Πρωτοφανής ήταν η αύξηση ελλείμματος που προκάλεσε στον προϋπολογισμό η πανδημία, καθώς έφθασε τα 22,6 δισ. ευρώ σε σχέση με το αντίστοιχο έλλειμμα του 2019, ενσωματώνοντας και το υψηλό κόστος των μέτρων στήριξης επιχειρήσεων και νοικοκυριών, που ανήλθε περίπου σε 12 δισ. ευρώ. Παρ' όλα αυτά, το οικονομικό επιτελείο... πανηγυρίζει για επίτευξη των στόχων, καθώς ο στόχος για το έλλειμμα είχε αναθεωρηθεί δραματικά και εξαιρετικά απαισιόδοξα, όπως αποδεικνύεται, όταν κατατέθηκε ο προϋπολογισμός του 2021, με αποτέλεσμα το έλλειμμα να διαμορφωθεί 1,5 χαμηλότερα από τον αναθεωρημένο στόχο.
Η πραγματική εικόνα της δημοσιονομικής εκτροπής από τους αρχικούς στόχους εμφανιζόταν μέχρι να ενσωματωθεί στους υπολογισμούς ο αναθεωρημένος στόχος. Είναι χαρακτηριστικά ότι, με βάση τα στοιχεία του δεκαμήνου Ιανουαρίου - Οκτωβρίου, το έλλειμμα είχε διαμορφωθεί σε 13,442 δισ. ευρώ, δηλαδή ήταν τότε σχεδόν 14 φορές υψηλότερο από το στόχο για έλλειμμα 987 εκατ. ευρώ.
Στη δήλωσή του για την εκτέλεση του προϋπολογισμού, ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, Θ. Σκυλακάκης εμφανίζεται ικανοποιημένος για το γεγονός ότι το έλλειμμα του 2020 διαμορφώθηκε σε 22,8 δισ. ευρώ, ενώ ο αναθεωρημένος στόχος ήταν 24,319 δισ. ευρώ, σημειώνοντας και την ανθεκτικότητα των φορολογικών εσόδων του Δεκεμβρίου. Ειδικότερα, αναφέρει ότι:
- «Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία εκτέλεσης του κρατικού προϋπολογισμού, σε τροποποιημένη ταμειακή βάση, για την περίοδο του Ιανουαρίου - Δεκεμβρίου 2020, παρουσιάζεται μικρότερο έλλειμμα στο ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού ύψους 1,5 δισ. ευρώ, σε σχέση με το έλλειμμα που είχε προβλεφθεί στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2021 (22.808 εκατ. ευρώ, έναντι στόχου για έλλειμμα 24.319 εκατ. ευρώ).
- Το σημαντικά χαμηλότερο έλλειμμα οφείλεται στην – αναλογικά σε σχέση με τις συνέπειες του lockdown – ικανοποιητική πορεία των φορολογικών εσόδων τον Δεκέμβριο, στην είσπραξη των ANFAs ύψους 644 εκατ. ευρώ και στις μειωμένες δαπάνες (605 εκατ. ευρώ), κυρίως λόγω εξοικονόμησης δαπανών στον τακτικό προϋπολογισμό.
- Το καλύτερο του αναμενομένου αποτέλεσμα διευκολύνει την άσκηση της δημοσιονομικής πολιτικής το 2021, επιβεβαιώνοντας έμπρακτα την εμπιστοσύνη για την ασκούμενη δημοσιονομική πολιτική που απολαμβάνει η χώρα μας στις διεθνείς αγορές και σε σχέση με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Εμπιστοσύνη που αντανακλάται και στα συγκριτικά χαμηλά επιτόκια δανεισμού που απολαμβάνουν στις διεθνείς αγορές τα ελληνικά ομόλογα».
Το κόστος στήριξης επιχειρήσεων και νοικοκυριών
Το υπ. Οικονομικών δίνει μια προσωρινή εικόνα για τις κυριότερες πληρωμές των μέτρων κατά της πανδημίας, που ξεπέρασαν τα 12 δισ. ευρώ. Ειδικότερα:
α) η δαπάνη αποζημίωσης ειδικού σκοπού λόγω της πανδημίας του COVID-19 (μισθωτών και επιστημόνων) ύψους 2.202 εκατ. ευρώ, η οποία πληρώθηκε από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων (κατηγορία μεταβιβάσεων),
β) η δαπάνη έκτακτης επιχορήγησης προς τον ΕΦΚΑ και τον ΕΟΠΥΥ για την κάλυψη υστέρησης εσόδων από τις μειωμένες ασφαλιστικές εισφορές λόγω της πανδημίας, ύψους 943 και 263 εκατ. ευρώ αντίστοιχα (κατηγορία μεταβιβάσεων),
γ) η επιστρεπτέα προκαταβολή ύψους 4.551 εκατ. ευρώ (κατά το μέρος που εκτελείται από τον τακτικό προϋπολογισμό),
δ) οι έκτακτες επιχορηγήσεις προς ΟΤΑ ύψους 145 εκατ. ευρώ αποκλειστικά για μέτρα COVID-19 και
ε) τα μέτρα μέσω του ΠΔΕ όπως η δαπάνη για την αποζημίωση ειδικού σκοπού επιχειρήσεων και αυτοαπασχολούμενων ύψους 495 εκατ. ευρώ, η επιδότηση τόκων δανείων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων ύψους 243 εκατ. ευρώ, η επιστρεπτέα προκαταβολή ύψους 998 εκατ. ευρώ, η δράση ΤΕΠΙΧ ΙΙ ύψους 768 εκατ. ευρώ και η σύσταση ταμείου εγγυοδοσίας επιχειρήσεων λόγω της πανδημίας του COVID-19 ύψους 1.780 εκατ. ευρώ.
Η εκτέλεση του προϋπολογισμού
Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία εκτέλεσης του κρατικού προϋπολογισμού, σε τροποποιημένη ταμειακή βάση, για την περίοδο του Ιανουαρίου - Δεκεμβρίου 2020, παρουσιάζεται έλλειμμα στο ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού ύψους 22.808 εκατ. ευρώ έναντι στόχου για έλλειμμα 24.319 εκατ. ευρώ που έχει περιληφθεί για το αντίστοιχο διάστημα του 2020 στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2021 και ελλείμματος 168 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2019. Το πρωτογενές αποτέλεσμα διαμορφώθηκε σε έλλειμμα ύψους 18.198 εκατ. ευρώ, έναντι στόχου για πρωτογενές έλλειμμα 19.624 εκατ. ευρώ και πρωτογενούς πλεονάσματος 5.017 εκατ. ευρώ για την ίδια περίοδο το 2019.
Το ύψος των καθαρών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθε σε 47.361 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 906 εκατ. ευρώ ή 2,0% έναντι της εκτίμησης για το έτος 2020 που έχει περιληφθεί στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2021. Η αύξηση αυτή οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι τον μήνα Δεκέμβριο εισπράχθηκε ποσό 644 εκατ. ευρώ που αφορά έσοδα από ANFAs, που δεν είχαν προβλεφθεί για το 2020 στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2021.
Τα συνολικά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 53.033 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 1.219 εκατ. ευρώ ή 2,4% έναντι του στόχου.
Τα έσοδα από φόρους ανήλθαν σε 43.254 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 473 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου που έχει περιληφθεί στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2021.
Η ακριβής κατανομή μεταξύ των κατηγοριών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού θα πραγματοποιηθεί με την έκδοση του οριστικού δελτίου.
Οι επιστροφές εσόδων ανήλθαν σε 5.672 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 312 εκατ. ευρώ από το στόχο (5.360 εκατ. ευρώ).
Τα έσοδα του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) ανήλθαν σε 5.540 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 74 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου.
Πάνω από τον στόχο τα έσοδα Δεκεμβρίου με «ένεση» από τα ANFAs
Ειδικότερα, τον Δεκέμβριο 2020 το σύνολο των καθαρών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθε στα 5.235 εκατ. ευρώ, αυξημένο κατά 100 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον επικαιροποιημένο μηνιαίο στόχο. Επισημαίνεται ότι στις εισπράξεις μεταβιβάσεων μηνός Δεκεμβρίου 2020 περιλαμβάνεται και ποσό ύψους 644 εκατ. ευρώ από ANFAs, που δεν είχε προβλεφθεί για το 2020 στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού 2021.
Τα συνολικά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 5.843 εκατ. ευρώ, αυξημένα έναντι του μηνιαίου στόχου κατά 302 εκατ. ευρώ.
Τα έσοδα από φόρους για το μήνα Δεκέμβριο ανήλθαν σε 4.119 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 43 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου που έχει περιληφθεί στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2021, γεγονός αναμενόμενο καθότι η επίπτωση από τη λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση του δεύτερου κύματος της πανδημίας επηρέασε αρνητικά τα έσοδα μηνός Δεκεμβρίου και εντεύθεν.
Οι επιστροφές εσόδων του Δεκεμβρίου 2020 ανήλθαν σε 608 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση κατά 202 εκατ. ευρώ έναντι του μηνιαίου στόχου (406 εκατ. ευρώ).
Τα έσοδα του ΠΔΕ ανήλθαν σε 690 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 257 εκατ. ευρώ έναντι του μηνιαίου στόχου.
Ξεπέρασαν τα 70 δισ. οι δαπάνες
Οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού για την περίοδο Ιανουαρίου - Δεκεμβρίου 2020 ανήλθαν στα 70.169 εκατ. ευρώ και παρουσιάζονται μειωμένες κατά 605 εκατ. ευρώ ή 0,9% έναντι του στόχου (70.774 εκατ. ευρώ) κυρίως λόγω του τακτικού προϋπολογισμού.
Το σκέλος του ΠΔΕ κινήθηκε αντίρροπα, παρουσιάζοντας αύξηση σε σχέση με τον στόχο κατά 226 εκατ. ευρώ, (10.647 εκατ. ευρώ έναντι στόχου 10.421 εκατ. ευρώ).
Οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού για την περίοδο του Ιανουαρίου - Δεκεμβρίου 2020 παρουσιάζονται αυξημένες σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019 κατά 14.904 εκατ. ευρώ, με τη μεγαλύτερη αύξηση στο σκέλος των μεταβιβάσεων και του ΠΔΕ, κυρίως λόγω των προαναφερόμενων μέτρων COVID-19.
Οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού τον Δεκέμβριο 2020 ανήλθαν στα 9.791 εκατ. ευρώ και παρουσιάζονται αυξημένες κατά 174 εκατ. ευρώ ή 1,8% έναντι του στόχου (9.617 εκατ. ευρώ).