Καθεστώς χρηματοδοτικής ασφυξίας επιβάλλουν οι servicers στις επιχειρήσεις που έχουν «κόκκινα» δάνεια και έχουν περάσει υπό τη διαχείρισή τους, με ανάθεση από funds ή και από τράπεζες. Οι servicers σταθερά αρνούνται, παρά τις επίμονες προτροπές της Τράπεζας της Ελλάδος, να αξιοποιήσουν τη νομοθεσία που τους επιτρέπει να προσφέρουν βραχυπρόθεσμο δανεισμό σε επιχειρήσεις, ώστε να μην απειλούνται με παράλυση των λειτουργιών τους, ή ακόμη και με... ξαφνικό θάνατο.
Το πρόβλημα είναι εξαιρετικά σοβαρό και επηρεάζει όλους τους κλάδους της ελληνικής οικονομίας, ακόμη και μεγάλες επιχειρήσεις με καλές προοπτικές. Χαρακτηριστικό ήταν, περίπου πριν από ένα χρόνο, το παράδειγμα της εισηγμένης στο χρηματιστήριο Αλουμύλ Μυλωνάς. Είχε καταγγελθεί τότε, από τον Γιώργο Μυλωνά, ότι οι δύο servicers στους οποίους ανέθεσαν τράπεζες τη διαχείριση των δανείων του επέβαλαν στην επιχείρηση καθεστώς χρηματοδοτικής ασφυξίας, με στόχο να τον πιέσουν για να βρει αγοραστή των δανείων σε υψηλή τιμή.
Οι servicers, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΤτΕ, διαχειρίζονται επιχειρηματικά δάνεια ύψους άνω των 39 δισ. ευρώ. Τα περισσότερα από αυτά, περίπου 31,7 δισ. ευρώ, βρίσκονται σε χαρτοφυλάκια funds, ενώ δάνεια ύψους 7,7 δισ. ευρώ ανήκουν σε τράπεζες, που έχουν αναθέσει τη διαχείριση σε servicers.
Η Τράπεζα της Ελλάδος, γνωρίζοντας καλά τη μεγάλη σημασία που έχει η πρόσβαση μιας επιχείρησης σε χρηματοδότηση, προκειμένου να φτάσει τελικά σε μια βιώσιμη συμφωνία διευθέτησης με ένα servicer, έχει προνοήσει για να ενταχθεί προ πολλού στη νομοθεσία ρύθμιση που επιτρέπει στους servicers να ζητήσουν ειδική άδεια για παροχή πιστώσεων, δεδομένου ότι όταν μια επιχείρηση φθάσει στο σημείο να διαχειρίζεται τα δάνειά της ένας servicer είναι πλήρως αποκομμένη από κάθε δυνατότητα χρηματοδότησης από το τραπεζικό σύστημα -στην περίπτωση της Αλουμύλ, οι servicers έβαλαν βέτο ακόμη και τον δανεισμό της από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Ανεβάζει τους τόνους της κριτικής η ΤτΕ
Η ΤτΕ επαναλαμβάνει συνεχώς την κριτική της για τα προβλήματα που δημιουργεί η άρνηση των servicers να αξιοποιήσουν τον νόμο για να χορηγούν δάνεια. Από την πλευρά τους, οι servicers δεν θέλουν να μπουν σε αυτό το πεδίο, επειδή θεωρούν ότι θα τους εξέθετε σε πρόσθετο κίνδυνο απωλειών, ενώ θα δημιουργούνταν αυξημένες απαιτήσεις για τα κεφάλαια που δεσμεύουν για τη λειτουργία τους.
Στην τελευταία έκθεση για τη Χρηματοπιστωτική Σταθερότητα, η ΤτΕ ανεβάζει τους τόνους (πάντα, βέβαια, με την ουδέτερη γλώσσα μιας κεντρικής τράπεζας), καθώς στο κεφάλαιο που αναφέρεται στα συμπεράσματα και τις προκλήσεις σχετικά με τους servicers αναδεικνύει την έλλειψη χρηματοδότησης ως το σημαντικότερο πρόβλημα, σε αυτή τη φάση, για τη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων
Όπως τονίζει, «οι ΕΔΑΔΠ (Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις) διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διαχείριση του ιδιωτικού χρέους στην Ελλάδα. Οι παράγοντες που επηρεάζουν τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων από τις ΕΔΑΔΠ αφορούν κυρίως την έλλειψη χρηματοδότησης και τις καθυστερήσεις που παρατηρούνται στην ολοκλήρωση των νομικών ενεργειών και των ρευστοποιήσεων».
Εξηγώντας το πρόβλημα με την έλλειψη χρηματοδότησης, η ΤτΕ τονίζει ότι «η χρήση του ισχύοντος σχετικού πλαισίου πιστώσεων για αναχρηματοδότηση ρυθμισθέντων δανείων θα μπορούσε να παρέχει τη δυνατότητα επανάκαμψης μέρους του χαρτοφυλακίου ΜΕΑ (π.χ. για κεφάλαια κίνησης επιχειρήσεων), ωστόσο, μέχρι σήμερα, καμία ΕΔΑΔΠ δεν έχει αιτηθεί άδεια για την αναχρηματοδότηση απαιτήσεων. Επίσης, μέχρι σήμερα δεν έχει δοθεί άδεια σε καμία εταιρία παροχής πιστώσεων που βάσει του νέου πλαισίου προβλέπει τη χρηματοδότηση ρυθμισθεισών απαιτήσεων».
Τα βασικά προβλήματα στη διαχείριση δανείων
Πέρα από το πρόβλημα της χρηματοδότησης, η ΤτΕ επισημαίνει αρκετά ακόμη, που εμποδίζουν τη γρήγορη εκκαθάριση των κόκκινων δανείων:
- Σε περιπτώσεις όπου έχουν εξαντληθεί όλες οι διαθέσιμες ενέργειες, οι καθυστερήσεις που καταγράφονται στην υλοποίηση των δικαστικών ενεργειών και αποφάσεων, λειτουργούν ανασταλτικά στην αποτελεσματική διαχείριση του ιδιωτικού χρέους, επισημαίνει.
Και προσθέτει ότι οι βασικές προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι ΕΔΑΔΠ περιλαμβάνουν ακόμα:
1) την περαιτέρω προσαρμογή της διακυβέρνησης, των πολιτικών και των διαδικασιών τους, καθώς και των συστημάτων εσωτερικού ελέγχου τους, προκειμένου να συμμορφωθούν με τις απαιτήσεις του νέου πλαισίου,
2) την περαιτέρω χρήση του αναθεωρημένου εξωδικαστικού μηχανισμού για αποτελεσματικότερη εφαρμογή των ρυθμίσεων,
3) την περαιτέρω ενίσχυση των ενεργειών στο πλαίσιο επίτευξης των στόχων βάσει του προγράμματος κρατικών εγγυήσεων «Ηρακλής», 4) την ψηφιοποίηση διαδικασιών και αναβάθμιση των προσφερόμενων υπηρεσιών προς τους δανειολήπτες.
Τέλος, οι ΕΔΑΔΠ καλούνται να διερευνήσουν εναλλακτικούς τρόπους επιστροφής των εξυπηρετούμενων δανείων στους ισολογισμούς των τραπεζών τα οποία θα πληρούν τόσο τα κριτήρια της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών, όσο και τα τρέχοντα πιστοδοτικά κριτήρια των τραπεζών. Η αποτελεσματική δια-χείριση του ιδιωτικού χρέους θα συμβάλλει στην επιστροφή μέρους των υπό διαχείριση δανείων στους ισολογισμούς των τραπεζών εξυγιασμένα και ικανά να επανενταχθούν στο τραπεζικό σύστημα.