Νέους και αυστηρούς κανόνες παιχνιδιού για την εκκαθάριση των «κόκκινων» δανείων επιβάλλει σε τράπεζες, αλλά και δανειολήπτες, το σχέδιο για τιτλοποιήσεις με κρατικές εγγυήσεις έως 9 δισ. ευρώ, που εγκρίθηκε από την Κομισιόν.
Η απόφαση έγκρισης του σχεδίου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (το πλήρες κείμενο ήλθε στη δημοσιότητα από το newmoney.gr) αποκαλύπτει κρίσιμες λεπτομέρειες της αρχιτεκτονικής του σχεδίου «Ηρακλής», οι οποίες δεν είχαν γνωστές από την ανακοίνωση που έγινε την Πέμπτη από τις Βρυξέλλες:
- Η πρώτη σημαντική «λεπτομέρεια» που αποσαφηνίζεται αφορά το ελάχιστο όριο πιστοληπτικής αξιολόγησης από αναγνωρισμένους οίκου (DBRS, Fitch, Moody’s, S&P) που θα πρέπει να «πιάσει» το ανώτερο τμήμα των τιτλοποιημένων προβληματικών δανείων (senior tranche), ώστε να επιτρέπεται η παροχή εγγύησης από το Δημόσιο. Δεδομένου ότι η Ελλάδα βρίσκεται τρεις βαθμίδες κάτω από την επενδυτική (investment grade), η Κομισιόν δέχθηκε να τοποθετηθεί εκεί ο «πήχης» της πιστοληπτικής αξιολόγησης, δηλαδή στο «σκαλοπάτι» BB- της κλίμακας της S&P και στα αντίστοιχα «σκαλοπάτια» της κλίμακας των άλλων οίκων. Έτσι, οι τράπεζες καλούνται να διαμορφώσουν κατά τέτοιο τρόπο τη σύνθεση των τίτλων που θα εκδώσουν, με βάση τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, ώστε να είναι το senior tranche εξίσου ποιοτικό με τα κρατικά ομόλογα.
- Η δεύτερη «λεπτομέρεια» αφορά τον τρόπο τιμολόγησης της προμήθειας που θα πληρώνουν οι τράπεζες στο Δημόσιο ως αμοιβή για την εγγύηση που θα παρέχει, ώστε η συναλλαγή να θεωρείται ότι γίνεται με όρους αγοράς και δεν αποτελεί παράνομη κρατική ενίσχυση των τραπεζών. Σύμφωνα με την απόφαση της Κομισιόν, επειδή η Ελλάδα αποτελεί ιδιαίτερη περίπτωση, βάση για τον υπολογισμό θα αποτελέσει το περιθώριο των συμβολαίων ασφάλισης έναντι του κινδύνου αθέτησης (τα γνωστά CDS) των ελληνικών κρατικών ομολόγων (αντίθετα, στην Ιταλία χρησιμοποιήθηκαν ως βάση τα CDS των ίδιων των τραπεζών). Στο CDS θα προστίθεται ένα περιθώριο. Για την αρχική περίοδο των πρώτων τριών ετών, βάση θα αποτελεί το CDS 3 ετών, που είναι σήμερα αρκετά χαμηλό και οδηγεί το συντελεστή υπολογισμού της προμήθειας περίπου στο 1,80%. Όμως, μετά την πάροδο της τριετίας, θα αρχίζει κλιμάκωση της προμήθειας, καθώς θα χρησιμοποιούνται τα CDS μεγαλύτερης διάρκειας, δηλαδή 5 – 10 ετών. Στόχος είναι να μην χρειασθούν περισσότερα από δέκα χρόνια για την εκκαθάριση των προβληματικών δανείων, χωρίς αυτό να αποκλείεται. Σε κάθε περίπτωση, οι τράπεζες θα γνωρίζουν ότι μετά την πρώτη τριετία οι προμήθειες προς το Δημόσιο θα γίνονται σταδιακά πιο «τσουχτερές», κάτι που θα αποτελεί κίνητρο για γρηγορότερη αποπληρωμή του senior tranche. Σημειώνεται ότι οι τράπεζες θα κρατήσουν στα χαρτοφυλάκιά τους αυτούς τους συγκριτικά πιο ποιοτικούς τίτλους, ενώ θα είναι υποχρεωμένες να πουλήσουν σε επενδυτές τουλάχιστον τους μισούς τίτλους των κατώτερων τμημάτων έστω και με συμβολικό τίμημα, αλλιώς δεν θα μπορεί να ενεργοποιηθεί η εγγύηση του Δημοσίου για το senior tranche.
Κυνήγι δανειοληπτών
Για τους δανειολήπτες, το σχέδιο σημαίνει ότι θα βρεθούν μπροστά σε πολύ πιο αυστηρές εισπρακτικές τακτικές. Οι τράπεζες είναι υποχρεωμένες, προκειμένου να προχωρήσουν οι τιτλοποιήσεις βάσει του σχεδίου, να αναθέσουν σε αναγνωρισμένες εξωτερικές εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων την είσπραξη των δανείων. Εναλλακτικά μπορούν να αποσχίσουν τα δικά τους τμήματα είσπραξης και να τα πουλήσουν σε αναγνωρισμένους οίκους, υπό την προϋπόθεση ότι αυτοί οι επενδυτές θα έχουν τον έλεγχο των νέων εταιρειών.
Οι εταιρείες διαχείρισης των απαιτήσεων θα είναι υποχρεωμένες να καταρτίσουν εισπρακτικά πλάνα και θα υπάρχει επόπτης της Κομισιόν (monitoring trustee), ο οποίος θα επιβλέπει την όλη διαδικασία, ενώ θα ενημερώνονται η Τράπεζα της Ελλάδος και το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους.
Σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι η εταιρεία διαχείρισης απαιτήσεων που επέλεξε η τράπεζα δεν καλύπτει τους στόχους του προγράμματός της, θα επιβάλλεται η… εσχάτη των ποινών, δηλαδή η εταιρεία θα απομακρύνεται και θα αναλαμβάνει την είσπραξη άλλη. Μπροστά στον κίνδυνο να χάσουν δουλειές δισεκατομμυρίων, είναι σαφές ότι οι εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων δεν θα αφήσουν τους δανειολήπτες να πάρουν ανάσα…