Πόσες φορές έχεις θέσει ένα όριο και στη συνέχεια οι φίλοι, η οικογένεια ή οι συνάδελφοί σου δεν το σεβάστηκαν; Όντως, είναι εκνευριστικό όταν οι άλλοι δε σέβονται τα όριά σου, αλλά μην το βάζεις κάτω. Το μυστικό είναι το εξής: Μην περιμένεις από τους άλλους να προσέχουν τα δικά σου όρια. Δεν είναι δουλειά κανενός άλλου παρά μόνο δική σου το να εξασφαλίσεις ότι τα όριά σου είναι προστατευμένα.
Πάρε για παράδειγμα τις χώρες: Δε ζωγραφίζουν μία γραμμή στην άμμο και απλώς ζητούν από τους ανθρώπους άλλων χωρών να τη σεβαστούν. Υπάρχουν συνοριοφύλακες και σταματούν οποιονδήποτε προσπαθήσει να εισέλθει χωρίς άδεια.
Προκειμένου να κάνεις τους άλλους να σέβονται τα όριά σου, πρέπει εσύ να τα προστατεύεις ενεργητικά. Δεν υπάρχει υποκατάστατο γι’ αυτό. Απλώς το να κάνεις παρέα με τους σωστούς ανθρώπους δεν πρόκειται να σε απαλλάξει από αυτή την ευθύνη.
Εάν κάνεις και τα τρία ακόλουθα, η ζωή σου θα γίνει πολύ ευκολότερη, όχι μόνο όσο αφορά την τήρηση των ορίων σου, αλλά και κερδίζοντας το σεβασμό που αποζητάς.
1. Ξεκαθάρισε εσύ ποιά είναι τα όριά σου
Ως ενήλικας, μπορείς να φτιάχνεις τους δικούς σου κανόνες για το πως ζεις τη ζωή σου. Υπάρχει πολύς χώρος για διαφορετικούς ανθρώπους, που ο καθένας θέτει διαφορετικά όρια και κανόνες για το κάθε τι. Ο καθένας μας όμως χρειάζεται να ξέρει και να σέβεται πρώτα απ’ όλα τους δικούς του κανόνες. Εάν εγώ ο ίδιος δεν είμαι σίγουρος π.χ εάν είναι εντάξει να πηγαίνω με το αυτοκίνητό μου κάποιον στο αεροδρόμιο κάθε τόσο, πως μπορώ να περιμένω από τον άλλο να ξέρει αν αυτό είναι εντάξει για εμένα; Δε χρειάζεται να θέτουμε από πριν συγκεκριμένα όρια για τα πάντα, αλλά καλό είναι να ξέρουμε τι θέλουμε σε κάποιες καταστάσεις που είναι πιθανό να βρούμε μπροστά μας.
Για παράδειγμα:
Χρήματα: Πόσα θα δάνειζες και σε ποιόν;
Πράγματα: Αφήνεις άλλους να δανείζονται τα πράγματά σου; Εάν ναι, ποιά πράγματα; Και ποιός μπορεί να τα δανειστεί; Και για τι διάστημα;
Πληροφορίες: Ποιοι τομείς της ζωής σου είναι ιδιωτικοί; Από ποιούς είναι ιδιωτικοί;
Χώρος: Πόσο κοντά είναι το υπερβολικά κοντά;
Χρόνος: Σε τι λες «όχι» όσο αφορά στον προγραμματισμό του χρόνου σου;
Συναισθήματα: Έχεις δικαίωμα να αισθάνεσαι όπως αισθάνεσαι, ακόμα κι αν κάποιος άλλος πιστεύει ότι γίνεσαι υπερ-ευαίοσθητος ή παράλογος.
Είναι εντάξει να θέτεις διαφορετικά όρια με διαφορετικούς ανθρώπους. Ίσως δανείζεις χρήματα στον αδερφό σου, αλλά όχι στην αδερφή σου ή το αντίθετο. Είναι επίσης εντάξει εάν κάποιος άλλος δεν καταλαβαίνει γιατί θέτεις τα όρια που θέτεις. Δεν είναι ανάγκη. Χρειάζεται απλώς να ξέρουν ποια είναι τα όρια.
2. Επικοινώνησε τα όριά σου ευθέως και ξεκάθαρα
Τα όριά σου δε χρειάζεται να είναι τα ίδια για τον καθένα, αλλά έχεις την ευθύνη να τα καταστήσεις ξεκάθαρα σε κάθε άνθρωπο που εμπλέκεται με αυτά. Με κάποιους ανθρώπους μία απλή νύξη μπορεί να είναι υπεραρκετή. Για παράδειγμα, ένας καλοπροαίρετος συνάδελφος σε ρωτάει κάτι που για ‘σένα είναι πολύ προσωπικό. Οπότε απαντάς: «Γιατί ρωτάς;». Το άτομο παίρνει τη νύξη και εγκαταλείπει το θέμα. Μία πιθανή παραβίαση ορίων μόλις έχει αποτραπεί με ελάχιστη προσπάθεια.
Εάν όμως πιάνεις τον εαυτό σου να δυσφορεί για ανθρώπους που «δεν πιάνουν τη νύξη», αυτό είναι μία ένδειξη ότι δεν τα πας καλά στην προστασία των ορίων σου. Είναι δική σου δουλειά να επικοινωνείς τα όριά σου με τους άλλους ανθρώπους. Δε μπορεί κανένας άλλος να ξέρει τα δικά σου όρια αν δεν τα επικοινωνήσεις σαφώς εσύ. Μερικά παραδείγματα ξεκάθαρης επικοινωνίας σχετικά με τα όρια:
«Δεν αισθάνομαι άνετα με αυτό»
«Προτιμώ να μη μιλήσω γι’ αυτό»
«Δε θέλω να το κάνω αυτό»
«Όχι»
«Σε παρακαλώ μη με ξαναρωτήσεις γι’ αυτό. Σου είπα την τελευταία φορά ότι δε θέλω να το συζητήσω».
Εάν θέσεις ένα όριο και κάποιος σε ρωτάει γι’ αυτό, δε χρειάζεται να το δικαιολογήσεις. Παραδείγματα:
«Είμαι χορτοφάγος» - «Γιατί;»- «Έτσι, απλώς είμαι!»
«Θα έρθω στην παραλία μαζί σου, αλλά δε θα μπω στη θάλασσα» - «Γιατί όχι;» - «Γιατί δε θέλω».
Δε χρειάζεται να δικαιολογείς τα όριά σου σε κανέναν.
3. Μην αφήνεις παραβιάσεις να περνούν (εδώ δυσκολεύουν τα πράγματα...)
Όταν –όχι εάν- τα όριά σου ξεπερνιούνται, πρέπει να ανταποκριθείς στην παραβίαση. Όπως οι συνοριοφύλακες δεν κάθονται απλώς και κοιτούν αυτούς που περνούν λαθραία τα σύνορα, έτσι κι εσύ, μην κάθεσαι απλώς και κοιτάς τα όριά σου να παραβιάζονται ή ξεφυσας παθητικά γιατί «θα έπρεπε να ήξεραν καλύτερα πως πρέπει να μου φερθούν».
Εάν π.χ πεις σε κάποιον ότι θα τον περιμένεις 15 λεπτά και είσαι ακόμα εκεί όταν φτάσει μισή ώρα αργοπορημένος, έχεις αποτύχει να ανταποκριθείς σε μία παραβίαση των ορίων σου. Μπορεί να έχεις θυμώσει μαζί του που άργησε, όμως εσύ είσαι αυτός που έθεσε όριο τα 15 λεπτά και δε προστάτευσε αυτό το όριο. Φυσικά, εάν δεν είναι ρεαλιστικό να δώσεις στον άλλο μόνο 15 λεπτά, τότε μη θέσεις το συγκεκριμένο όριο εξ αρχής.
Φτιάξε μόνο κανόνες που προτίθεσαι να επιβάλλεις
Εάν δανείσεις σε κάποιον χρήματα και του πεις ότι πρέπει να στα επιστρέψει μέσα σε μία εβδομάδα, τότε έχεις θέσει ένα όριο. Εάν δε σε πληρώσει στο διάστημα αυτό και του δανείσεις πάλι χρήματα, τότε έχεις αποτύχει να ανταποκριθείς σε αυτή την παραβίαση των ορίων σου.
Είναι κοινό να δυσανασχετούμε με τους άλλους όταν παραβιάζουν τα όριά μας, όμως η δυσανασχέτηση προέρχεται από την ανημπόρια μας. Το να αποκλείουμε ανθρώπους από τη ζωή μας, αν και κάποιες φορές είναι απαραίτητο, συχνά γίνεται πρόωρα και υπό τη λανθασμένη πεποίθηση ότι δεν έχουμε άλλες επιλογές. Το να ξεκόψεις από συγκεκριμένα άτομα δε θα σε βοηθήσει να γίνεις καλός στην υπεράσπιση των ορίων σου. Βεβαιώσου ότι έχεις κάνει τη δική σου δουλειά, πριν εγκαταλείψεις κάποιον.
Δεν είμαστε αβοήθητοι μπροστά στην παραβίαση των ορίων μας. Ίσως ήμασταν αβοήθητοι όταν ήμασταν παιδιά και κάποιος παραβίαζε τα όριά μας, τώρα όμως είμαστε ενήλικες με επιλογές και διεξόδους. Έχουμε την ευθύνη της προστασίας του εαυτού μας.
Οπότε, πάρε χρόνο να αναγνωρίσεις τα δικά σου όρια, δήλωσέ τα ξεκάθαρα στους γύρω σου και προστάτευσέ τα εμπράκτως. Κάνοντας αυτά τα πράγματα έχουμε μεγαλύτερο έλεγχο της ζωής μας, αποκτούμε ένα κατάλληλο επίπεδο εξουσίας και κερδίζουμε σεβασμό σε όλες μας τις ανθρώπινες σχέσεις.