Κατά τραγική ειρωνεία για τη γερμανική κυβέρνηση, η οποία επέβαλε το bail-in των ιδιωτών ως κύρια συνιστώσα της τραπεζικής ένωσης στην Ευρώπη, ώστε να μην πέσουν άλλα βάρη στα κράτη και τους φορολογουμένους, η δραματική περιπέτεια της Deutsche Bank, που προσέλαβε χθες νέες επικίνδυνες διαστάσεις, απειλεί να ακυρώσει το... made in Germany σχέδιο τραπεζικής ενοποίησης.
Του Νώντα Χαλδούπη
Ο γερμανικός τραπεζικός κολοσσός με το (ακαθάριστο) άνοιγμα των 46 τρισεκατομμυρίων ευρώ στις αγορές παραγώγων και την εξαιρετικά ασθενή κεφαλαιακή βάση, δέχθηκε νέο σοβαρό πλήγμα, όταν το “Bloomberg” έκανε γνωστό ότι αρκετά hedge fund απέσυραν μετρητά και ενέχυρα από τους λογαριασμούς παραγώγων που διατηρούν στην Deutsche Bank. Αυτό ερμηνεύθηκε ως ένδειξη ότι σκοπεύουν να περιορίσουν τις συναλλαγές τους μέσω της D.B. και προκάλεσε νέα βαθιά «βουτιά» της μετοχής, σχεδόν κατά 7%.
Η αγορά παρακολουθεί πολύ στενά αυτή τη νέα πλευρά της περιπέτειας της D.B., καθώς είναι γνωστό ότι η τράπεζα βασίζει τα έσοδα και την κερδοφορία της σε πολύ μεγάλο βαθμό στις δραστηριότητές της στις αγορές παραγώγων. Αν αρχίσει ένα ντόμινο διακοπής ή περιορισμού των συναλλαγών που κάνουν τα κερδοσκοπικά επενδυτικά χαρτοφυλάκια μέσω της γερμανικής τράπεζας, είναι πιθανό να εκτροχιασθεί το ήδη οριακό σχέδιο διάσωσης χωρίς νέα αύξηση κεφαλαίου.
Η διοίκηση της Deutsche Bank, υπό τον Βρετανό διευθύνοντα σύμβουλο Τζον Κράιν, κάνει αγώνα δρόμου για να αποφύγει μια άκρως επικίνδυνη άσκηση ανακεφαλαιοποίησης. Προσπαθεί να μειώσει το σταθμισμένο σύμφωνα με τον κίνδυνο ενεργητικό, ώστε να μη χρειασθεί πρόσθετα κεφάλαια. Πριν από λίγες ημέρες πούλησε τη συμμετοχή της στη βρετανική ασφαλιστική Abbey Life, αποδεχόμενη μια εφάπαξ ζημιά 800 εκατ. ευρώ, προκειμένου να πετύχει μια συρρίκνωση του θηριώδους ενεργητικού του ομίλου, το οποίο φθάνει τα 1,8 τρισ. ευρώ.
Η αγορά απαιτεί κρατική στήριξη
Αυτή η προσπάθεια διάσωσης μέσω της γρήγορης συρρίκνωσης ενεργητικού δεν έχει πείσει τις αγορές ότι μπορεί να έχει επιτυχία. Όπως δήλωσε ο δισεκατομμυριούχος διαχειριστής κεφαλαίων, Τζέφρι Γκούντλαχ, «η αγορά θα συνεχίσει να πιέζει τη μετοχή μέχρι να υπάρξει κάποιου είδους διαβεβαίωση (σ.σ.: από τη γερμανική κυβέρνηση) ότι η τράπεζα θα έχει υποστήριξη. Τελικά, πιστεύω ότι θα έχει υποστήριξη, αν τη χρειασθεί και την ημέρα που αυτό θα ανακοινωθεί η μετοχή θα κάνει άλμα 40%».
Όμως, αυτή η ορθολογική πρόβλεψη των εξελίξεων - που μπορεί να αποδειχθεί σωστή, αφού είναι δύσκολο να φαντασθεί κανείς ότι θα αφεθεί στην τύχη της η πιο... συστημική από τις συστημικές τράπεζες της Ευρώπης - κρύβει πολλές και σοβαρές λεπτομέρειες, οι οποίες προκαλούν σοβαρούς πονοκεφάλους στη γερμανική κυβέρνηση, περίπου ένα χρόνο πριν από τις προγραμματισμένες ομοσπονδιακές εκλογές.
Στην Ευρώπη έχει τεθεί σε ισχύ από 1ης Ιανουαρίου η οδηγία για την εξυγίανση τραπεζικών ιδρυμάτων, που, σε συνδυασμό με τους κανόνες για τον ανταγωνισμό και την παροχή κρατικών ενισχύσεων, απαγορεύει την υποστήριξη τραπεζών με κρατικά κεφάλαια, εάν πρώτα δεν έχουν βάλει βαθιά το χέρι στην τσέπη οι ιδιώτες μέτοχοι, πιστωτές και, εάν χρειασθεί, οι καταθέτες με ποσά πάνω από 100.000 ευρώ.
Με δεμένα χέρια ο Σόιμπλε
Η επιμονή της Γερμανίας να σταματήσουν τα bail-out (διασώσεις τραπεζών με κρατικό χρήμα), που έχουν κοστίσει συνολικά 5,38 τρισεκατομμύρια ευρώ από το 2008 στους φορολογουμένους, και να δώσουν τη θέση τους στα bail-in, δηλαδή στην επιβάρυνση των ιδιωτών επενδυτών, οδήγησε στη διαμόρφωση ενός πλαισίου κανόνων, όπου ακόμη και αν μια εθνική κυβέρνηση θέλει και έχει τη δυνατότητα να σώσει μια τράπεζα με κρατικά κεφάλαια, απαγορεύεται να το κάνει πριν πληρώσουν οι ιδιώτες ένα μεγάλο ποσό, που θα πρέπει να αντιστοιχεί στο 8% του παθητικού της τράπεζας.
Στην περίπτωση της Deutsche Bank, μια άσκηση bail-in θεωρείται από όλους τους οικονομικούς αναλυτές άκρως επικίνδυνη. Η τράπεζα προφανώς έχει αρκετούς πιστωτές για να... πληρώσουν το λογαριασμό και δεν θα χρειασθεί να υποστούν ζημιές οι καταθέτες. Ομως είναι εξίσου προφανείς οι φόβοι για τον ευρύτερο συστημικό κίνδυνο που θα είχε μια τέτοια διάχυση ζημιών, όπως και για τον αναπόφευκτο κλονισμό της εμπιστοσύνης προς την ίδια την Deutsche Bank και τις τράπεζες της ευρωζώνης, συνολικότερα. Ίσως ένα bail-in στην D.B. να γίνει η λεγόμενη «στιγμή Lehman» της Ευρώπης, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει.
Εν ολίγοις, η γερμανική κυβέρνηση βρίσκεται μπροστά σε μια άκρως δυσάρεστη πολιτική επιλογή: αν χρειασθεί τελικά να παρέμβει για να διασώσει την D.B. θα πρέπει να προσφύγει στους ευρωπαϊκούς θεσμούς για να ζητήσει αλλαγή των κανόνων, με κατάργηση ή «νόθευση» του bail-in.
Αυτό είχε ζητήσει το καλοκαίρι ο Ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι για να διασώσει ιταλικές τράπεζες, αλλά είχε προσκρούσει στο γερμανικό απόλυτο «όχι».
Αμηχανία και... προσευχές
Προς το παρόν, στο Βερολίνο απλώς... προσεύχονται να ξεφύγει η Deutsche Bank από τους κινδύνους που αντιμετωπίζει χωρίς κρατική βοήθεια. Επίσημα, η στάση της κυβέρνησης υποδηλώνει μόνο αμηχανία: Αρχικά προσπάθησαν να αποκλείσουν τη διάσωση. Οταν οι αγορές αντέδρασαν αρνητικά, προτίμησαν τη σιωπή. Σε ερωτήματα που δέχθηκε στη Βουλή, ο Σόιμπλε αρνήθηκε να κάνει οποιοδήποτε σχόλιο, ενώ σε άλλες περιπτώσεις έσπευδε να διαβεβαιώσει για τη σταθερότητα της Deutsche Bank.
Το κακό για τη γερμανική κυβέρνηση είναι ότι ο χρόνος που απομένει μέχρι τις εκλογές είναι πολύ μεγάλος για τα δεδομένα του χρηματοπιστωτικού συστήματος και των αγορών, όπου διακινούνται δισεκατομμύρια σε δευτερόλεπτα. Η Deutsche Bank βρίσκεται σε συνεχή και πολύ σκληρή πίεση, περίπου όπως ήταν τα ελληνικά ομόλογα πριν από το μνημόνιο του 2010, όταν οι αγορές απαιτούσαν από τους Ευρωπαίους ηγέτες να παρουσιάσουν κάποιο σχέδιο διάσωσης της Ελλάδας.
Ελλάδα και Ιταλία
Αν τελικά χρειασθεί το ίδιο το Βερολίνο να ζητήσει να «ξηλωθεί» ο κανόνας του bail-in που επέβαλε στην Ευρώπη, μεγάλος κερδισμένος φυσικά θα είναι ο Ιταλός πρωθυπουργός, που θα μπορέσει να διασώσει τράπεζες χωρίς τον κίνδυνο κοινωνικών εκρήξεων από χιλιάδες ζημιωμένους μικροεπενδυτές.
Κερδισμένη, όμως, θα είναι και η ελληνική κυβέρνηση, που έχει στην άκρη αρκετά κεφάλαια από το δάνειο των 86 δισ. ευρώ για να ανακεφαλαιοποιήσει τις τράπεζες, σε περίπτωση ανάγκης. Με τα σημερινά δεδομένα δεν μπορεί να το κάνει ελεύθερα, καθώς επικρέμαται η δαμόκλειος σπάθη ενός bail-in, το οποίο θα είχε δραματικές συνέπειες για τις επιχειρήσεις, που είναι οι τελευταίοι καταθέτες με ποσά άνω των 100.000 ευρώ.
