Η Ευρώπη βρίσκεται μπροστά σε δύο μεγάλους κινδύνους και ο χρόνος για την αντιμετώπιση τους τελειώνει, τονίζει το Politico σε ανάλυση για την ευρωπαϊκή οικονομία, τις πολιτικές εξελίξεις στη γηραιά ήπειρο και τις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται με την ανάληψη της προεδρίας των ΗΠΑ από τον Τραμπ.
Οπως επισημαίνει, η ευρωπαϊκή οικονομία πηγαίνει σε βαθιά ύφεση και κινδυνεύει κινδυνεύει με κατάρρευση, η ΕΕ μένει πίσω στην τεχνολογική έρευνα-καινοτομία, τα κοινωνικά προβλήματα μεγαλώνουν και στον ορίζοντα προβάλλει ο κίνδυνος ανόδου του πολιτικού ριζοσπαστισμού που θα επιφέρει ανατροπές
Οι αντιφατικές οικονομικές πολιτικές που διαπερνούν την ήπειρο και η επικείμενη εγκατάσταση του Τραμπ τον Λευκό Οίκο απειλούν να προκαλέσουν μια «τέλεια καταιγίδα» στην Ευρώπη το 2025, υποστηρίζει το Politico.
Εκτός από την επιβολή νέων δασμών σε όλα τα εισαγόμενα προϊόντα, ο Τραμπ είναι βέβαιο ότι θα απαιτήσει από τις χώρες του ΝΑΤΟ να διαθέσουν περισσότερα χρήματα για την άμυνά τους, ή να χάσουν την προστασία των Ηνωμένων Πολιτειών.
Αυτό σημαίνει ότι οι ευρωπαϊκές χώρες, που ήδη πασχίζουν να περιορίσουν τα αυξανόμενα ελλείμματά τους εν μέσω συρρίκνωσης των φορολογικών εσόδων, θα αντιμετωπίσουν ακόμη μεγαλύτερες οικονομικές πιέσεις, οι οποίες ενδέχεται να προκαλέσουν περαιτέρω πολιτική και κοινωνική αναταραχή.
Δεν καινοτομεί η Ευρώπη
Οι υφέσεις και οι εμπορικοί πόλεμοι μπορεί να έρχονται και να παρέρχονται, αλλά ο μεγαλύτερος κίνδυνος που αντιμετωπίζει η Ευρώπη είναι η στασιμότητά της στην καινοτομία, λόγω των μικρών έως και μηδαμινών επενδύσεων των ευρωπαϊκών κρατών.
Παρά το γεγονός ότι η Ευρώπη έχει μια πλούσια ιστορία εκπληκτικών εφευρέσεων, έχει εξελιχθεί σε μια ουδέτερη δύναμη, σημειώνει χαρακτηριστικά το Politico.
Όπως σημείωσε ο Μάριο Ντράγκι στην πρόσφατη έκθεσή του για την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης, μόνο τέσσερις από τις 50 κορυφαίες τεχνολογικές εταιρείες του κόσμου είναι ευρωπαϊκές.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι αμερικανικές τεχνολογικές εταιρείες ξοδεύουν τα διπλάσια από όσα ξοδεύουν οι ευρωπαϊκές εταιρείες τεχνολογίας για έρευνα και ανάπτυξη, σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Εάν η Ευρώπη παραμείνει στην τρέχουσα πορεία της, το μέλλον της θα είναι σαν το ιταλικό: Θα γίνει ένα παρηκμασμένο, όμορφο αλλά υπερχρεωμένο ανοιχτό μουσείο για Αμερικανούς και Κινέζους τουρίστες.
Το Politico επικαλείται και την πρόσφατη εμπειρίατης Ελλάδας, υποστηρίζοντας πως εάν η οικονομική πολιτική της Ευρώπης δεν αλλάξει κατεύθυνση, τα ευρωπαϊκά κράτη θα έρθουν αντιμέτωπα με δύσκολες αποφάσεις, ακριβώς όπως η Ελλάδα το 2010, καθώς το κόστος δανεισμού τους αυξάνεται.
Το πιθανό αποτέλεσμα είναι μια ριζοσπαστικοποίηση της πολιτικής, όπως συνέβη στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους, καθώς οι λαϊκιστές, τόσο από την άκρα δεξιά όσο και από την άκρα αριστερά, εκμεταλλεύονται την ευκαιρία να επιτεθούν στο κατεστημένο.
Η ριζοσπαστικοποίηση αυτή είναι ήδη σε εξέλιξη σε πολλές χώρες, με τη Γαλλία να είναι η πιο ανησυχητική, αναφέρει η ανάλυση.
Η απειλή Τραμπ
Με τον Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, η Ευρώπη δεν έχει βρεθεί ποτέ πιο εκτεθειμένη στις ορέξεις της αμερικανικής εμπορικής πολιτικής.
Εάν ο Τραμπ προχωρήσει στην απειλή του να επιβάλει δασμούς έως και 20% στις εισαγωγές από την Ευρώπη, η ευρωπαϊκή βιομηχανία θα υποστεί σοβαρό πλήγμα, καθώς οι εξαγωγές προς τις ΗΠΑ ξεπερνούν τα 500 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως.
Η Ευρώπη φαίνεται να έχει κάνει ελάχιστα για να προετοιμαστεί για την επιστροφή του Τραμπ. Η πρώτη αντίδραση της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στην επανεκλογή του ήταν να προτείνει την αγορά περισσότερου υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τις ΗΠΑ. Αυτό μπορεί να ικανοποιήσει τον Τραμπ για κάποιο διάστημα, αλλά δεν αποτελεί στρατηγική.
«Η αποτυχία των ηγετών της Ευρώπης να αντλήσουν διδάγματα από την προηγούμενη προεδρία του Τραμπ επιστρέφει τώρα για να μας στοιχειώσει», αναφέρει ο Κλέμενς Φουστ, πρόεδρος του Ινστιτούτου Ifo του Μονάχου.
Το 2018, ο Τραμπ επέβαλε δασμούς στον ευρωπαϊκό χάλυβα και αλουμίνιο, οι οποίοι παραμένουν σε ισχύ. Ο πρόεδρος Μπάιντεν συμφώνησε να αναστείλει αυτούς τους δασμούς μέχρι τον Μάρτιο του 2025, προετοιμάζοντας το έδαφος για μια νέα αντιπαράθεση με τον Τραμπ στις πρώτες εβδομάδες της νέας του διοίκησης. Οι Ευρωπαίοι κεντρικοί τραπεζίτες προειδοποιούν ήδη ότι μια νέα σειρά δασμών θα μπορούσε να αναζωογονήσει τον πληθωρισμό και να υπονομεύσει θεμελιωδώς το παγκόσμιο εμπόριο.
Πρόβλημα η ανταγωνιστικότητα
Παρόλο που η ΕΕ επικεντρώνεται στον Τραμπ και στο τι μπορεί να κάνει στη συνέχεια όσον αφορά την οικονομία της Ευρώπης, δεν είναι αυτός το πραγματικό πρόβλημα. Τελικά, αυτό που κάνει με τις συνεχείς απειλές για δασμούς και την ρητορική του είναι να αποκαλύπτει τα ελαττώματα του ασταθούς οικονομικού μοντέλου της Ευρώπης.
Αν η Ευρώπη είχε πιο σταθερά οικονομικά θεμέλιά και ήταν πιο ανταγωνιστική από τις ΗΠΑ, ο Τραμπ θα είχε λίγη επιρροή πάνω στην ήπειρο.
Ο βαθμός στον οποίο η Ευρώπη έχει χάσει έδαφος σε σχέση με τις ΗΠΑ όσον αφορά την οικονομική ανταγωνιστικότητα από την αλλαγή του αιώνα είναι καταπληκτικός. Για παράδειγμα, η διαφορά στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ έχει φτάσει έως και στο 30%, κυρίως λόγω της χαμηλής παραγωγικότητας.
Ενώ οι αμερικανικές εταιρείες έχουν δει αύξηση της παραγωγικότητας κατά 40% από το 2005, η παραγωγικότητα στον τομέα της τεχνολογίας στην Ευρώπη έχει σταματήσει να εξελίσσεται.
Αυτή η διαφορά είναι επίσης εμφανής στην αγορά μετοχών: Ενώ οι αποτιμήσεις της αμερικανικής χρηματιστηριακής αγοράς έχουν τριπλασιαστεί από το 2005, οι αποτιμήσεις στην Ευρώπη έχουν αυξηθεί μόλις κατά 60%.
«Εκτός κούρσας»
«Η Ευρώπη χάνει έδαφος στις αναδυόμενες τεχνολογίες που θα οδηγήσουν στην μελλοντική ανάπτυξη», δήλωσε η Λαγκάρντ σε ομιλία της στο Παρίσι.
«Αυτό είναι μία υποεκτίμηση. Η Ευρώπη δεν χάνει απλώς έδαφος, δεν είναι καν στη «κούρσα», επισημαίνει χαρακτηριστικά το Politico.
Η Ευρώπη δεν κατάφερε ποτέ να επιτύχει τον στόχο της να δαπανά το 3% του ΑΕΠ της για έρευνα και ανάπτυξη (R&D), τον κύριο κινητήριο μοχλό της οικονομικής καινοτομίας. Στην πραγματικότητα, οι δαπάνες για τέτοιες έρευνες από ευρωπαϊκές εταιρείες και τον δημόσιο τομέα παραμένουν περίπου στο 2%, περίπου στο ίδιο επίπεδο