Πρόκληση για τους ειδικούς παραμένει η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της περιεδρικής (περιπρωκτικής) νόσου του Crohn, που συχνά απαιτεί τη συνεργασία διαφορετικών ιατρικών ειδικοτήτων για την παροχή αποτελεσματικής φροντίδας στους ασθενείς, δεδομένου ότι η ασθένεια επηρεάζει ποικιλοτρόπως σημαντικό αριθμό ασθενών και σχετίζεται με κακή ποιότητα ζωής. Η φύση της νόσου σε συνδυασμό με την εμφάνιση διαφόρων διαταραχών, καθιστά τη θεραπεία της περιπρωκτικής νόσου του Crohn δύσκολη. Ωστόσο, η κατακτημένη ιατρική γνώση και οι σύγχρονες προσεγγίσεις δίνουν νέες προοπτικές.
«Τα περιεδρικά συμπτώματα αποτελούν την πρώτη εκδήλωση στο 5% των ασθενών με νόσο του Crohn, ενώ το ένα τρίτο αυτών παρουσιάζει κάποια στιγμή στη ζωή του συμπτώματα ή επιπλοκές στο περίνεο ή/και το ορθό. Δεδομένου ότι η νόσος είναι ανίατη, η θεραπευτική προσέγγιση πρέπει να επικεντρώνεται στη βελτίωση της ποιότητας ζωής όσων υποφέρουν από αυτήν, μέσω της μείωσης των συμπτωμάτων και των επιπλοκών που προκαλεί», επισημαίνει ο διδάσκων στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο γενικός χειρουργός Δρ. Αναστάσιος Ξιάρχος - Διευθυντής της χειρουργικής κλινικής του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών - Ιατρικού Περιστερίου και Πρόεδρος της Επιστημονικής Εταιρείας Ορθοπρωκτικής Χειρουργικής.
Η περιπρωκτική νόσος του Crohn είναι μια μορφή αυτού του χρόνιου νοσήματος του εντέρου η οποία προκαλεί φλεγμονή γύρω από τον πρωκτό. Μπορεί να εμφανιστεί αυτοτελώς ή ταυτόχρονα με άλλες εκδηλώσεις της νόσου του Crohn, δηλαδή φλεγμονές σε άλλα μέρη του πεπτικού συστήματος. Η νόσος του Crohn επηρεάζει συχνότερα το λεπτό έντερο και την αρχή του παχέος εντέρου, ωστόσο μπορεί να προκαλέσει αλλοιώσεις σε οποιοδήποτε τμήμα της γαστρεντερικής οδού από το στόμα έως τον πρωκτό, οδηγώντας σε απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις. Μπορεί να επηρεάσει όλο το πάχος του βλεννογόνου ή να πλήξει διαφορετικές περιοχές του πεπτικού σωλήνα. Για παράδειγμα μπορεί να υπάρχει φλεγμονή κοντά στο στόμα, στο λεπτό έντερο και στον πρωκτό, ενώ τα μεσοδιαστήματα να είναι υγιή. Είναι σύνηθες για τα άτομα με νόσο του Crohn να διαγιγνώσκονται με περισσότερους από έναν τύπους της πάθησης, αν υπάρχει φλεγμονή σε διάφορα σημεία της γαστρεντερικής οδού.
Η επίπτωση της περιπρωκτικής νόσου του Crohn είναι παρόμοια σε άνδρες και γυναίκες. Ωστόσο, οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερες επιπλοκές που σχετίζονται με το γειτονικό τοίχωμα του κόλπου και κινδύνους που σχετίζονται με τον τοκετό. Η αιτιολογία εμφάνισής της είναι ακόμα ασαφής, μα πιστεύεται ότι οφείλεται σε βαθιά έλκη ή σε αποστήματα στον πρωκτικό αδένα. Πιθανότατα είναι ένας συνδυασμός γενετικών, μικροβιολογικών και ανοσολογικών παραγόντων που οδηγούν σε αυτήν.
Τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της περιπρωκτικής νόσου του Crohn μπορεί να περιλαμβάνουν πόνο, κνησμό γύρω από τον πρωκτό, αιμορραγία, διαρροή πύου / βλέννης, επείγουσα ανάγκη για αφόδευση ή ακράτεια και πυρετό.
Αναλόγως της σοβαρότητας των συμπτωμάτων, η θεραπεία μπορεί να περιορίζεται στη φαρμακευτική αγωγή, αλλά στους ασθενείς που έχουν υποστεί σοβαρή βλάβη απαιτείται η χειρουργική επέμβαση, προκειμένου να ανακουφιστούν από τα συμπτώματα. Όμως, δεδομένου ότι δεν υπάρχει ακόμα οριστική θεραπεία της νόσου, ακόμα και μετά την εξάλειψη των συμπτωμάτων μελλοντικά υπάρχει ο κίνδυνος να επανεμφανιστούν σε άλλη περιοχή της γαστρεντερικής οδού. Ταυτόχρονα, η προσαρμογή της διατροφής και αλλαγές στον τρόπο ζωής όπως άσκηση, βελτίωση της ποιότητας του ύπνου και μείωση του στρες μπορούν να συνεισφέρουν στην καλύτερη πορεία της νόσου.
Πέραν των παραπάνω συμπτωμάτων, όπως μας εξηγεί ο Δρ. Αναστάσιος Ξιάρχος, στους ασθενείς με περιπρωκτική νόσο του Crohn ενδεχομένως να υπάρξουν επιπλοκές και συγκεκριμένα να αναπτύξουν:
Έλκος: Η χρόνια φλεγμονή μπορεί να οδηγήσει σε σχηματισμό ελκών (ανοικτών πληγών).
Δερματικές εκφύσεις: Μικρές, σαρκώδεις σχηματισμοί γύρω από τον πρωκτό.
Ραγάδα: Μικροσκοπικά σκισίματα στον πρωκτό και στον πρωκτικό σωλήνα, που σπανίως απαιτούν χειρουργική επέμβαση. Όταν όμως είναι απαραίτητη, εκτελείται με τη χρήση Laser ή R-F από εξειδικευμένο χειρουργό, σε ελάχιστο χρόνο, χωρίς την παραμικρή ταλαιπωρία του ασθενή, ο οποίος επιστρέφει αυθημερόν στο σπίτι του.
Απόστημα: Η δημιουργία αποστήματος είναι από τις πλέον συχνές εκδηλώσεις της νόσου και ο χειρουργός καλείται να επέμβει προκειμένου να παροχετευτεί το πύον που έχει εγκλωβιστεί σ’ ένα θύλακα, η δημιουργία του οποίου οφείλεται σε βακτηριακή μόλυνση. Τα αποστήματα είναι συχνά αιτία ανάπτυξης συριγγίων.
Συρίγγιο: Το συρίγγιο είναι ένα κανάλι που αναπτύσσεται μεταξύ δύο τμημάτων του εντέρου ή μεταξύ δύο οργάνων και τα συνδέει. Περίπου 1 στα 3 άτομα με νόσο του Crohn αναπτύσσουν συρίγγιο σε κάποιο σημείο. Η θεραπεία του με φαρμακευτική θεραπεία είναι αδύνατη, γιατί η μολυσμένη περιοχή βρίσκεται στο πρωκτικό κανάλι όπου υπάρχει υψηλότερη πίεση, η οποία εμποδίζει την μολυσμένη περιοχή να αδειάσει. Η πλέον σύγχρονη χειρουργική μέθοδος για την αντιμετώπιση των περιεδρικών συριγγίων είναι η ενδοσκοπική θεραπεία (VAAFT), που μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο από εξειδικευμένο χειρουργό. Είναι αναίμακτη, ανώδυνη, ασφαλής, αποτελεσματική και ο ασθενής δεν χρειάζεται να διανυκτερεύσει στο νοσοκομείο.
Στένωση του ορθού: Με την πάροδο του χρόνου το πρωκτικό άνοιγμα μπορεί να περιοριστεί εξαιτίας της ανάπτυξης ουλώδους ιστού, λόγω της χρόνιας φλεγμονής. Αυτό μπορεί να μπλοκάρει τη δίοδο των κοπράνων, είτε μερικώς είτε πλήρως, επιβραδύνοντας ή εμποδίζοντας τη μετακίνηση τους. Η απόλυτη παρεμπόδιση μπορεί να καταστεί απειλητική για τη ζωή και συχνά απαιτεί χειρουργική επέμβαση.
«Στους ασθενείς με περιεδρική νόσο του Crohn πρωταρχικός στόχος, εφόσον απαιτείται χειρουργική επέμβαση, είναι ο περιορισμός αυτής στην αποστράγγιση των αποστημάτων και στην ανακούφιση των οξέων συμπτωμάτων. Μετά την αντιμετώπιση της φλεγμονής μπορεί να προγραμματιστεί η χειρουργική επέμβαση για να αντιμετωπιστούν οι στενώσεις και τα χρόνια συρίγγια. Σε γενικές γραμμές πάντως οι συγκεκριμένοι ασθενείς χρήζουν προσεκτικής αντιμετώπισης από έμπειρους και εξειδικευμένους χειρουργούς», καταλήγει ο Δρ. Αναστάσιος Ξιάρχος.
