Στα δημόσια ταμεία έχει καταλήξει, ήδη, το μεγαλύτερο μέρος των προστίμων που επέβαλε το Υπουργείο Ανάπτυξης για αισχροκέρδεια, ανέφερε ο υπουργός Κώστας Σκρέκας, ενώ νέα ευρήματα από τον έλεγχο για τις τιμές στα βρεφικά γάλατα φαίνεται ότι οδηγούν σε νέα υψηλά πρόστιμα.
Όπως δήλωσε στο ΑΠΕ -ΜΠΕ ο υπουργός Ανάπτυξης από τα σχεδόν 13,5 εκατ. ευρώ πρόστιμα που επιβλήθηκαν το τελευταίο διάστημα ποσοστό μεγαλύτερο του 50% έχει, ήδη, εισπραχθεί και το υπόλοιπο έχει βεβαιωθεί στην εφορία. Τις αμέσως επόμενες μέρες αναμένεται να δοθούν στη δημοσιότητα τα αναλυτικά στοιχεία.
Ο υπουργός σημειώνει ότι η είσπραξη των προστίμων είναι αδιαμφισβήτητη, ότι οι έλεγχοι είναι καθημερινοί και εξονυχιστικοί σε όλο το εύρος της αγοράς και υπογραμμίζει ότι, εάν χρειαστεί, θα ληφθούν επιπλέον μέτρα, για όποιες κατηγορίες προϊόντων διαπιστωθεί ότι οι τιμές τους στην Ελλάδα είναι αδικαιολόγητα υψηλές.
«Η κυβέρνηση, όπου εντοπίζει δυσλειτουργία, δεν διστάζει να επιβάλει πρόστιμα, και βαριά, ακόμη και σε μεγάλες εταιρείες ή σε πολυεθνικές» δηλώνει.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Ανάπτυξης, οι πρωτοβουλίες των "καλαθιών" και οι μόνιμες μειώσεις τιμών, έχουν αρχίσει να έχουν αποτέλεσμα και εκτιμάται ότι, με τα νέα μέτρα, αναμένονται μειώσεις τιμών μέχρι και 20% ενώ, επί της ουσίας, αποτρέπονται και οι αδικαιολόγητες ανατιμήσεις.
Υπενθυμίζεται ότι, όλο το προηγούμενο διάστημα, υλοποιείται δέσμη μέτρων για την τιθάσευση του πληθωρισμού και για τον έλεγχο της αγοράς από φαινόμενα αθέμιτης κερδοφορίας και παραπλανητικών εκπτώσεων με τα "καλάθια" και με την πρωτοβουλία "μόνιμης μείωσης τιμής". Στην πρωτοβουλία "μόνιμης μείωσης τιμής" έχουν ενταχθεί 1.300 προϊόντα από 100 προμηθευτές τα οποία έχουν μειωμένες τιμές στα ράφια κατά τουλάχιστον 5% για τους επόμενους έξι μήνες ενώ παραμένει σε ισχύ και το "Καλάθι του Νοικοκυριού" που παρέχει πρόσβαση σε συγκεκριμένες κατηγορίες προϊόντων σε χαμηλότερες τιμές.
Ταυτόχρονα, οι έλεγχοι για την αισχροκέρδεια και τις παραπλανητικές εκπτώσεις συνεχίζονται. Καθ' όλη τη διάρκεια του 2023 διενεργήθηκαν από τη ΔΙΜΕΑ, συνολικά, 25.267 έλεγχοι και επιβλήθηκαν συνολικά 1.865 πρόστιμα ύψους 13.416.790 ευρώ.
Επειδή όμως, έχει διαπιστωθεί από τους ελεγκτικούς μηχανισμούς ότι σε συγκεκριμένες κατηγορίες προϊόντων παρατηρούνται σημαντικές αποκλίσεις των τιμών στην Ελλάδα σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη ξεκίνησε ήδη, σταδιακά, και η εφαρμογή τεσσάρων νέων μέτρων:
1. Μειώνονται οι παροχές προς τα σούπερ μάρκετ και, κατά συνέπεια, εξασφαλίζονται χαμηλότερες τιμές για τον καταναλωτή.
Περιορίζονται οι συνολικές εκπτώσεις των προμηθευτών στα σούπερ μάρκετ κατά 30% και μεταφέρεται το όφελος στον καταναλωτή με αντίστοιχη μείωση των τιμών των προϊόντων αυτών στα ράφια. Το μέτρο αυτό θα εφαρμοστεί στις κατηγορίες που σύμφωνα με την Επιτροπή Ανταγωνισμού παρατηρήθηκαν αποκλίσεις. Τα προϊόντα αυτά είναι: απορρυπαντικά, καθαριστικά σπιτιού, οδοντόκρεμες, αφρόλουτρα/σαμπουάν και βρεφικές πάνες.
2. Για την αποτροπή αδικαιολόγητων ανατιμήσεων, δεν επιτρέπεται στους προμηθευτές που αυξάνουν τις τιμές των προϊόντων να υλοποιούν προωθητικές ενέργειες για τα προϊόντα που έχουν ανατιμήσει για τρεις μήνες. Αυτό το μέτρο αφορά όλα τα προϊόντα που πωλούνται στα σούπερ μάρκετ. Προφανώς για τους προμηθευτές που διατηρούν σταθερές ή μειώνουν τις τιμές επιτρέπονται κανονικά οι προωθητικές ενέργειες προς όφελος των καταναλωτών.
3. Για να διασφαλιστεί η απόλυτη διαφάνεια στην εφοδιαστική αλυσίδα από το χωράφι στο ράφι, υποχρεώνονται οι προμηθευτές να πωλούν τα προϊόντα στο λιανεμπόριο σε "καθαρές" τιμές (net - pricing). Επιτρέπεται μόνο πιστωτικό τιμολόγιο ύψους έως 3% για επιστροφές προϊόντων ή φύρας. Το μέτρο αφορά νωπά φρούτα, λαχανικά και κρέατα.
4. Επιβλήθηκε πλαφόν στο μικτό περιθώριο κέρδους των εταιρειών που εισάγουν, παράγουν και διακινούν το βρεφικό γάλα στην Ελλάδα. Το πλαφόν ορίζεται ως το άθροισμα του λειτουργικού κόστους της εταιρείας για τη συγκεκριμένη κατηγορία προϊόντων και εμπορικού κέρδους 7%.
Υπενθυμίζεται ότι η έρευνα στις δυο από τις τέσσερις εταιρείες βρεφικού γάλακτος έχει ολοκληρωθεί ενώ συνεχίζεται για τις άλλες δυο και σύμφωνα με τις πληροφορίες του ΑΠΕ-ΜΠΕ υπάρχουν ευρήματα τα για τα οποία αναμένεται να ανακοινωθεί βαρύ πρόστιμο.
Γενικότερα, εκτιμάται ότι θα απαιτηθεί ένα διάστημα προσαρμογής της αγοράς, αλλά επικρατεί η άποψη ότι και οι νέες πρωτοβουλίες της κυβέρνησης θα υιοθετηθούν χωρίς προβλήματα και το νέο καθεστώς προσφορών θα λειτουργήσει προς όφελος του καταναλωτή πιέζοντας τις τιμές να πάμε χαμηλότερα.
Η αντίδραση της αγοράς για τις ρυθμιστικές αναπροσαρμογές χαρακτηρίζεται ήπια από παράγοντες της επιχειρηματικότητας καθώς, όπως σχολιάζουν, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου δεν "έπιασε στον ύπνο" λιανέμπορους και προμηθευτές. Αντίθετα, υπήρξε εξαντλητικός διάλογος για το νέο πλαίσιο που ανακοινώθηκε και, μάλιστα, όπως έχει δηλώσει ο γενικός διευθυντής της Ενωσης Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας, Απόστολος Πεταλάς, «ό,τι είναι καλό για τον καταναλωτή και αυξάνει την αγοραστική του δύναμη είναι καλό και για τα σούπερ μάρκετ, διότι αυξάνει τη ζήτηση».
Ανοικτά την Κυριακή τα μαγαζιά
Στο μεταξύ, σε ρυθμούς εκπτώσεων κινείται μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου, η αγορά, και τα καταστήματα αύριο, Κυριακή 14 Ιανουαρίου, θα είναι ανοικτά με προτεινόμενο ωράριο λειτουργίας για τα πιο μικρά εμπορικά καταστήματα από τις 11 π.μ. έως τις 6 μ.μ. και για αλυσίδες καταστημάτων και πολυκαταστήματα από τις 11 π.μ. έως τις 8 μ.μ.
Ο εμπορικός κόσμος προτρέπει το καταναλωτικό κοινό να εκμεταλλευτεί τα υψηλά ποσοτήτων εκπτώσεων ενώ όπως δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς Βασίλης Κορκίδης: «Το βέβαιο είναι ότι η ένταση και η διάρκεια της ακρίβειας δύσκολα αντιμετωπίζεται, αφού εξαρτάται από το κόστος και τις συνθήκες παραγωγής, τον ανταγωνισμό, την προσφορά και ζήτηση, τις στρατηγικές τιμολόγησης, τη φορολογία και τις εισαγωγές από πολυεθνικές, που δύσκολα ελέγχονται, αφού συγκεντρώνουν τη διάθεση των αναγκαίων καταναλωτικών αγαθών στην ΕΕ. Ωστόσο, η κυβέρνηση απέδειξε για μια ακόμη φορά ότι προσπαθεί να σταθεί δίπλα στο κοινωνικό σύνολο, υποστηρίζοντας την αγορά, δεδομένης της κυκλικότητας της οικονομίας με λελογισμένα μέτρα, καθώς πρώτιστο μέλημά της παραμένει η υπεράσπιση νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Το ζητούμενο είναι οι "πολυεπίπεδες τιμές" των πολυεθνικών να μην έχουν "αποκλίσεις" στα ελληνικά ράφια σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Μακάρι οι έλεγχοι της ΔΙΜΕΑ και των αυστηρών προστίμων να σταματήσουν την αθέμιτη κερδοφορία και να αποτρέψουν τις παραπλανητικές προσφορές.
Προτείνουμε, ωστόσο, οι τακτικές χειμερινές εκπτώσεις να επεκταθούν στον κλάδο των επιχειρήσεων τροφίμων με μεγαλύτερη συμμετοχή των σούπερ μάρκετ για να νικήσουμε, όλοι μαζί, την ακρίβεια και να περιορίσουμε τον πληθωρισμό στη χώρα μας κατά μια μονάδα».
Η σημασία της αντίδρασης των ίδιων των καταναλωτών
Αν και η ακρίβεια καταγράφεται ως το βασικότερο πρόβλημα για τους πολίτες, σύμφωνα με έρευνα της ΕΕ, ο Έλληνας καταναλωτής είναι από τους χειρότερα πληροφορημένους σε θέματα δικαιωμάτων.
«Χρειάζεται εκπαίδευση του καταναλωτή» έχει δηλώσει η Παναγιώτα Καλαποθαράκου, πρόεδρος της Ένωσης Καταναλωτών Ποιότητα Ζωής-ΕΚΠΟΙΖΩ, ενώ υπογραμμίζει ότι στη χώρα μας υπάρχει έλλειμμα ενός στιβαρού κινήματος καταναλωτών-πολιτών, παρότι, οι ενώσεις καταναλωτών έχουν πετύχει σημαντικές επιμέρους νίκες σε ζητήματα που αφορούν την υπερχρέωση, τις προμήθειες τραπεζών, τα επιτόκια, τους λογαριασμούς ενέργειας, τις τηλεπικοινωνίες, το ηλεκτρονικό εμπόριο κ.λπ.
Την ίδια ώρα, από την Επιτροπή Ανταγωνισμού έχει υπογραμμιστεί ότι πλέον έχουν τη δυνατότητα και οι ίδιοι οι καταναλωτές να υποβάλλουν αγωγές αποζημίωσης για παραβάσεις διατάξεων του ανταγωνισμού.
Σημειώνεται ότι, αυτές τις μέρες, ολοκληρώνεται το θεσμικό πλαίσιο για την άσκηση του δικαιώματος συλλογικών αγωγών (αντιπροσωπευτικές αγωγές) από καταναλωτικές οργανώσεις. Ειδικότερα, προβλέπεται ότι στη γενική γραμματεία Εμπορίου του υπουργείου Ανάπτυξης τηρείται το Μητρώο Ενώσεων Καταναλωτών (ΜΕΚ) και το υπουργείο προχωρά σε νέο, εξονυχιστικό έλεγχο όσον αφορά τις ενώσεις καταναλωτών προκειμένου να διαπιστωθεί ότι δεν είναι απλώς "σφραγίδες" και νομιμοποιούνται να προχωρήσουν σε συλλογικές αγωγές.
Στο μεταξύ, υπενθυμίζεται ότι η Γενική Ομοσπονδία Καταναλωτών Ελλάδος διοργανώνει για τις 17 Ιανουαρίου, συγκέντρωση διαμαρτυρίας έξω από την υπουργείο Ανάπτυξης, στην πλατεία Κάνιγγος, «προκειμένου να σταλεί ένα μήνυμα κατά της ακρίβειας και της αισχροκέρδειας».