Ο Φεβρουάριος ήταν μήνας έντονων αγροτικών αντιδράσεων σε Ελλάδα και Ευρώπη στις κοινοτικές και κυβερνητικές πολιτικές. Στη χώρα μας, αγρότες αλλά και φοιτητές πέρασαν σε δυναμικές κινητοποιήσεις έχοντας φυσικά, απέναντί τους την κυβέρνηση. Η κοινωνία όμως είναι μαζί τους;
Ειδικοί επιστήμονες σχολιάζουν τις αντιλήψεις της ελληνικής κοινωνίας για τις κινητοποιήσεις, όπως αυτές προκύπτουν από τη νέα έρευνα σφυγμομέτρησης της κοινωνίας της Prorata.
Η αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Μαρία Παρταλίδου και ο καθηγητής του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών στο ΕΚΠΑ Νίκος Θεοχαράκης, εξηγούν τη στάση της κοινωνίας βάσει σχετικών ερωτήσεων που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο έρευνας σε πανελλαδικό δείγμα 1800 ατόμων, με στρωματοποιημένη δειγματοληψία βάσει φύλου και ηλικίας.
Διχασμένη η κοινωνία για φοιτητές
Ειδικότερα, η κοινωνία είναι διχασμένη απέναντι στο φοιτητικό κίνημα, το οποίο αντιδρά στην ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων.
Ενώ ένα 47% τάσσεται υπέρ των φοιτητικών κινητοποιήσεων, ένα 50% είναι εναντίον.
Αυτή τη διχαστική εικόνα, ο καθηγητής Νίκος Θεοχαράκης, την αποδίδει στην κατευθυνόμενη ενημέρωση το κοινού.
«Στους φοιτητές η κοινωνία έχει διχαστεί» αναφέρει, εξηγώντας πως «αν όμως σκεφτεί κανείς ότι εδώ και χρόνια γίνεται μια συστηματική εκστρατεία κατασυκοφάντησης της δημόσιας παιδείας και βλέπουμε να λέγονται ψέματα τα οποία είναι ασύστολα γενικά, δεν μου κάνει εντύπωση ότι ο κόσμος, ο οποίος ακούει ΜΜΕ που ανήκουν στο καρτέλ της ενέργειας και τους φίλους της κυβέρνησης που θέλουν να κάνουν τα δικά τους κόλπα, είναι κατά το ήμισυ εναντίον των καταλήψεων».
«Παρά τα όσα τους έχουν σερβίρει υπάρχει ένα κομμάτι που πιστεύει στη δημόσια παιδεία» καταλήγει.
Εάν μάλιστα η συζήτηση κατευθυνθεί στις καταλήψεις των Πανεπιστημίων σχεδόν οι 2 στους 3 ερωτηθέντες είναι εναντίον.
«Αυτό είναι το χαρακτηριστικό που ονομάζουμε κοινωνικό αυτοματισμό» σχολιάζει ο κ. Θεοχαράκης, δηλαδή όταν είναι να κάνεις τον αγώνα σου, όλοι οι άλλοι στρέφονται εναντίον σου.
«Αλλά όταν είναι να έρθει η δικιά σου η σειρά δεν θα είναι κανένας μαζί σου και αυτό το φτιάχνουμε τεχνηέντως, «φέτα-φέτα το σαλάμι», οπότε όταν θα πας εσύ να φωνάξεις θα είσαι μουγκός» λέει χαρακτηριστικά ο καθηγητής στο ΕΚΠΑ.
Με τους αγρότες, αλλά όχι με τις… κινητοποιήσεις;
Όσον αφορά τις αγροτικές κινητοποιήσεις και τα αιτήματα των αγροτών η εικόνα είναι μάλλον πιο ξεκάθαρη και παράλληλα… σύνθετη.
Για την κα Μαρία Παρταλίδου αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, η οποία ειδικεύεται στην Αγροτική Κοινωνιολογία, είναι ξεκάθαρο ότι ο κόσμος δεν συμφωνεί με τις κινητοποιήσεις.
«Βάσει του τρόπου που διατυπώθηκε η ερώτηση, τo 47% είναι η πλειονότητα, “είμαι υπέρ αλλά με προϋποθέσεις”, δηλαδή σου λέει ότι δεν είμαι υπέρ. Ειδικά αν αθροίσεις το 17% μα το 47% είναι το 64% εναντίον του 34%» εκτιμά η Παρταλίδου.
«Μα οι κινητοποιήσεις αυτό σημαίνει, δηλαδή κλείσιμο κεντρικών αρτηριών», εξηγεί η ίδια και σημειώνει ότι οι αγρότες στην πραγματικότητα δεν κλείσανε αρτηρίες, όπως μπορεί να νομίζει μεγάλο μέρος του κόσμου. «Ήταν πάντα στο πλάι, ή κλείνανε συμβολικά για κάποια ώρα και αφήνανε χώρο να περάσεις, πάντα σε συνονόηση με την αστυνομία» τονίζει η ακαδημαϊκός.
Υπάρχει ένα μικρό ποσοστό που σε κάθε περίπτωση είναι εναντίον κάθε κοινωνικού αγώνα, το 17% δεν θα νοιαστεί ποτέ για τίποτα άλλο παρά για τον εαυτό τους, προσθέτει ο Θεοχαράκης.
Όσον αφορά την στήριξη στις κινητοποιήσεις υπό προϋποθέσεις, ο ίδιος προσθέτει πως «επειδή τους δίνονται κάποιες ερωτήσεις «διεξόδου» απαντάνε ναι, αλλά μη να μην κλείνουνε οι αρτηρίες, αρκεί να μην έχει επίπτωση στην ακρίβεια, χωρίς να καταλαβαίνουν ακριβώς ότι οι αγρότες κατεβαίνουν στους δρόμους γιατί η ακρίβεια είναι μεγάλη».
«Εν πάσει περιπτώσει, εάν εμένα μου συμβαίνει κάτι κακό» προσθέτει ο ίδιος, «θα πρέπει να τσοντάρει όλη η κοινωνία, οπότε αν πάθει η Θεσσαλία αυτή την τεράστια καταστροφή, δεν είναι περίεργο να μην μιλάς για δημοσιονομικό χώρο και ότι όλοι θα πρέπει να συμβάλουμε για να αρχίσουμε να έχουμε και διατροφική σχετική αυτάρκεια, αλλά και να μην δώσουμε τους ανθρώπους αυτούς στα “σκυλιά” με ψεύτικες διαδικασίες και να τους κοροϊδεύουμε» τονίζει ο κ. Θεοχαράκης.
«Και εσύ έχει δίκιος, και εσύ έχεις δίκιο…»
Η συνθετότητα ίσως της περίπτωσης των αγροτών έγκειται στο γεγονός ότι ο κόσμος αρνείται να δώσει λευκή επιταγή στους αγρότες, ενώ γνωρίζει σε πολύ σημαντικό βαθμό τις αιτίες των αγροτικών προβλημάτων.
Τόσο η κα Παρταλίδου όσο και ο κ. Θεοχαράκης συμπεραίνουν ότι από τις απαντήσεις φαίνεται ότι ο κόσμος αντιλαμβάνεται τις αιτίες των κινητοποιήσεων των αγροτών, επιρρίπτοντας ορθά ευθύνες στην ελληνική κυβέρνησης και τις Βρυξέλλες.
«Είναι σαφές ότι ο κόσμος αντιλαμβάνεται, ότι είναι με το μέρος των αγροτών και ότι έχουν δίκιο, ιδιαίτερα όταν έχει περάσει η καταιγίδα Ντάνιελ και έχουν τραβήξει τα πάνδεινα και έχει καταστραφεί το ζωικό και φυσικό κεφάλαιο» υποστηρίζει ο Νίκος Θεοχαράκης.
Πράγματι, ευθύνονται και η ελληνική κυβέρνηση και η ΚΑΠ με ένα σύνολο 65% να υποστηρίζει ότι φταίνε οι πολιτικές που ασκούνται, αναφέρει η αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο.
«Ο κόσμος φαίνεται πως δεν πείθεται από το αφήγημα της ΕΕ και των Βρυξελλών ότι ευθύνονται οι διεθνείς παράγοντες και η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία» λέει η ίδια και εξηγεί ότι η οικονομική και ενεργειακή κρίση που βιώνουν οι γεωργοί εδώ και 15-20 χρόνια, δεν είναι τωρινό φαινόμενο. «Μα δεν υπάρχει ενεργειακή κρίση λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, αυτό είναι ένας μύθος» ξεκαθαρίζει η ίδια.
Όσον αφορά τις ευθύνες για τα προβλήματα, που προκύπτουν από τα ευρήματα της έρευνας στον αγροτικό τομέα, ο καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών στο ΕΚΠΑ παραπέμπει στο ανέκδοτο «και εσύ δίκιο έχεις, και εσύ δίκιο έχεις κοκ» και όταν τον ρωτάει ο γραμματέας «εγώ τι να γράψω» του απαντάει ο ανώτερος “«”και εσύ δίκιο έχεις”».
«Κατά μία έννοια φταίει καταρχήν η ΕΕ με την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) την οποία πια οι κυρίαρχες τάξεις στην ΕΕ δεν θέλουν να τη ξαναπληρώσουν, μέχρι εκεί έχουν δίκιο» υποστηρίζει ο κ. Θεοχαράκης τονίζοντας ότι η ελληνική κυβέρνηση με άλλες κυβερνήσεις του Νότου δεν μπόρεσαν να φέρουν μια καλύτερη συμφωνία για τους Έλληνες αγρότες.
Ο ίδιος δεν έχει αμφιβολία ότι ο κόσμος αντιλαμβάνεται ότι οι αγρότες έχουν δίκιο «ιδιαίτερα όταν έχει περάσει η καταιγίδα «Ντάνιελ» και έχουν τραβήξει τα πάνδεινα και έχει καταστραφεί το ζωικό και φυσικό κεφάλαιο».
Εξάλλου, όπως θυμίζει η Μαρία Παρταλίδου, οι ευρωπαϊκές πολιτικές δεν ευνοούν την γεωργία εδώ και χρόνια.
«Τα αιτήματα που έχουν τώρα οι αγρότες δεν είναι διαφορετικά από αυτά που είχανε σε παλαιότερες κινητοποιήσεις δηλαδή είναι τα ίδια. Ειδικά για το αφορολόγητο πετρέλαιο. Ενώ οι βιομήχανοι παίρνουν το εισαγόμενο πετρέλαιο κατευθείαν από το καράβι, δηλαδή αφορολόγητο, στους αγρότες δεν επιτρέπεται αυτό. Σου λένε οι αγρότες “να πάμε να το πάρουμε και εμείς αφορολόγητο, κατευθείαν από το καράβι, γιατί μας αναγκάζεις να το παίρνουμε από τα διυλιστήρια και να πληρώνουμε ΦΠΑ”. Αυτό είναι ένα ερώτημα που υπάρχει εδώ και πολλά χρόνια» εξηγεί η ίδια.
«Γι’ αυτό φταίνε οι κυβερνήσεις, θέλουν να στηρίξουν τον βιομήχανο ο οποίος έχει μηδέν ΦΠΑ στο πετρέλαιο. Σε άλλες χώρες οι γεωργοί έχουν μειωμένο ΦΠΑ για το πετρέλαιο, δεν πάνε στα διυλιστήρια. Σου λέει γιατί το εφαρμόζουν άλλες χώρες και εμείς όχι. Δηλαδή παίρνουμε τα αρνητικά της ΚΑΠ και όχι τα θετικά από άλλες χώρες» προσθέτει η κα Παρταλίδου.
Του κόσμου δεν του διαφεύγουν και οι ευθύνες των μεσαζόντων. «Πρόκειται για μια παλοιά ιστορία, από την δεκαετία του 1980» λέει ο κ. Θεοχαράκης τονίζοντας πως «έχουν έναν ρόλο που είναι πολύ σκοτεινός, όπως επίσης σε μεγαλύτερο βαθμό πλέον το καρτέλ των σούπερ μάρκετ για το οποίο δεν μιλάει κανένας».
«Πράγματι ευθύνονται και οι μεσάζοντες» συμπληρώνει η κα Παρταλίδου τονίζοντας «ότι ο κόσμος έχει αντιληφθεί τι γίνεται».
Η νοοτροπία;
Δεδομένου ότι ένα 12% επιρρίπτει ευθύνες και στους αγρότες ο Νίκος Θεοχαράκης εξηγεί γιατί ο κόσμος μπορεί να τα βάζει με διαμορφωμένες νοοτροπίες.
«Η λέξη νοοτροπία είναι ασαφής» λέει ο καθηγητής. «Οι αγρότες δεν κατεβαίνουν γιατί έχουν “νοοτροπία καθόδου με τρακτέρ”. Φαντάζομαι η ερώτηση στον κόσμο είναι αν οι αγρότες είναι εν μέρει υπεύθυνοι για την κατάσταση στη γεωργία».
Ο ίδιος εξηγεί πως ήδη ότι «από την εποχή της πρώτης ΚΑΠ οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν φρόντισαν να χρησιμοποιήσουν τα χρήματα για μια παραγωγική ανασυγκρότηση της γεωργίας και για ψηφοθηρικούς λόγους άφησαν τους αγρότες να εισπράττουν τις επιδοτήσεις παρουσιάζοντας τες μάλιστα ως δικές τους επιτυχίες» λέει ο κ. Θεοχαράκης. «Άρα η όποια “νοοτροπία” των αγροτών είναι απότοκος των συμπεριφορών των ελληνικών κυβερνήσεων τις τελευταίες δεκαετίες”».
Εξάλλου, «δεν είναι τόσο εύκολο να κατεβάσει κάποιος τρακτέρ στην Αθήνα» καταλήγει ο καθηγητής.
