Ενώ η συρρίκνωση των χαρτοφυλακίων δανείων των ελληνικών τραπεζών αναμένεται να επιταχυνθεί εντυπωσιακά τα επόμενα χρόνια, καθώς θα «ξεφορτώνονται» μαζικά τα προβληματικά τους δάνεια, οι τράπεζες έχουν αρχίσει να ανοίγουν τη στρόφιγγα της παροχής νέων πιστώσεων, κάνοντας κινήσεις προς την πλευρά των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, αλλά και στα νοικοκυριά, με τη... δειλή προώθηση νέων στεγαστικών δανείων.
Οι αναλυτές εκτιμούν ότι οι τα επόμενα χρόνια, όσο και να προσπαθήσουν οι τράπεζες να αυξήσουν τις νέες χορηγήσεις, η λεγόμενη απομόχλευση των ισολογισμών τους θα συνεχισθεί και μάλιστα με ταχείς ρυθμούς, καθώς θα βρεθούν δάνεια δεκάδων δισεκατομμυρίων έξω από τα τραπεζικά βιβλία, αντισταθμίζοντας την όποια αύξηση των νέων χορηγήσεων.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η Goldman Sachs στην τελευταία της έκθεση εκτιμούσε ότι το χαρτοφυλάκιο δανείων των ελληνικών τραπεζών από 183,5 δισ. ευρώ το 2019 θα συρρικνωθεί στα 150 δισ. ευρώ το 2022, επίπεδο στο οποίο θα διατηρηθεί και το 2023.
Πίσω από αυτή γενική εικόνα απομόχλευσης των ισολογισμών, όμως, παρατηρείται ήδη μια προσπάθεια των τραπεζών να δημιουργήσουν νέα χαρτοφυλάκια «καλών» δανείων. Δεν είναι μια απλή υπόθεση, καθώς οι τράπεζες είναι υποχρεωμένες να αναζητήσουν «ασφαλείς» δανειολήπτες σε ένα «πέλαγος» επιχειρήσεων και νοικοκυριών, όπου οι δανειολήπτες με οικονομικά προβλήματα και κακό ιστορικό είναι περισσότεροι από αυτούς που μπορούν να «σηκώσουν» με σχετική ασφάλεια νέες πιστώσεις.
Μεγάλα δάνεια χωρίς ρίσκο
Σε αυτό το περιβάλλον, δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι οι τράπεζες αναζητούν μετ' επιτάσεως μεγάλα αναπτυξιακά έργα προς χρηματοδότηση, στα οποία μπορούν να δίνονται μεγάλα δάνεια με πολύ χαμηλό κίνδυνο. Δεν είναι τυχαίο ότι πολύ εύκολα βρέθηκαν περίπου 900 εκατ. ευρώ από δύο συστημικές τράπεζες για το έργο στο Ελληνικό και μάλιστα με πολύ χαμηλό κόστος δανεισμού, καθώς τέτοια έργα αποτελούν σίγουρα «στοιχήματα» για να μεγαλώσουν οι τράπεζες τα βιβλία χορηγήσεων.
Πέρα από τα μεγάλα έργα, οι τράπεζες ανοίγουν διστακτικά και με τη βοήθεια ευρωπαϊκών προγραμμάτων που περιορίζουν το ρίσκο του δανεισμού, τη «στρόφιγγα» προς τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, καθώς μάλιστα το άνοιγμα της ευρωπαϊκής αγοράς για τις μεγάλες επιχειρήσεις φαίνεται ότι στερεί από τις ελληνικές τράπεζες τη δυνατότητα να προσφέρουν νέα δάνεια στα καλύτερα ονόματα του ελληνικού επιχειρείν, που μπορούν να αντλήσουν πολύ φθηνότερη ρευστότητα από την αγορά ομολόγων.
Τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος δείχνουν ότι η καθαρή ροή χρηματοδότησης προς τον ιδιωτικό τομέα, δηλαδή όσα δανείζουν οι τράπεζες αφού αφαιρεθούν όσα πληρώνονται για τα υφιστάμενα δάνεια, ήταν θετική κατά 428 εκατ. ευρώ τον Δεκέμβριο, ποσό σχεδόν τετραπλάσιο από το αντίστοιχο του Νοεμβρίου (116 εκατ. ευρώ).
Χρήμα σε επιχειρήσεις
Αυτή η θετική επίδοση ήταν το αποτέλεσμα της αύξησης των ροών χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις. Η ροή ήταν θετική κατά 511 εκατ. ευρώ, έναντι θετικής καθαρής ροής 300 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα. Οριακά θετική, κατά 14 εκατ. ευρώ, ήταν και η ροή χρηματοδότησης των ελεύθερων επαγγελματιών, αγροτών και ατομικών επιχειρήσεων, που ήταν αρνητική κατά 32 εκατ. ευρώ τον Νοέμβριο. Σε ό,τι αφορά, όμως, τα νοικοκυριά, η ροή χρηματοδότησης εξακολουθεί να είναι αρνητική, κατά 97 εκατ. ευρώ τον Δεκέμβριο, αλλά με σημαντική μείωση από τα -152 εκατ. ευρώ του Νοεμβρίου, κάτι που δείχνει ότι «ξυπνούν» και οι χορηγήσεις της λιανικής τραπεζικής.
Αξίζει να σημειωθεί, πάντως, ότι οι τράπεζες ακολουθούν δρακόντειες διαδικασίες αξιολόγησης των χρηματοδοτήσεων σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις και νοικοκυριά.
Στεγαστικά με τη ρέγουλα
Όπως αναφέρουν τραπεζικά στελέχη, στόχος όλων των τραπεζών, για παράδειγμα, είναι να ενισχύσουν τα χαρτοφυλάκια στεγαστικής πίστης, ύστερα από την καταστροφή των προηγούμενων ετών.
Αυτό έχει αρχίσει να φαίνεται και από το γεγονός ότι αρχίζουν να διαφημίζονται προγράμματα στεγαστικών δανείων. Όμως, η αξιολόγηση των υποψήφιων δανειοληπτών είναι πολύ αυστηρή και πολλοί απορρίπτονται, ενώ δεν είναι ασύνηθες να ζητείται σημαντικό cash collateral για να νιώσει... ασφαλής η τράπεζα.
Εξίσου αυστηρή είναι η αξιολόγηση των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, οι οποίες εξακολουθούν να δηλώνουν στις σχετικές έρευνες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν είναι η δυσκολία πρόσβασης σε χρηματοδότηση.
Οι τράπεζες προτιμούν να χορηγούν δάνεια σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις κυρίως όταν πρόκειται για παλιούς πελάτες με καλό ιστορικό, ή για επιχειρήσεις που μπορούν να ενταχθούν στα χρηματοδοτικά εργαλεία, με τα οποία περιορίζεται ο πιστωτικός κίνδυνος.