Γράφουν και σβήνουν τον προϋπολογισμό τα στελέχη του οικονομικού επιτελείου, μία εβδομάδα πριν κατατεθεί στη Βουλή το τελικό κείμενο, αναζητώντας δημοσιονομικό χώρο για νέα μέτρα στήριξης καταναλωτών και επιχειρήσεων ενόψει μιας παρατεταμένης, όπως όλα δείχνουν, περιόδου έξαρσης της ενεργειακής κρίσης και των πληθωριστικών πιέσεων, ενώ αφήνουν πίσω τα σχέδια περισσότερες ελαφρύνσεις και παροχές μέσα στο 2022.
Ο προϋπολογισμός καταρτίζεται σε περιβάλλον έντονης αβεβαιότητας, παρά το γεγονός ότι η Κομισιόν, στις τελευταίες εκτιμήσεις της για την ελληνική οικονομία, αναπροσάρμοσε τις προβλέψεις για την αύξηση του ΑΕΠ στο 7,1% φέτος και στο 5,3% το 2022. Ανάλογη αναπροσαρμογή, σύμφωνα με πληροφορίες θα κάνει και το υπουργείο Οικονομικών στο τελικό κείμενο του προϋπολογισμού, που κατατίθεται την επόμενη Παρασκευή στη Βουλή.
Όμως, η βελτίωση των προβλέψεων για την ανάπτυξη δεν σημαίνει ότι η κυβέρνηση έχει «λευκή επιταγή» από τις Βρυξέλλες για τη δημοσιονομική πολιτική. Είναι χαρακτηριστικό, ότι η Κομισιόν προβλέπει έλλειμμα γενικής κυβέρνησης εξαιρετικά υψηλό και το 2021 (9,9% του ΑΕΠ), το οποίο προβλέπει ότι θα πέσει στο 3,9% του ΑΕΠ τον επόμενο χρόνο, δηλαδή θα είναι και πάλι στο «κόκκινο», πάνω από το όριο του 3%.
Παράλληλα, στις Βρυξέλλες επικρατεί έντονη νευρικότητα για το γεγονός ότι η Ελλάδα, με αφορμή τη λήψη μέτρων στήριξης στην περίοδο της πανδημίας, χαλάρωσε υπερβολικά τη δημοσιονομική πολιτική και, ενώ είναι η πλέον υπερχρεωμένη χώρα της ΕΕ, εμφάνισε με διαφορά τη μεγαλύτερη αύξηση δημοσίου χρέους στο 12μηνο ως το τέλος α' εξαμήνου 2021, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat.
Σε αυτό το πλαίσιο οι προτεραιότητες αλλάζουν και αναζητείται δημοσιονομικός χώρος όχι πλέον για παροχές και ελαφρύνσεις, όπως αυτές που σχεδιάζονταν μόλις πριν από λίγους μήνες, όταν πήγε ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ, αλλά για μέτρα που θα κριθούν απαραίτητα για να προστατευθεί η οικονομία από δύο σημαντικές απειλές:
- Η πρώτη και πλέον άμεση είναι η ενεργειακή κρίση που έχει εκτινάξει, σε συνδυασμό με τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα, τον πληθωρισμό σε επίπεδο ρεκόρ δεκαετίας (3,4% τον Οκτώβριο) «διαβρώνοντας» το εισόδημα των νοικοκυριών. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Κομισιόν, η κρίση θα κρατήσει ακόμη αρκετούς μήνες, τουλάχιστον ως την άνοιξη, ενώ η Ελλάδα φαίνεται πως έχει ιδιαίτερο πρόβλημα, ειδικά σε ό,τι αφορά το ρεύμα, καθώς οι τιμές χονδρικής παραμένουν συστηματικά στα υψηλότερα επίπεδα της Ευρώπης. Έτσι, η κυβέρνηση έχει ήδη δεσμεύσει 500 εκατ. ευρώ ως το τέλος του έτους για τις παροχές επιδοτήσεων για το ρεύμα και το πετρέλαιο θέρμανσης, ενώ για το 2022 ο πήχης έχει ανεβεί τουλάχιστον σε 500 εκατ. ευρώ, που μπορεί να αυξηθούν ακόμη περισσότερο, εάν η υψηλή τιμή του ρεύματος δεν διορθωθεί από το δεύτερο τρίμηνο του έτους.
- Παρότι η γενική γραμμή της κυβέρνησης λέει ότι η εποχή των προγραμμάτων στήριξης λόγω πανδημίας, που επιβάρυναν με κόστος 42 δισ. ευρώ τον προϋπολογισμό, έχει παρέλθει οριστικά, το οικονομικό επιτελείο δεν παραγνωρίζει τις αβεβαιότητες που δημιουργεί η κακή πορεία της πανδημίας και τον κίνδυνο, ακόμη και αν δεν επιβληθεί γενικό lockdown, να χρειασθεί να εφαρμοσθούν πολύ αυστηρά περιοριστικά μέτρα για τους ανεμβολίαστους, που θα έχουν σοβαρή επίδραση στην οικονομική δραστηριότητα, ιδιαίτερα στο εμπόριο και στην εστίαση. Σε αυτό το πλαίσιο, γίνεται προσπάθεια «μαζέματος» του προϋπολογισμού, ώστε να υπάρχει χώρος για ενδεχόμενα νέα μέτρα στήριξης το 2022.
Σε ό,τι αφορά τις παροχές και ελαφρύνσεις, τα στελέχη του οικονομικού επιτελείου συστηματικά περιορίζουν τις προσδοκίες τις τελευταίες ημέρες. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Χρ. Σταϊκούρας έκοψε τη συζήτηση για παράταση του χρόνου έναρξης εξόφλησης της επιστρεπτέας προκαταβολής, που ζητούσαν οι επιχειρήσεις ως ένα μέτρο τόνωσης της ρευστότητας, ενώ για το περιβόητο «μέρισμα ανάπτυξης» σε οικονομικά ευάλωτους αρκείται να δηλώνει: «Αυτήν τη στιγμή δεν μπορώ να καλλιεργήσω κάποια πρόσθετη προσδοκία, διότι δεν γνωρίζουμε την ένταση της υγειονομικής και ενεργειακής κρίσης». Σύμφωνα με πληροφορίες, θα καταβληθεί τελικά ένα «μέρισμα» στο τέλος του χρόνου, αλλά θα είναι... μαζεμένο σε σχέση με προηγούμενα σχέδια. Θα το λάβουν μόνο οι χαμηλοσυνταξιούχοι που δεν πήραν αναδρομικά βάσει των αποφάσεων του ΣτΕ και οι υγειονομικοί και η δαπάνη θα είναι μόλις 100 εκατ. ευρώ.