Σε εξέλιξη είναι η διαμάχη των δύο μεγάλων καπνοβιομηχανιών, British American Tobacco (BAT) και Philip Morris International (PMI) με την πρώτη να έχει στραφεί δικαστικώς κατά της δεύτερης, με την κατηγορία ότι αντέγραψε πατέντες που αφορούν τα προϊόντα θέρμανσης καπνού. Πάντως, μέχρι στιγμής όλα τα ασφαλιστικά μέτρα και αγωγές που έχουν κατατεθεί, έχουν απορριφθεί.
Τόσο η PMI όσο και η BAT έχουν λανσάρει τα τελευταία χρόνια στις διεθνείς αγορές συγκεκριμένα προϊόντα, τα οποία δεν περιλαμβάνουν τη διαδικασία της καύσης και ως εκ τούτου εμφανίζουν προφίλ μειωμένου κινδύνου, με τον ανταγωνισμό πλέον να εντείνεται και πέραν του προϊόντος.
Η ΒΑΤ από πέρυσι καταθέτει ταυτόχρονα αγωγές σε πολλές χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ρουμανία, η Τσεχία, η Πολωνία και η Βουλγαρία, διεκδικώντας την πατέντα των καινοτόμων προϊόντων. Ωστόσο, μέχρι στιγμής, σε όλες τις χώρες που έχουν κατατεθεί ασφαλιστικά μέτρα, έχουν απορριφθεί από τις αρμόδιες δικαστικές αρχές.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η BAT έχασε τη δικαστική διαμάχη για τα δικαιώματα πατεντών ευρεσιτεχνίας, καθώς το δικαστήριο (UK High Court) απέρριψε την αγωγή της και αποφάσισε στις 9 Μαρτίου υπέρ της Philip Morris International ανακαλώντας τα σχετικά διπλώματα ευρεσιτεχνίας της British American Tobacco. Εκτιμάται ότι η απόφαση αυτή θα λειτουργήσει ως σημαντικό νομικό πλεονέκτημα υπέρ της PMI και στις άλλες χώρες όπου θα εκδικαστεί η αγωγή της ΒΑΤ.
Επίσης, στη Ρουμανία απορρίφθηκε το αίτημα ασφαλιστικών μέτρων της ΒΑΤ για διακοπή της πώλησης του IQOS και των θερμαινόμενων ράβδων καπνού καθώς οι καταγγελίες της εταιρείας για παραβίαση των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας από την PMI κρίθηκαν ως ανυπόστατες. Αντίστοιχα απορρίφθηκαν τα αιτήματα της BAT για την έκδοση προσωρινών ασφαλιστικών μέτρων και σε Τσεχία, Βουλγαρία και Πολωνία.
Αδειοδότηση στις ΗΠΑ
Ξεχωριστή σημασία σε όλη αυτή τη διαμάχη δίνει το γεγονός ότι το μοναδικό προϊόν θέρμανσης καπνού που έχει λάβει αδειοδότηση για πώληση στις ΗΠΑ είναι το IQOS της PMI. Συνέβη μετά από πολυετή έλεγχο των επιστημονικών δεδομένων που είχε καταθέσει η καπνοβιομηχανία στον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA).
Σημειώνεται ότι για το θέμα της διαμάχης, η PMI έχει τοποθετηθεί ως εξής: «Η κίνηση της ΒΑΤ αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης παγκόσμιας στρατηγικής της που αποσκοπεί στην υπονόμευση της κατηγορίας των θερμαινόμενων προϊόντων καπνού, στη οποία η BAT υστερεί σημαντικά εμπορικά ενώ, παράλληλα, προστατεύει την βασική της δραστηριότητα, αυτή των τσιγάρων».
Μετασχηματισμός
Την τελευταία δεκαετία, ο χώρος των καπνοβιομηχανιών περνάει ραγδαία φάση μετασχηματισμού επενδύοντας σε έρευνα και ανάπτυξη, ώστε να μπορεί να προσφέρει καλύτερες εναλλακτικές στους καπνιστές και να τους απομακρύνει από τη βλάβη που αποδεδειγμένα προκαλεί το τσιγάρο. Ως αποτέλεσμα παρατηρούνται ανακατατάξεις που σε παλαιότερες εποχές θα φαίνονταν εκτός τόπου αλλά πλέον είναι αναμενόμενες, όπως για παράδειγμα ότι το 2019 η PMI ήταν στο Top-50 ανάμεσα σε όλες τις εταιρείες που κατέθεσαν πατέντες στο Ευρωπαϊκό Γραφείο Πατεντών.
Είθισται η πρακτική του «patent trolling» να χρησιμοποιείται ως κάλυψη για την έλλειψη καινοτομίας και την υστέρηση εμπορικής επιτυχίας σε διάφορους επιχειρηματικούς κλάδους.
Η κατάσταση στην Ελλάδα
Τα προϊόντα θέρμανσης καπνού των δυο εταιρειών κυκλοφορούν και στην Ελλάδα. Πρώτο κυκλοφόρησε το 2016 από την ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ το IQOS της Philip Morris International και δυο χρόνια αργότερα κυκλοφόρησε το GLO της British American Tobacco. Με βάση τα στοιχεία της Nielsen το τελευταίο τρίμηνο του 2020, το μερίδιο των θερμαινόμενων ράβδων καπνού για το IQOS στην Αττική είναι στο 17,7%, μία ποσοστιαία μονάδα πάνω από το μερίδιο του Marlboro – της πρώτης μάρκας καπνικών προϊόντων στην Ελλάδα, την οποία επίσης εμπορεύεται η PMI ενώ, αντίστοιχα, το μερίδιο των θερμαινόμενων ράβδων καπνού για το GLO στην Αττική υπολογίζεται στο 0,3%.
Επιχειρηματικά η PMI μέσω της θυγατρικής της στην Ελλάδα, την Παπαστράτος, ολοκλήρωσε το 2018 μια μεγάλη επένδυση ύψους 300 εκατομμυρίων ευρώ για τη μετατροπή του εργοστασίου της στον Ασπρόπυργο σε μονάδα αποκλειστικής παραγωγής θερμαινόμενων ράβδων καπνού για το IQOS. Η επένδυση αυτή οδήγησε σε 400 νέες θέσεις εργασίας και σε μεγάλο εξαγωγικό έργο του πλέον του 80% της παραγωγής της. Αντίστοιχα, η BAT ανακοίνωσε πρόσφατα επενδυτικό πλάνο 30 εκατομμυρίων ευρώ για την Ελλάδα με όχημα το τελευταίο μοντέλο προϊόντος θέρμανσης καπνού και τη δημιουργία 200 νέων θέσεων εργασίας όσο προχωράει η ανταπόκριση στο προϊόν της.