Η μεγάλη ώρα πλησιάζει για το μέλλον της τράπεζας Πειραιώς, καθώς οριστικοποιούνται οι αποφάσεις του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού της ΕΚΤ (SSM) για το κουπόνι των μετατρέψιμων υπό όρους ομολογιών (Cocos), που οδηγούν στην κρατικοποίηση της μεγαλύτερης ελληνικής τράπεζας. Η κυβέρνηση καταστρώνει ήδη σχέδιο «Β» για να είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο να χρειασθεί η συμμετοχή του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας σε επόμενη αύξηση κεφαλαίου της τράπεζας, κάτι που θα οδηγούσε σε παράταση του καθεστώτος κρατικού ελέγχου της Πειραιώς.
Ο SSM αναμένεται να επιβεβαιώσει σήμερα στη διοίκηση της Πειραιώς (δημόσια ανακοίνωση δεν θα γίνει) την απόφασή του να μπλοκάρει την πληρωμή του κουπονιού των Cocos, ύψους περίπου 160 εκατ. ευρώ, όχι μόνο γιατί ακολουθεί εν μέσω πανδημίας εξαιρετικά αυστηρή πολιτική στις διανομές από τις τράπεζες, αλλά και επειδή η φετινή επιδείνωση των οικονομικών αποτελεσμάτων της Πειραιώς, που περνάει σε ζημιογόνο αποτέλεσμα, δεν συνάδει με τη συνέχιση της εξυπηρέτησης ενός πολύ ακριβού υβριδικού χρέους (επιτόκιο 8% σε περίοδο μηδενικών επιτοκίων).
Δεδομένου ότι ήδη η Πειραιώς έχει χάσει μία πληρωμή κουπονιού, για το 2018, αυτή την φορά πρέπει να ενεργοποιηθεί ο όρος των Cocos περί υποχρεωτικής μετατροπής του χρέους των 2 δισ. ευρώ σε μετοχές, που θα οδηγήσει στην αύξηση της συμμετοχής του ΤΧΣ από το 26% στο 61%, δηλαδή σε κρατικοποίηση της τράπεζας, με αντίστοιχη μείωση της συμμετοχής των ιδιωτών μετόχων. Η λύση αυτή θα προσφέρει μια «ανάσα» στην Πειραιώς, ενισχύοντας τα βασικά κεφάλαια, ενώ η τράπεζα θα αποφύγει πληρωμές κουπονιών ως το 2022, που θα προκαλούσαν μια «αιμορραγία» της τάξεως των 500 εκατ. ευρώ, εξασφαλίζοντας πρόσθετα κεφάλαια για να υποστηρίξει και άλλες τιτλοποιήσεις προβληματικών δανείων, όπως τονίζουν αναλυτές.
Ισχυρή πίεση από τα νέα κόκκινα δάνεια
Όμως, τα ζητήματα της Πειραιώς δεν λύνονται με αυτή τη μετατροπή ομολογιών σε μετοχές. Η τράπεζα αντιμετωπίζει ισχυρή πίεση στην κεφαλαιακή της επάρκεια από νέα «κόκκινα» δάνεια της πανδημίας, αλλά και από τις σχεδιαζόμενες τιτλοποιήσεις παλαιών προβληματικών δανείων, ενώ το γεγονός ότι σήμερα εμφανίζεται να διαθέτει σχετικά «άνετους» δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας οφείλεται στο γεγονός ότι η εποπτική αρχή έχει μειώσει σημαντικά τις ελάχιστες κεφαλαιακές απαιτήσεις, λόγω της πανδημίας. Αυτό είναι ένα προσωρινό μέτρο διευκόλυνσης και από το 2021 ή το αργότερο το 2022 οι επόπτες θα ζητήσουν και πάλι από τις τράπεζες να επανέλθουν σε «κανονικότητα», όσον αφορά τις ελάχιστες κεφαλαιακές απαιτήσεις, κάτι που σημαίνει για την Πειραιώς ότι το ζήτημα της αναγκαιότητας κεφαλαιακής ενίσχυσης θα επανέλθει πολύ γρήγορα στο τραπέζι των συζητήσεων της κυβέρνησης με τις εποπτικές αρχές.
Το σχέδιο «Α» που έχει θέσει στόχο να εφαρμόσει η κυβέρνηση φαίνεται, σε αυτό το πλαίσιο, εξαιρετικά φιλόδοξο, αν όχι ουτοπικό. Σχεδιάζεται μέσα στο 2021 να ιδιωτικοποιηθεί και πάλι η Τράπεζα Πειραιώς, κάτι που θα μπορούσε να γίνει είτε με την πώληση της κρατικής συμμετοχής σε ιδιώτες επενδυτές, ή με τη συμμετοχή ιδιωτών σε μια αύξηση κεφαλαίου, από την οποία θα απόσχει το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, το οποίο, άλλωστε, με την ισχύουσα νομοθεσία, που έχει επιβληθεί από τους δανειστές, δεν επιτρέπεται να εισφέρει κεφάλαια σε τράπεζες, παρά μόνο σε περιπτώσεις όπου αυτές οδηγούνται σε εκκαθάριση.
Το μεγάλο πρόβλημα σε αυτό το σχέδιο είναι η πολύ χαμηλή χρηματιστηριακή αξία της Πειραιώς, που δεν προβλέπεται ότι μέσα σε μια σχετικά σύντομη περίοδο (λιγότερο από ένα έτος) θα έχει αυξηθεί τόσο, ώστε το Δημόσιο να μην υποστεί μεγάλη ζημιά από την ιδιωτικοποίηση, είτε μέσω πώλησης μετοχών σε χαμηλή τιμή, ή μέσω της αύξηση κεφαλαίου με έκδοση νέων μετοχών σε χαμηλή τιμή. Ήδη το πρόβλημα αυτό παίρνει και πολιτική διάσταση, με τον ΣΥΡΙΖΑ να προειδοποιεί ότι δεν πρέπει να γίνει ανεκτή μια ζημιά για το Δημόσιο.
Το σχέδιο «Β»
Έτσι, το σχέδιο «Β» που εξετάζεται προβλέπει ουσιαστικά την παράταση του καθεστώτος κρατικοποίησης. Η κυβέρνηση επιδιώκει, εφόσον δεν υπάρξουν σοβαρές αντιρρήσεις των δανειστών και της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού της Κομισιόν, να αλλάξει τον νόμο για το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, ώστε αυτό να έχει τη δυνατότητα να εισφέρει κεφάλαια σε τράπεζες σε προληπτικές ανακεφαλαιοποιήσεις. Δηλαδή, όταν μια τράπεζα θεωρείται βιώσιμη και δεν οδηγείται σε εκκαθάριση, αλλά χρειάζεται νέα κεφάλαια πριν διαπιστωθεί από την εποπτεία πως έχει κεφαλαιακό έλλειμμα.
Εφόσον «περπατήσει» αυτή η λύση, το πιθανότερο σενάριο είναι ότι μέσα στο 2021 η Πειραιώς θα προχωρήσει σε μια νέα αύξηση κεφαλαίου, όπου το ΤΧΣ θα ασκήσει κατά το μεγαλύτερο μέρος του ή και στο σύνολό τους τα δικαιώματά του, διατηρώντας το μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής στην τράπεζα, ανάλογα και με το ενδιαφέρον που θα εκδηλωθεί από ιδιώτες επενδυτές. Έτσι, η Πειραιώς θα παραμείνει κρατική μέχρι να διαμορφωθούν καλύτερες συνθήκες για την ιδιωτικοποίησή της από το 2022 και μετά.