Την πορεία μετατροπής των ελληνικών συντάξεων σε... φιλοδωρήματα, που δεν θα αντιστοιχούν ούτε στο ήμισυ του μισθού, περιγράφει το υπουργείο Οικονομικών στο νέο Πρόγραμμα Σταθερότητας που υπέβαλε στις Βρυξέλλες. Παρά την τεράστια προβλεπόμενη αύξηση του αριθμού των συνταξιούχων, οι συνταξιοδοτικές δαπάνες του κράτους προβλέπεται ότι θα μειώνονται τις επόμενες δεκαετίες, καθώς οι συντάξεις θα συρρικνώνονται συνεχώς.
Ειδικότερα, στο σκέλος του Προγράμματος Σταθερότητας που αναφέρεται στις δημοσιονομικές δαπάνες για τις συντάξεις, προδιαγράφεται ένα μάλλον ζοφερό μέλλον για τη χώρα, όπου όλο και περισσότεροι συνταξιούχοι θα λαμβάνουν όλο και λιγότερα. Οι δημογραφικές προβλέψεις, που έχουν αντληθεί από την πλέον πρόσφατη σχετική έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι εξαιρετικά ανησυχητικές, καθώς εκτιμάται ότι ο πληθυσμός θα συρρικνώνεται συνεχώς και το ποσοστό εξάρτησης, δηλαδή η σχέση του αριθμού των συνταξιούχων (άνω των 65) με τον ενεργό πληθυσμό (20 - 64) θα επιδεινωθεί σοβαρά.
Ειδικότερα, όπως φαίνεται στον πίνακα, ο πληθυσμός προβλέπεται να μειωθεί από 10,7 σε 9 εκατομμύρια το 2060 και σε 8,6 εκατομμύρια το 2070, ενώ αρκετά απότομη θα είναι η μείωση μεταξύ 2020 και 2040, από 10,7 σε 9,9 εκατ. Παράλληλα, οι συνταξιούχοι θα αυξηθούν, ως ποσοστό του ενεργού πληθυσμού (old age dependency ratio), από το 37,9% το 2020 στο 57,8% το 2040 και στο 68,2%, που είναι το υψηλότερο στη διάρκεια αυτής της πρόβλεψης, το 2050.
Τα δημογραφικά στοιχεία
Παρότι οι αρνητικές, προβλεπόμενες δημοσιονομικές εξελίξεις θα ήταν αναμενόμενο να οδηγούσαν σε μεγάλη αύξηση των συνταξιοδοτικών δαπανών, λόγω της μεγάλης αύξησης των συνταξιούχων, η κυβέρνηση προβλέπει σημαντική μείωση των δαπανών ως ποσοστό του ΑΕΠ. Ειδικότερα, όπως φαίνεται στον πίνακα, το 2020 οι συνταξιοδοτικές δαπάνες (pension expenditure) διαμορφώθηκαν σε 18% του ΑΕΠ, ποσοστό βέβαια συγκυριακά αυξημένο λόγω της πανδημίας που μείωσε πολύ το ΑΕΠ, ενώ το 2030 θα υποχωρήσουν στο 13,8% του ΑΕΠ και θα διατηρηθούν περίπου σε αυτό το επίπεδο τις επόμενες δεκαετίες.
Οι συνταξιοδοτικές δαπάνες
Η μείωση αυτή εξηγείται από τα στοιχεία που παρατίθενται σε άλλο γράφημα του Προγράμματος Σταθερότητας, όπου παρουσιάζεται το ποσοστό αναπλήρωσης (benefit ratio), δηλαδή η σχέση της μέσης σύνταξης με το μέσο μισθό στην οικονομία. Η Ελλάδα έχει επικριθεί από οικονομολόγους και διεθνείς θεσμούς για το εξαιρετικά υψηλό ποσοστό αναπλήρωσης που υπήρχε, με αποτέλεσμα να θεωρείται υπερβολικά «γενναιόδωρο» το συνταξιοδοτικό σύστημα.
Στο γράφημα, όμως, φαίνεται ότι όχι μόνο αυτή η «γενναιοδωρία» θα αποτελέσει παρελθόν τα επόμενο χρόνια και δεκαετίες, αλλά οι συντάξεις θα μετατραπούν σε... φιλοδωρήματα που θα είναι πολύ αμφίβολο αν θα εξασφαλίζουν ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης στους συνταξιούχους. Το ποσοστό αναπλήρωσης, που πλησίαζε το 80% το 2016 θα βρεθεί σε τροχιά συνεχούς υποχώρησης και μετά το 2050 θα πέσει κάτω από το 50%, δηλαδή ένας συνταξιούχος θα πρέπει να ζει με ποσό που αντιστοιχεί σε λιγότερο από το μισό του μέσου μισθού.
Το ποσοστό αναπλήρωσης