Η ανεργία στις ΗΠΑ βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα, όμως οι τιμές παραμένουν ψηλά και η αισιοδοξία των πολιτών μοιάζει να συρρικνώνεται. Τι πραγματικά συμβαίνει με την αμερικανική οικονομία;
Σύμφωνα με τα παραδοσιακά οικονομικά δεδομένα, η αμερικανική οικονομία δείχνει ισχυρή. Η ανεργία παραμένει κοντά στο 4%, το ΑΕΠ σημειώνει θετική πορεία και ο πληθωρισμός έχει μειωθεί σημαντικά τον τελευταίο χρόνο. Όμως, περίπου το 60% των Αμερικανών εξακολουθούν να πιστεύουν ότι η χώρα βρίσκεται σε ύφεση, σύμφωνα με έρευνα του Αυγούστου, ενώ περισσότεροι από τους μισούς δηλώνουν ότι βρίσκονται σε χειρότερη κατάσταση σε σχέση με πριν από τέσσερα χρόνια.
Πώς γίνεται οι αριθμοί να δείχνουν θετική εικόνα και οι πολίτες να νιώθουν το αντίθετο;
Ένας αχαρτογράφητος οικονομικός κόσμος
Ο Austan D. Goolsbee, πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας του Σικάγο, εξηγεί ότι ζούμε σε μια οικονομική πραγματικότητα που δεν μοιάζει με καμία προηγούμενη. «Αυτή η περίοδος δεν θυμίζει κανέναν προηγούμενο οικονομικό κύκλο,» λέει.
Η πανδημία δημιούργησε μοναδικές συνθήκες: μια σύντομη αλλά έντονη ύφεση που χτύπησε τον τομέα των υπηρεσιών, ο οποίος συνήθως είναι «ανθεκτικός στις κρίσεις». Στη συνέχεια, η αγορά εργασίας ανέκαμψε θεαματικά, με τις επιχειρήσεις να ανταγωνίζονται για εργαζόμενους, δημιουργώντας ένα πρωτοφανές περιβάλλον.
Παρότι η οικονομία έχει επιβραδυνθεί από τα ρεκόρ του παρελθόντος σε πιο μέτρια επίπεδα, οι πολίτες νιώθουν ότι η κατάσταση έχει επιδεινωθεί.
Τι κρύβεται πίσω από τη δυσαρέσκεια
Ο Goolsbee υποστηρίζει ότι οι τρέχουσες τιμές είναι αυτές που διαμορφώνουν τη δυσφορία των πολιτών, παρά τη μείωση του πληθωρισμού. Το 2022 ο πληθωρισμός είχε φτάσει στο 9,1%, ενώ τον Οκτώβριο του 2024 έπεσε στο 2,6%. Ωστόσο, αυτό δεν αρκεί για να καθησυχάσει τους Αμερικανούς, καθώς τα καθημερινά έξοδα παραμένουν υψηλά.
Για παράδειγμα, η τιμή ενός κουτιού των δημοφιλών δημητριακών Cheerios είναι ακόμα αυξημένη σε σχέση με πριν από λίγα χρόνια. Οι καταναλωτές παρατηρούν περισσότερο το ύψος των τιμών παρά την επιβράδυνση του ρυθμού αύξησής τους.
Ο Goolsbee παραλληλίζει την κατανόηση της οικονομίας με την εκπαίδευση ενός εργαλείου όπως το ChatGPT: οι άνθρωποι σχηματίζουν προσδοκίες βασισμένες σε γεγονότα και δεδομένα του παρελθόντος. Ωστόσο, η τρέχουσα οικονομική κατάσταση δεν έχει προηγούμενο, κάνοντας τις «προβλέψεις» και τις κρίσεις μας ανακριβείς.
«Η "εκπαιδευτική μας βάση" απλά δεν ταιριάζει με ό,τι συμβαίνει,» εξηγεί.
Η αμερικανική οικονομία παραμένει ένας γρίφος. Οι αριθμοί λένε ότι είναι σε καλή κατάσταση, όμως οι πολίτες νιώθουν διαφορετικά. Ίσως η απάντηση να μην βρίσκεται στους αριθμούς, αλλά στο πώς αντιλαμβανόμαστε τις αλλαγές γύρω μας.
Ένα είναι σίγουρο: η οικονομική πραγματικότητα σήμερα απαιτεί μια νέα οπτική γωνία, τόσο από τους πολίτες όσο και από τους ειδικούς.
Εικόνα: Image by 8photo on Freepik