Ένας νέος κύκλος αβεβαιότητας στις διεθνείς σχέσεις και στην παγκόσμια πολιτικοοικονομική σκηνή ανοίγει με την επικράτηση στις αμερικανικές προεδρικές του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος κέρδισε το παιχνίδι της «αντισυστημικής» ψήφου, κόντρα στην εκλεκτή των αγορών και του πολιτικού κατεστημένου της Ουάσιγκτον. Αμηχανία, προβληματισμός και δύσκολα αποκρυπτόμενες ανησυχίες στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, άκρως αρνητική η πρώτη αντίδραση των αγορών.
Για όλους το ερώτημα είναι προς τα πού θα κινηθούν τώρα οι ΗΠΑ, τι θ’ αλλάξει στην εξωτερική πολιτική τους, ποια θα είναι η επίδραση σε επιχειρηματικές δραστηριότητες και στην κίνηση κεφαλαίων.
Ερωτηματικά εγείρονται και ως προς την επίδραση που μπορεί να έχει στην Ευρώπη – και στον υπόλοιπο κόσμο – το μήνυμα που προκύπτει από το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών. Η αμφισβήτηση του φθαρμένου πολιτικού συστήματος και η αντίθεση προς τις πολιτικοοικονομικές ελίτ μεταφράσθηκε στις ΗΠΑ σε μία διαφορετικού είδους «αντισυστημική» ψήφο υπέρ του τυπικού εκπροσώπου του «εθνικού» κεφαλαίου και του αμερικανικού απομονωτισμού – στο πνεύμα του Brexit τηρουμένων των αναλογιών.
Στο οικονομικό πεδίο οι προσανατολισμοί του νέου προέδρου είναι σαφείς – αν και φαίνεται δύσκολο να υλοποιηθούν κόντρα στο αμερικανικό σύστημα εξουσίας που διαμορφώνει πολιτικές: Ο Τραμπ αντιτίθεται στην παντοδυναμία των αγορών και του παγκοσμιοποιημένου κεφαλαίου, προτιμά ένα είδος «οικονομικού απομονωτισμού» βασισμένου στις εγχώριες παραγωγικές δυνάμεις, που θα κρατήσει κεφάλαια στις ΗΠΑ, θα φέρει πίσω μεγάλες επιχειρήσεις, θα δημιουργήσει επενδύσεις και απασχόληση.
Προβλήματα για την Ευρώπη
Για τις περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, την ΕΕ και το Διευθυντήριο των Βρυξελλών είναι μια αρνητική εξέλιξη, καθώς εκτιμάται ότι με την αλλαγή φρουράς στον Λευκό Οίκο θα καταστεί δυσχερέστερη η συνεννόηση και η επίτευξη συγκλίσεων για τον χειρισμό κρίσιμων ζητημάτων, όπως το μεσανατολικό, το προσφυγικό, αλλά και τα θέματα που αφορούν τη χρηματοοικονομική σταθερότητα, την οικονομική ανάπτυξη και τα προβλήματα δημοσίου χρέους.
Η επιρροή που ασκεί η Ουάσιγκτον στο ΔΝΤ είναι μια άλλη σημαντική παράμετρος που μπορεί να επηρεάσει κινήσεις και επιλογές της ΕΕ στην προσπάθεια αντιμετώπισης του προβλήματος χρέους. Η πτυχή αυτή αφορά ιδιαίτερα την Ελλάδα, καθώς οι αξιολογήσεις, η ελάφρυνση χρέους και η περαιτέρω χρηματοδοτική στήριξη συναρτώνται με αποφάσεις του ΔΝΤ.
ΝΑΤΟ και Ρωσία
Ανατροπές αναμένονται και σε επίπεδο γεωστρατηγικής, με διαφοροποίηση της αμερικανικής στάσης απέναντι στη Ρωσία και στα θέματα Συρίας-Ιράκ-Τουρκίας. Ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ έχει εκφράσει πρόθεση συνεννόησης και ευρύτερης σταθερής συνεργασίας με το Κρεμλίνο προς αποφυγή διεθνών εντάσεων, ώστε να περιορισθεί η αμερικανική στρατιωτική παρουσία σε πολλές περιοχές και να μειωθούν οι αμυντικές δαπάνες.
Το θέμα των αμυντικών δαπανών είναι η βασική παράμετρος και για τη διαφοροποίηση της αμερικανικής στάσης έναντι του ΝΑΤΟ. Η θέση του Τραμπ είναι ξεκάθαρη: Αν οι Ευρωπαίοι θέλουν περισσότερη ασφάλεια, πρέπει να πληρώσουν – η προστατευτική ομπρέλα του ΝΑΤΟ δεν θα παρέχεται δωρεάν από τις ΗΠΑ