Καταχρηστικές πρακτικές που ακολουθούνται για δεκαετίες από πολυεθνικές με ηγετική θέση σε επιμέρους αγορές βασικών καταναλωτικών προϊόντων για να «πνίγεται» ο υγιής ανταγωνισμός βρίσκονται πλέον σταθερά στο στόχαστρο της Επιτροπής Ανταγωνισμού, που στέλνει «στο εδώλιο» όλο και περισσότερες ισχυρές εταιρείες.
Είναι κοινό μυστικό στην αγορά ότι πολυεθνικοί όμιλοι, με πρώτους εκείνους που κατέχουν δεσπόζουσα θέση σε βασικά καταναλωτικά προϊόντα, παραβιάζουν συστηματικά το εθνικό και ευρωπαϊκό δίκαιο για τον ανταγωνισμό, με στόχο να διατηρούν τη δυνατότητα να διαμορφώνουν υψηλές τιμές των προϊόντων τους και να θέτουν εμπόδια σε μικρότερους ανταγωνιστές.
Απόφαση – σταθμός για τις παραβάσεις του δικαίου του ανταγωνισμού από πολυεθνικούς ομίλους ήταν αυτή που εξέδωσε η Επιτροπή Ανταγωνισμού το 2010 για τις δραστηριότητες της NESTLE στην αγορά του καφέ.
Ο ελληνικός βραχίονας της NESTLE τιμωρήθηκε με πρόστιμο σχεδόν 30 εκατ. ευρώ (μετά τη μείωσή του από το Διοικητικό Εφετείο), επειδή διαπιστώθηκε ότι καταχράσθηκε με πολλούς τρόπους τη δεσπόζουσα θέση της στο στιγμιαίο καφέ, με παροχές εκπτώσεων στόχων και πίστεως, απαγόρευση-παρεμπόδιση των παράλληλων εισαγωγών, απαγόρευση διενέργειας παράλληλων προωθητικών ενεργειών με άλλα ανταγωνιστικά προϊόντα στις σχέσεις της με τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ και επιβολή υποχρέωσης μη ανταγωνισμού στη σχέση της με τους διανομείς της («αγγλική ρήτρα»).
Το τελευταίο διάστημα, η Επιτροπή εμφανίζει αξιοσημείωτη κινητικότητα σε υποθέσεις πολυεθνικών εταιρειών, στέλνοντας αυστηρά μηνύματα στην αγορά:
- Τον Δεκέμβριο, στο «εδώλιο» θα καθίσει η Friesland (ΝΟΥΝΟΥ), που κατηγορείται ότι "πνίγει" τον ανταγωνισμό με επιβολή κάθετων περιορισμών, δηλαδή περιορισμών στη διανομή χονδρικής. Κατά την εισήγηση, που αφορά την παραγωγή και εμπορία γαλακτοκομικών προϊόντων σε επίπεδο χονδρικής πώλησης, ο ελληνικός βραχίονας του πολυεθνικού ομίλου "προέβη σε κάθετους περιορισμούς του ανταγωνισμού στο δίκτυο διανομής χονδρικής και ειδικότερα σε καθορισμό τιμών μεταπώλησης και επιβολή ρητρών μη ανταγωνισμού", κατά παράβαση της σχετικής εθνικής και κοινοτικής νομοθεσίας. Επίσης, η εταιρεία φέρεται ότι προέβη σε κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης μέσω συμβάσεων αποκλειστικότητας μετά των σχετικών εκπτώσεων για το χρονικό διάστημα 1996-2009.
- Νωρίτερα, επιβλήθηκε πρόστιμο ύψους 27,5 εκατ. ευρώ στην Ελαΐς – Unilever, σχετικά με τις συμφωνίες συνεργασίας της εταιρείας με το λιανεμπόριο και το χονδρεμπόριο για τη διάθεση των προϊόντων μαργαρίνης. Η εταιρεία διαπιστώθηκε ότι καταχράσθηκε τη δεσπόζουσα θέση της, με την παροχή καταχρηστικών εκπτώσεων στόχου και με τη ρήτρα μη προβολής ανταγωνιστικών προϊόντων) για μεγάλη χρονική περίοδο (από 19.6.2002 έως και 21.10.2008). Επίσης, διαπιστώθηκε ότι συμμετείχε σε απαγορευμένη κάθετη σύμπραξη (καθορισμό τιμών μεταπώλησης, απαγόρευση ενεργητικών και παθητικών πωλήσεων, ρήτρα μη άσκησης ανταγωνισμού) για το χρονικό διάστημα 26.9.1996 έως και τουλάχιστον 31.12.2017. Αν δεν σταματήσει τις καταχρηστικές πρακτικές, η εταιρεία απειλείται με πρόστιμο 10.000 ευρώ για κάθε ημέρα καθυστέρησης συμμόρφωσης προς την απόφαση.
- Με βαρύτατο πρόστιμο, ύψους 26,7 εκατ. ευρώ, μετά τη μικρή μείωσή του από το Διοικητικό Εφετείο, τιμωρήθηκε η Αθηναϊκή Ζυθοποιία (Heineken), για καταχρηστική εκμετάλλευση της δεσπόζουσας θέσης της στην αγορά της μπύρας, επειδή διαπιστώθηκε ότι «εφάρμοζε μια ενιαία και στοχευμένη πολιτική για τον αποκλεισμό και τον περιορισμό των δυνατοτήτων ανάπτυξης των ανταγωνιστών της από όλα τα κανάλια διανομής, είτε αφορούσαν διανομή σε χονδρική, σε ξενοδοχεία, μπαρ και καταστήματα εστίασης και σε άλλα σημεία λιανικής πώλησης».
- Η Επιτροπή τιμώρησε, επίσης, με πρόστιμο την GLAXOSMITHKLINE AEBE και η μητρική της GLAXOSMITHKLINE PLC, επειδή καταχράστηκαν τη δεσπόζουσα θέση τους στην αγορά των αντιημικρανικών φαρμάκων για την αντιμετώπιση της οξείας κρίσης της ημικρανίας, στην οποία εντάσσεται το φάρμακο IMIGRAN, για το χρονικό διάστημα από το Νοέμβριο του 2000 έως και το 2004, με στόχο τον περιορισμό των παράλληλων εξαγωγών, μέσω της ολοσχερούς και στη συνέχεια μερικής άρνησης ικανοποίησης παραγγελιών του ιδιοσκευάσματος IMIGRAN.
