Η επιμονή των Ελλήνων σε μεσογειακή διατροφή, πλούσια σε ελαιόλαδο, μπορεί να είναι ωφέλιμη για την υγεία, αλλά έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση του πολύ υψηλού πληθωρισμού τροφίμων: Η μισή αύξηση του δείκτη τιμών τροφίμων της ΕΛΣΤΑΤ τον Απρίλιο αποδίδεται στην τιμή του ελαιολάδου, που αυτόν τον μήνα εκτινάχθηκε στην υψηλότερη τιμή όλων των εποχών, σύμφωνα με τα στοιχεία που τηρεί η Eurostat.
Ιδιαίτερα για την Ελλάδα, όπου το ελαιόλαδο έχει εξαιρετικά υψηλή συμμετοχή στη διαμόρφωση του δείκτη τιμών καταναλωτή, η κλιματική αλλαγή συνεπάγεται και μια σταθερή πληθωριστική πίεση: οι κλιματικές συνθήκες φαίνεται ότι είναι σταθερά επιβαρυντικές για την καλλιέργεια της ελιάς και την παραγωγή ελαιολάδου, με αποτέλεσμα οι τιμές του ελαιολάδου στην Ελλάδα και διεθνώς να διατηρούνται υψηλές και αυτό να επηρεάζει δυσανάλογα, στην περίπτωση της Ελλάδας, τον Δείκτη Τιμών Τροφίμων.
Το 2024 έχει αρχίσει με μεγάλες δυσκολίες, από αυτή την άποψη, καθώς όχι μόνο συνεχίσθηκε το ράλι των τιμών του ελαιολάδου στην Ευρώπη, αλλά και γιατί οι προβλέψεις όσων ασχολούνται με την αγορά του ελαιολάδου λένε ότι η παραγωγή στην Ιταλία και την Ισπανία θα έχει μικρή αύξηση και στην Ελλάδα θα είναι και πάλι φτωχή, με αποτέλεσμα να μην δημιουργούνται σοβαρές ελπίδες για την αποκλιμάκωση των τιμών.
Όπως φαίνεται στο γράφημα, η ευρωπαϊκή τιμή του ελαιολάδου, όπως προκύπτει από τα στοιχεία για τον εναρμονισμένο πληθωρισμό της Eurostat, βρέθηκε τον Απρίλιο στα υψηλότερα επίπεδα όλων των εποχών.
Η τιμή του ελαιολάδου στον ευρωπαϊκό Δείκτη Τιμών Καταναλωτή
Όπως σημειώνει η Εθνική Τράπεζα σε έκθεση που δημοσίευσε σήμερα,
- Μεγάλη πληθωριστική επίδραση άσκησε και το ελαιόλαδο, το οποίο παραδοσιακά σταθμίζεται με πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα στον ελληνικό ΕνΔΤΚ (0,9% έναντι 0,2% στην Ευρωζώνη, το 2024).
- Η μέση τιμή του ελαιολάδου αυξήθηκε κατά +29,4% ετησίως το 2023 και κατά +63,7% ετησίως τον Απρίλιο του 2024, προσθέτοντας 0,5 π.μ. στην ετήσια μεταβολή του ΔΤΚ (από περίπου +0,2 π.μ. το 2023) και επεξηγώντας σχεδόν το 50% της αύξησης του συνολικού πληθωρισμού τροφίμων, κατά την ίδια περίοδο.
- Συγκεκριμένα, εάν αφαιρεθούν οι επιδράσεις του ελαιολάδου, η ετήσια μεταβολή του ΔΤΚ τροφίμων & μη-αλκοολούχων ποτών για την Ελλάδα τον Απρίλιο του 2024 εκτιμάται ότι θα ήταν 2,6% ετησίως (από 5,4% ετησίως για το συνολικό δείκτη), προσεγγίζοντας την αντίστοιχη της Ευρωζώνης (+2,2% ετησίως τον Απρίλιο), με καθοδική τάση, εν μέσω αποκλιμάκωσης των διεθνών τιμών τροφίμων αλλά και άλλων συνιστωσών του κόστους παραγωγής.
- Η μέση ανατίμηση στο ελαιόλαδο αναμένεται να επιβραδυνθεί περίπου στο 30% ετησίως κατά μ.ο. για το υπόλοιπο του 2024, με τη μέση πληθωριστική επίδραση μέχρι το τέλος του έτους να κυμαίνεται στις 0,3 π.μ. ανά μήνα, έναντι 0,5 π.μ. τον Απρίλιο.
- Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μας, ο συνολικός πληθωρισμός τροφίμων αναμένεται να υποχωρήσει στο 3,4% ετησίως το 2ο εξάμηνο του 2024, από 5,6% το 1ο εξάμηνο (στο 2,0% από περίπου 3,5% ετησίως, αντίστοιχα, εξαιρώντας το ελαιόλαδο), υπό την προϋπόθεση ότι δε θα υπάρξουν νέα ακραία καιρικά φαινόμενα ούτε πιέσεις κόστους λόγω γεωπολιτικών εντάσεων.
- Ο πληθωρισμός στα τρόφιμα (κατηγορία με στάθμιση 22% στο ΔΤΚ) δείχνει επίσης να υποχωρεί τους τελευταίους μήνες (+5,4% ετησίως τον Απρίλιο) − εν μέσω κάμψης και των διεθνών τιμών των περισσότερων αγροτικών πρώτων υλών − παρά την πολύ σημαντική πληθωριστική επίδραση από το ελαιόλαδο, που αποτελεί ιδιαιτερότητα της Ελλάδας. Εξαιρώντας την εν λόγω επίδραση, ο πληθωρισμός τροφίμων εκτιμάται στο +2,6% ετησίως τον Απρίλιο.