραφών για την κατασκευή απτικο-ακουστικών χαρτών γα άτομα με τύφλωση. Στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού αυτού έργου αναπτύχθηκε για πρώτη φορά ένας απτικο-ακουστικός Άτλαντας της Ευρώπης. Ένα ιδιαίτερα χρήσιμο μέσο εκπαίδευσης, που μπορούν πολύ εύκολα να το χρησιμοποιήσουν, τόσο οι γονείς παιδιών με τύφλωση, όσο και οι δάσκαλοί τους. Το σημαντικότερο όλων είναι ότι ο Άτλαντας αυτός είναι ελεύθερα διαθέσιμος στον καθένα, μέσω της ιστοσελίδας του προγράμματος, σε 4 γλώσσες (ελληνικά, αγγλικά, γερμανικά και τουρκικά).
Πρόσφατα δημιουργήθηκε η Μονάδα Προσβασιμότητας του ΠΑΜΑΚ. Τι σχεδιάζει η Μονάδα για να διευκολύνει την καθημερινότητα των φοιτητών με αναπηρία;
Στόχος μας είναι να παρέχουμε στους φοιτητές μας ισότιμη και χωρίς περιορισμούς συμμετοχή στις ακαδημαϊκές σπουδές και στη «ζωή» της πανεπιστημιακής κοινότητας. Πιστεύω ότι οι υπηρεσίες της Μονάδας Προσβασιμότητας θα ενισχύσουν ακόμη περισσότερο το προσβάσιμο και φιλικό περιβάλλον, που έχει δημιουργηθεί στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας τα τελευταία χρόνια για τους φοιτητές με αναπηρία.
Η Μονάδα Προσβασιμότητας θα παρέχει υπηρεσία δωρεάν μεταφοράς φοιτητών με αναπηρία από την οικία τους στο πανεπιστήμιο και αντίστροφα, με τη χρήση ειδικού αυτοκινήτου. Διαθέτει δύο σταθμούς εργασίας - σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο του Πανεπιστημίου Μακεδονίας - πλήρως εξοπλισμένους με τελευταίας τεχνολογίας συσκευές και λογισμικά για φοιτητές με αναπηρία, υπηρεσία παραγωγής προσβάσιμων συγγραμμάτων για άτομα με πρόβλημα όρασης, υπηρεσία υποστήριξης της επιχειρηματικότητας των φοιτητών με αναπηρία και υποστήριξης επιχειρηματικών σχεδίων, που στοχεύουν στην ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών για άτομα με αναπηρία, υπηρεσία ηλεκτρονικής προσβασιμότητας, υπηρεσία παρακολούθησης και βελτίωσης της προσβασιμότητας χώρων του πανεπιστημίου, υπηρεσία καταγραφής αναγκών των φοιτητών με αναπηρία και υπηρεσία επιμόρφωσης και ενημέρωσης καθηγητών και υπαλλήλων γραμματειών τμημάτων του πανεπιστημίου σε θέματα υποστήριξης των φοιτητών με αναπηρία.
