Η Ευρώπη βρίσκεται σε αυτόματο πιλότο. Το προσφυγικό ξεγύμνωσε με εμφατικό τρόπο τα σαθρά θεμέλια επάνω στα οποία στεγάζεται η ΕΕ. Και το πιο σημαντικό, την απροθυμία επιμέρους κρατών-μελών να υιοθετήσουν την αναγκαία στρατηγική της αμοιβαιοποίησης του κινδύνου.
Έτσι, δείχνουν να διαμορφώνονται δύο στρατόπεδα που έχουν ως κοινή συνισταμένη τη δυσαρέσκειά τους προς το Βερολίνο.
Από την μία πλευρά, τα κράτη της Ανατολικής και ορισμένα της Κεντρικής Ευρώπης – σύμμαχοι και μη της Γερμανίας – διαφωνούν με την πολιτική των ποσοστώσεων για το προσφυγικό, φοβούμενα το δυνητικά πολιτικό κόστος που θα επέφερε μία τέτοια επιλογή. Ωστόσο, η αντιμετώπιση αυτή μαρτυρά και την αντίληψή τους περί Ένωσης, αφού μία αλά καρτ ευρωπαϊκή «οικογένεια» δεν μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει για πολύ.
Του ΣΩΤΗΡΗ ΓΚΟΛΦΙΝΟΠΟΥΛΟΥ
Παράλληλα, τα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης αντιμετωπίζουν αρνητικά οποιαδήποτε χαλάρωση της κοινής περιοριστικής δημοσιονομικής πολιτικής, έχοντας ως επιχείρημα ότι η δική τους ενταξιακή διαδικασία αποτέλεσε δύσκολο μονοπάτι, που επέτασσε την λήψη σκληρών αποφάσεων για τις κοινωνίες τους, με σκοπό την επίτευξη των στόχων του Δημοσιονομικού Συμφώνου και του Συμφώνου Σταθερότητας.
Από την άλλη πλευρά βρίσκονται τόσο ο Νότος της Ευρώπης όσο και ο Ντράγκι με τη Κομισιόν. Ήδη, ο πρόεδρος της ΕΚΤ για ακόμη μία φορά τόνισε ότι το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης δεν αρκεί για να ξεφύγει η ευρωπαϊκή οικονομία από τον κίνδυνο του σπιράλ αποπληθωρισμού – πόσο μάλλον να βρει εκ νέου τον αναπτυξιακό βηματισμό της. Με άλλα λόγια, υποστηρίζουν ότι είναι ανάγκη πλέον να τεθεί έμπρακτα το ζήτημα τόνωσης της εσωτερικής ζήτησης στην ΕΕ.
Οι περιστάσεις πάντως είναι θετικές, αφού η επιβράδυνση της ανάπτυξης στη Κίνα και στις λοιπές χώρες της ομάδας BRICS περιορίζουν καταφανώς τη γερμανική εξαγωγική δυναμική, καθιστώντας απαραίτητη την τόνωση της ζήτησης στο εσωτερικό της Ευρωζώνης.
Επιπλέον, τόσο οι κυρώσεις μεταξύ ΕΕ-Ρωσίας όσο και το προσφυγικό. αναδεικνύουν με ακόμη πιο εμφανή τρόπο το κενό που οφείλει να καλύψει η Γερμανία, αναδιαμορφώνοντας την οικονομική πολιτική που δογματικά εφαρμόζεται.
Πέραν του Ντράγκι όμως, μηνύματα στέλνει και η Κομισιόν, αφού παρακάμπτει τους όρους του Δημοσιονομικού Συμφώνου, επιτρέποντας σε χώρες, όπως η Ιταλία, η Ισπανία και η Γαλλία να καταθέτουν παραβατικούς προϋπολογισμούς.
Όλα τα παραπάνω έχουν διαμορφώσει ένα εκρηξιγενές τοπίο που οφείλει να αντιμετωπίσει η καγκελάριος Μέρκελ. Το προσφυγικό μπορεί να της δώσει την αφορμή να χαλαρώσει τη δημοσιονομική πολιτική, εμπλουτίζοντας τις δημόσιες δαπάνες χωρίς να φανεί ως απόσυρση μίας αποτυχημένης πολιτικής.
Παρά ταύτα, η καγκελάριος έχει να αντιμετωπίσει και την κρίση στο εσωτερικό της Χριστιανοδημοκρατικής παράταξης, όπου σημαίνοντα στελέχη αντιλαμβάνονται ότι η ηγεμονική θέση της Γερμανίας ως προϊόν μίας ατελούς – πολιτικά και δημοσιονομικά – Ένωσης έχει πεπερασμένο τέλος.
Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι η Γερμανία θα τεθεί στο περιθώριο. Τουναντίον, έχει την ιστορική ευκαιρία – ως η παρούσα οικονομική ναυαρχίδα του ενιαίου νομίσματος – να θέσει τα συνεκτικά θεμέλια προς μία Ευρωζώνη που να είναι πολιτικά και δημοσιονομικά ικανή να διαχειρίζεται τα επιμέρους σημαντικά ζητήματα στη βάση της αμοιβαιοποίησης των ευθυνών.
Διαφορετικά, η ντε φάκτο μετεξέλιξη της Ευρωζώνης θα συνεχίζεται να υφίσταται.
Ωστόσο, στο τέλος του δρόμου υπάρχει και το σταυροδρόμι:
Μία πραγματική Ευρωπαϊκή Ένωση με αναπτυξιακή οικονομική πολιτική, που θα τίθεται εντός ουσιαστικών πολιτικών διαβουλεύσεων, ή στη χειρότερη μία ζώνη-ζόμπι, που θα μοχθεί να επιζήσει περιχαρακωμένη στις δικές της αδυναμίες…
