Τάξη στο χάος της παραβατικότητας στην αγορά υγρών καυσίμων επιχειρεί να βάλει η κυβέρνηση, που φαίνεται ότι βγαίνει από τον «λήθαργο» ύστερα από μια μακρά περίοδο αδράνειας έναντι των επιτήδειων και των κυκλωμάτων που αποκομίζουν τεράστια κέρδη, κλέβοντας τους καταναλωτές με ελλειμματικές παραδόσεις καυσίμων ή εκτεταμένη νοθεία με χημικούς διαλύτες και αλλοιώνοντας τα ηλεκτρονικά συστήματα ελέγχου εισροών και εκροών.
Από τον Δεκέμβριο του 2020, το Σin είχε αποκαλύψει ότι είχαν προσλάβει πρωτοφανείς διαστάσεις οι παραβατικές δραστηριότητες στην αγορά καυσίμων, καθώς είχε πάρει μεγάλη έκταση η νόθευση της βενζίνης με χημικούς διαλύτες βουλγαρικής προέλευσης, αλλά και το «πείραγμα» στις αντλίες, παρά την ύπαρξη συστημάτων εισροών - εκροών, που καταλήγει σε κλοπή πάνω και από 10% από τον καταναλωτή σε κάθε γέμισμα.
Τα συστήματα εισροών και εκροών στα πρατήρια, που νομοθετήθηκαν πρώτη φορά από τον Κ. Χατζηδάκη το 2009 και πήρε χρόνια μέχρι να λειτουργήσουν σε όλα τα πρατήρια, αποτελεί κοινό μυστικό στην αγορά των καυσίμων ότι έχουν αποτύχει παταγωδώς. Στόχος ήταν να καταγράφονται συνεχώς οι πωλήσεις και οι αγορές καυσίμων από τα πρατήρια, ώστε να αντιμετωπισθεί η λαθρεμπορία ή και το «πείραγμα» των αντλιών. Όμως, πρόκειται για ένα σύστημα που δεν έχει τα εχέγγυα ενός αξιόπιστου μετρητικού συστήματος και στηρίζεται σε κοινούς υπολογιστές, με αποτέλεσμα να έχει «οργιάσει» η καταδολίευση των συστημάτων εισροών - εκροών, ώστε τελικά να νομιμοποιείται το λαθρεμπόριο και το «πείραγμα» των αντλιών.
Αναγνωρίζοντας, ουσιαστικά, ότι τα συστήματα εισροών - εκροών έχουν μετατραπεί από «φύλακες» της αγοράς καυσίμων σε εργαλείο των απατεώνων, η κυβέρνηση αλλάζει το νομοθετικό πλαίσιο για την εποπτεία των συστημάτων αυτών από τις αρχές, με στόχο να αρχίσει ένα ελεγκτικό «σαφάρι», ενώ καθιερώνει εξοντωτικές ποινές για τους παραβάτες, που φθάνουν ως το «λουκέτο» σε πρατήρια.
Πηγές με γνώση της λειτουργίας της αγοράς, πάντως, εκφράζουν αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα και νέων, αυστηρών μέτρων, σημειώνοντας ότι τα κυκλώματα που βρίσκονται πίσω από την παραβατικότητα στα καύσιμα έχουν στη διάθεσή τους τεράστιους πόρους για να διαφθείρουν αρχές και ελεγκτικούς μηχανισμούς, ενώ τα συστήματα εισροών - εκροών είναι εγγενώς προβληματικά και μπορούν να γίνονται παρεμβάσεις στη λειτουργία τους που είναι πρακτικά αδύνατο να διαπιστωθούν από ελεγκτές, καθώς στηρίζονται σε αφαιρούμενες μνήμες (USB stick), που είναι πολύ εύκολο να απομακρυνθούν από έναν υπολογιστή πριν γίνει ένας έλεγχος και κατά τα άλλα το σύστημα να λειτουργεί κανονικά.
Η νέα τροπολογία
Με τροπολογία στο νομοσχέδιο «Διαχείριση, έλεγχος και εφαρμογή αναπτυξιακών παρεμβάσεων για την Προγραμματική Περίοδο 2021-2027, σύσταση Ανώνυμης Εταιρείας "Εθνικό Μητρώο Νεοφυών Επιχειρήσεων Α.Ε." και άλλες διατάξεις» του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων η κυβέρνηση επιχειρεί, πάντως, να σφίξει τον κλοιό γύρω από τους επιτήδειους της αγοράς καυσίμων, ως εξής:
- Ορίζεται μια... ατελείωτη λίστα υπηρεσιών που έχουν αρμοδιότητα για τους ελέγχους. Πρόκειται για τις υπηρεσίες του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, του Υπουργείου Οικονομικών, του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων και των Διευθύνσεων Ανάπτυξης, Μεταφορών και Επικοινωνιών, και Περιβάλλοντος, των Περιφερειών της Χώρας.
- Αυτή η... στρατιά δημοσίων υπηρεσιών παίρνει αναβαθμισμένες αρμοδιότητες ελέγχων. Θα δύνανται, όπως αναφέρει η τροπολογία, να ενεργούν κάθε αναγκαία εξέταση ή έρευνα οποιοσδήποτε εγκατάστασης των ελεγχόμενων, καθώς και των μεταφορικών μέσων αυτών, να ελέγχουν και να συλλέγουν πληροφορίες και δεδομένα κινητών τερματικών, φορητών συσκευών, καθώς και των εξυπηρετητών τους που βρίσκονται μέσα ή έξω από τις κτιριακές εγκαταστάσεις των ελεγχόμενων και να δεσμεύουν, άνευ αντιτίμου, εξοπλισμό του συστήματος ή κάθε άλλη συσκευή για τη διενέργεια εργαστηριακού ή άλλου τύπου ελέγχου.
- Για να αντιμετωπισθούν αποτελεσματικότερα τα φαινόμενα βίαιης παρεμπόδισης ελέγχων, προβλέπεται προσωρινό λουκέτο πρατηρίων. Ορίζεται, ειδικότερα, ότι σε περίπτωση που παρεμποδίζεται η διενέργεια ελέγχου της εγκατάστασης, με χρήση βίας ή απειλής ή με κάθε άλλη ενέργεια κατά των οργάνων ελέγχου ή ο έλεγχος παρεμποδίζεται με οποιονδήποτε άλλο τρόπο, αναστέλλεται η λειτουργία της ελεγχόμενης εγκατάστασης και σφραγίζεται για πέντε (5) ημερολογιακές μέρες η εγκατάσταση αυτή. Κατά την επιβολή της σφράγισης, τοποθετείται μάλιστα σε εμφανές σημείο της εγκατάστασης σήμανση με την ένδειξη «Κλειστό λόγω παρεμπόδισης ελέγχου των διατάξεων περί συστημάτων εισροών-εκροών και φορολογικών ηλεκτρονικών μηχανισμών».
- Αρμόδια Αρχή για την έκδοση της απόφασης προσωρινής ή οριστικής αφαίρεσης της άδειας λειτουργίας της εγκατάστασης ή προσωρινής παύσης λειτουργίας αυτής ορίζεται ότι είναι η αδειοδοτούσα Αρχή. Σε περίπτωση διαπίστωσης σοβαρών παραβάσεων, σφραγίζεται η εγκατάσταση, με τη συνδρομή αστυνομικής ή λιμενικής αρχής. Εφόσον οι παραβάσεις διαπιστωθούν κατά τον επιτόπιο έλεγχο στην εγκατάσταση, η σφράγιση της εγκατάστασης διενεργείται άμεσα και τοποθετούνται σε εμφανή σημεία της εγκατάστασης πινακίδες με την ένδειξη «Κλειστό λόγω παράβασης των διατάξεων περί συστημάτων εισροών - εκροών και φορολογικών ηλεκτρονικών μηχανισμών». Σε κάθε άλλη περίπτωση, η σφράγιση της εγκατάστασης διενεργείται εντός δύο (2) εργάσιμων ημερών από την έκδοση της καταλογιστικής πράξης επιβολής του προβλεπόμενου διοικητικού προστίμου.
- Οι διοικητικές κυρώσεις που καθιερώνονται είναι πολύ βαριές. Επιβάλλεται στον εκμεταλλευτή της εγκατάστασης ή/και στον εγκαταστάτη του συστήματος ή/και στον κατασκευαστή του λογισμικού του συστήματος ή/και στον φορέα ογκομέτρησης δεξαμενών ή/και σε όποιον άλλον συνέπραξε ή προσέφερε συνδρομή, καθ' οποιονδήποτε τρόπο, στην τέλεση των παραβάσεων αυτών, διοικητικό πρόστιμο από χίλια (1.000) ευρώ έως πεντακόσιες χιλιάδες (500.000) ευρώ, πλέον των κυρώσεων για παραβάσεις της τελωνειακής ή και της φορολογικής νομοθεσίας. Σε περίπτωση μη εγκατάστασης ολοκληρωμένου συστήματος παρακολούθησης και ηλεκτρονικής μετάδοσης δεδομένων εισροών ή/και εκροών επιβάλλεται πρόστιμο από 50.000 έως 500.000 χιλιάδες ευρώ για κάθε εγκατάσταση. Σε περίπτωση μη πλήρωσης των όρων, προϋποθέσεων και προδιαγραφών της εγκατάστασης και λειτουργίας των συστημάτων παρακολούθησης και ηλεκτρονικής μετάδοσης δεδομένων, της εγκατάστασης των φορολογικών ηλεκτρονικών μηχανισμών του συστήματος εισροών - εκροών και της ηλεκτρονικής μετάδοσης δεδομένων επιβάλλεται πρόστιμο από 1.000 ευρώ έως 260.000 ευρώ και σε περίπτωση παραβίασης των όρων της απόφασης σφράγισης επιβάλλεται στον εκμεταλλευτή της εγκατάστασης διοικητικό πρόστιμο από 10.000 ευρώ έως 200.000 ευρώ. Σε περίπτωση επιβολής των ως άνω κυρώσεων, τοποθετείται σε εμφανές σημείο της εγκατάστασης από την αρχή που επέβαλε τις κυρώσεις σήμανση με την ένδειξη «Κλειστό λόγω παράβασης των διατάξεων περί συστημάτων εισροών-εκροών και φορολογικών ηλεκτρονικών μηχανισμών».
- Σχετικά με την επιβολή «λουκέτου», ορίζεται ότι η εσχάτη των ποινών επιβάλλεται εφόσον διαπιστωθεί ότι η εγκατάσταση στην οποία έχει επιβληθεί κύρωση αναστολής λειτουργίας, συνεχίζει να λειτουργεί, ή μετά την επιβολή της κύρωσης αναστολής λειτουργίας η εγκατάσταση δεν συμμορφωθεί εντός του χρονικού διαστήματος της επιβληθείσας αναστολής, ή τα επιβληθέντα διοικητικά πρόστιμα υπερβαίνουν σωρευτικά το ποσό των 500.000 ευρώ.
- Σε περίπτωση παραποίησης ή παράκαμψης του συστήματος παρακολούθησης εισροών εκροών ή αλλοίωσης των στοιχείων ή των υποσυστημάτων αυτού, τα ελεγκτικά όργανα δεσμεύουν τον ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό του συστήματος, τους μηχανισμούς μέτρησης στάθμης καυσίμων στις δεξαμενές, τους μετρητές και τις αντλίες καυσίμων, την κεντρική μονάδα ελέγχου και επεξεργασίας δεδομένων (κονσόλα), τον Φορολογικό Ηλεκτρονικό Μηχανισμό (ΦΗΜ), τον εκτυπωτικό μηχανισμό και τυχόν άλλο εξοπλισμό ή συσκευή ή κάθε μέσο, που χρησιμοποιήθηκε με οποιονδήποτε τρόπο στην τέλεση των ανωτέρω παραβάσεων, μέχρι την έκδοση αμετάκλητης απόφασης διοικητικού δικαστηρίου, οπότε και καταστρέφονται ή επιστρέφονται στον κάτοχό τους, κατά περίπτωση.
- Σε περίπτωση παραποίησης ή παράκαμψης του συστήματος παρακολούθησης εισροών εκροών ή αλλοίωσης των στοιχείων ή των υποσυστημάτων αυτού, καθώς και σε περίπτωση αποθήκευσης, εμπορίας ή διακίνησης καυσίμων σε/μέσω δεξαμενών ή μετρητών/αντλιών, που δεν παρακολουθούνται από το εγκατεστημένο σύστημα παρακολούθησης εισροών εκροών, καταστρέφονται οι μη αδειοδοτημένες δεξαμενές ή άλλοι αποθηκευτικοί χώροι καυσίμων και οι συναφείς οδεύσεις (σωληνογραμμές), καθώς και οι μη αδειοδοτημένοι/νες μετρητές/αντλίες καυσίμων, που χρησιμοποιήθηκαν στην τέλεση των παραβάσεων αυτών, με δαπάνες του εκμεταλλευτή της εγκατάστασης, μετά την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων.
- Εκτός από τις διοικητικές κυρώσεις προβλέπονται και ποινικές (φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών) σε όποιον δηλώνει ψευδώς ότι η εγκατάσταση του συστήματος παρακολούθησης εισροών - εκροών πληροί τις απαιτήσεις της νομοθεσίας, ότι το λογισμικό του συστήματος παρακολούθησης εισροών - εκροών πληροί τις απαιτήσεις της νομοθεσίας, ή προμηθεύει ή εγκαθιστά εξοπλισμό για εφαρμογές του συστήματος παρακολούθησης εισροών-εκροών που συνοδεύονται από πλαστά ή παραποιημένα πιστοποιητικά. Ποινή κάθειρξης επιβάλλεται, σε όποιον χωρίς εξουσιοδότηση, τροποποιεί ή αλλοιώνει, με οποιονδήποτε τρόπο και μορφή, μέρη ή παραγόμενα στοιχεία του συστήματος, που φυλάσσονται, ή σημαίνονται από τον φορολογικό μηχανισμό ή αποστέλλονται στη βάση δεδομένων της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, καθώς και σε όσους εμπορεύονται, αποθηκεύουν ή εν γένει διακινούν καύσιμα μέσω αντλιών, μετρητών, δεξαμενών ή άλλως, που δεν έχουν περιληφθεί στο εγκατεστημένο σύστημα παρακολούθησης εισροών εκροών. Η ίδια ποινή επιβάλλεται και σε όσους εκδίδουν παραποιημένες ή εικονικές αποδείξεις εσόδου ή δελτία του συστήματος παρακολούθησης εισροών καί εκροών, των οποίων τα στοιχεία δεν έχουν αποσταλεί στην ηλεκτρονική βάση δεδομένων της Α.Α.Δ.Ε. ή σε όσους αποστέλλουν στην ηλεκτρονική βάση δεδομένων της Α.Α.Δ.Ε. παραποιημένα στοιχεία αποδείξεων εσόδου ή δελτίων του συστήματος παρακολούθησης εισροών εκροών ή σε όσους δεν εκδίδουν αποδείξεις εσόδου ή δελτία του συστήματος παρακολούθησης εισροών εκροών. Οι ποινικές κυρώσεις επιβάλλονται στα φυσικά πρόσωπα που διοικούν τις επιχειρήσεις ή και σε όσους ασκούν εν τοις πράγμασι τις εξουσίες αυτές, εφόσον με οποιονδήποτε τρόπο συντέλεσαν στις ανωτέρω αξιόποινες πράξεις ή παραλείψεις, καθώς και σε όποιον άλλο συμπράττει ή προσφέρει συνδρομή καθ' οιονδήποτε τρόπο στην τέλεση των παραβάσεων αυτών.