Τη δημιουργία ενός ισχυρού αποθεματικού ύψους 250 δισ. ευρώ που θα χρησιμοποιείται για να ενισχύσει χώρες της Ευρωζώνης που βρίσκονται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, εξαιτίας φυσικών καταστροφών (σεισμοί, πυρκαγιές) πολέμου ή πανδημίας, προτείνει ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας.
Σύμφωνα με τον κεντρικό σχεδιασμό του ESM, οι χώρες θα μπορούν να λαμβάνουν χαμηλότοκα δάνεια, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις άμεσες ανάγκες της. Η χορήγηση δανείων μπορεί να φθάνει έως το 4% του ΑΕΠ των χωρών, οι οποίες αντιμετωπίζουν πρόβλημα λόγω εξωτερικού σοκ, όπως συμβαίνει τα τελευταία χρόνια με αιτία την πανδημία αλλά και προσφάτως λόγο του πολέμου στην Ουκρανία.
Τα κριτήρια, ωστόσο, για την ένταξη μιας χώρας στο Ταμείο, προκειμένου να δανειστεί φθηνά, είναι μάλλον αυστηρά, κυρίως σ’ ό,τι έχει να κάνει με το δημοσιονομικό τους χαρακτήρα. Σύμφωνα με το σχέδιο πρότασης που παρουσιάστηκε σήμερα, για να είναι επιλέξιμη μία χώρα δεν θα πρέπει να υπάγεται στη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος ή υπερβολικών ανισορροπιών.
Υπό τις παρούσες συνθήκες που διέπουν τα ελληνικά δημοσιονομικά (έλλειμμα άνω του 9% και χρέος άνω του 200% του ΑΕΠ το 2021), εγείρονται σοβαρές αμφιβολίες κατά πόσο η χώρα μας μπορεί να ενταχθεί στο Ταμείο που προτείνει ο ESM.
Η διάρκεια των δανείων θα είναι έως 10 έτη και το κόστος τους θα καθορίζεται από το επιτόκιο για τα 10ετή ομόλογα που εκδίδει ο ESM συν ένα μικρό περιθώριο 0,1%.
Τα στελέχη του ESM αναφέρουν ότι υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που πιέζουν για τη σύσταση δημοσιονομικού ταμείου σταθεροποίησης για την Ευρωζώνη.
- Πρώτον, τα επίπεδα - ρεκόρ του χρέους και οι πολιτικές μεγάλης νομισματικής στήριξης την περασμένη δεκαετία περιορίζουν τόσο τον νομισματικό χώρο στην Ευρωζώνη συνολικά όσο και τον δημοσιονομικό χώρο σε πολλές χώρες - μέλη.
- Δεύτερον, η προοπτική μεγάλων εξωτερικών και ασύμμετρων σοκ αυξάνεται. Ο πόλεμος στην Ουκρανία και κλιματική αλλαγή μπορούν άμεσα ή έμμεσα να προκαλέσουν σημαντικά σοκ στην Ευρωζώνη. Αναφέρεται, ως παράδειγμα, ότι οι πυρκαγιές στην Ελλάδα το 2021 προκάλεσαν δαπάνες περίπου 0,3% του ΑΕΠ το ίδιο έτος καθώς και πρόσθετες δαπάνες με τον προϋπολογισμό του 2022.
- Τρίτον, το βάθος των υφέσεων μπορεί να αυξηθεί στο μέλλον, αν και τα έως τώρα σχετικά στοιχεία παραμένουν περιορισμένα. Ωστόσο, σημειώνεται ότι η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και η πανδημία του κορονοϊού οδήγησαν σε οικονομικές υφέσεις που δεν είχαν σημειωθεί σε αναπτυγμένες οικονομίες μετά το τέλος του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου.