Για «ένα απελευθερωμένο πανεπιστήμιο», που θα είναι σε θέση «να συνεργάζεται αρμονικά με μεγάλα πανεπιστημιακά ιδρύματα του εξωτερικού, να προσφέρει κοινά μεταπτυχιακά προγράμματα» και ακόμη «να παρέχει στον νεαρό φοιτητή μια μικρή επιχορήγηση από ιδιωτικά funds για να ξεκινήσει να υλοποιεί μια ιδέα του που την κρίνουν ενδιαφέρουσα», μίλησε ο υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης στην εκδήλωση του «Κύκλου Ιδεών».
Ο υπουργός Παιδείας αναφέρθηκε διεξοδικά στις πολιτικές στοχεύσεις του υπουργείου για τη σχολική και την τριτοβάθμια εκπαίδευση, διασυνδέοντας αυτά τα δύο «είδη» εκπαίδευσης και αποκάλυψε τις πολιτικές προτεραιότητες του υπουργείου και για τη νέα μορφή του δημόσιου σχολείου. «Επιδιώκουμε την απελευθέρωση του πανεπιστημίου από αγκυλώσεις που το κρατάνε δέσμιο εδώ και δεκαετίες, όπως είναι το κρατικό μονοπώλιο και η γραφειοκρατία. Μπορούμε να πετύχουμε πολλά πράγματα, ακολουθώντας δρόμους που άνοιξαν άλλες κοινωνίες, η Κύπρος είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα μετατροπής μιας χώρας σε μια περιφερειακή δύναμη εκπαίδευσης με τεράστια προστιθέμενη αξία για τη χώρα, την οικονομία κ.λπ.», υποστήριξε ο κ. Πιερρακάκης και συνέχισε: «Το δημόσιο πανεπιστήμιο παραμένει ναυαρχίδα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, αυτό δεν αλλάζει. Επενδύουμε στην αναβάθμιση του και στην ανάγκη για περισσότερη διεθνοποίησή του σε συνεργασία με μεγάλα πανεπιστήμια του εξωτερικού, καθώς και στη συνεργασία του με ιδιωτικά funds στην έρευνα. Είναι αποκαλυπτική η εικόνα στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής η συνεδρίασή μας με τα πολιτικά κόμματα της Κύπρου. Οι εκπρόσωποι των κυπριακών κομμάτων ομοφωνούσαν στις πολιτικές για την εκπαίδευση, εκτιμώντας την τεράστια σημασία που έχουν για το ίδιο το κράτος, το επίπεδο εκπαίδευσης και την οικονομία. Αυτό χρειάζεται να πετύχουμε κι εμείς».
Για τη συνεργασία με ξένα πανεπιστήμια ο υπουργός είπε: «Η συνεργασία με τα ξένα πανεπιστήμια παγκόσμιας εμβέλειας έχει ξεκινήσει ήδη από την προκάτοχο μου και θα συνεχιστεί με μεγαλύτερη ένταση. Ένας αρχικός τρόπος συνεργασίας είναι τα κοινά μεταπτυχιακά. Να γίνονται σε συνεργασία δύο πανεπιστημίων, να διδάσκεται κοινή ύλη, να εξετάζουν καθηγητές και από τα δύο πανεπιστήμια και να δίνεται ένας κοινός τίτλος. Σημαντική παράμετρος είναι η έρευνα που πρέπει να γίνεται εντός των ΑΕΙ, όπως συμβαίνει σε όλες τις χώρες. Στον τομέα αυτό μπορούν να βοηθήσουν πολύ ιδιωτικά funds που θα βρίσκονται εντός του πανεπιστημίου και θα έχουν τη δυνατότητα να χρηματοδοτούν με ένα αρχικό ποσό την ερευνητική ιδέα ενός φοιτητή, όπως συμβαίνει στις ΗΠΑ».
Τι είδους πανεπιστήμιο χρειαζόμαστε; «Χρειαζόμαστε ένα απελευθερωμένο πανεπιστήμιο με λιγότερη γραφειοκρατία, λιγότερο κρατικό εναγκαλισμό και περισσότερη ευελιξία και χειραφέτηση από παλιές δοξασίες» σημείωσε.
Να επιλέγουν τα ΑΕΙ τους φοιτητές τους; «Η ιδέα να επιλέγουν τα ΑΕΙ τους φοιτητές τους είναι ορθή, αλλά από την άλλη η ελληνική κοινωνία έχει αποδεχθεί πλήρως τον θεσμό των πανελλαδικών εξετάσεων και τον πιστεύει ως μηχανισμό εισόδου στα ΑΕΙ.
Θα πληγούν τα περιφερειακά ΑΕΙ από τη συνεργασία των κεντρικών πανεπιστημίων με ξένα πανεπιστήμια; «Όχι, τα περιφερειακά ΑΕΙ δεν θα πληγούν από τη συνεργασία των πανεπιστημίων με μεγάλα πανεπιστημιακά ιδρύματα του εξωτερικού. Φροντίζουμε ήδη γι' αυτό και όσα έχουμε αποφασίσει για το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο της Θράκης είναι ενδεικτικά. Το ΔΠΘ θα πάρει υπό τον έλεγχό του όλα τα τμήματα των σχολών στην περιοχή και θα προστεθούν στη δύναμη και νέα, με σύγχρονες προοπτικές. Χρειάζεται το 2023 να απαντήσουμε στις ανάγκες με ένα γενναίο άνοιγμα των πανεπιστημίων στην εποχή μας και να επενδύσουμε στα πολλά ταλέντα που διαθέτουμε ως χώρα. Μας τελείωσαν πλέον οι διαπιστώσεις δεκαετιών που δεν έχουν κανένα νόημα».
Πότε θα έρθει στη Βουλή ο νέος νόμος για την τριτοβάθμια εκπαίδευση; «Ο νόμος για τη συνεργασία του δημόσιου πανεπιστήμιου με τα μεγάλα πανεπιστημιακά ιδρύματα του εξωτερικού θα έρθει πριν από τα Χριστούγεννα στο υπουργικό συμβούλιο για να εγκριθεί και στη συνέχεια στη Βουλή για να ψηφιστεί. Στον ίδιο νόμο θα περιλαμβάνονται και οι διατάξεις για τα ιδιωτικά ΑΕΙ, θα είναι ένας ενιαίος νόμος. Τα κριτήρια για τα ιδιωτικά ΑΕΙ θα είναι εξαιρετικά υψηλά, διαμορφώνονται ακόμη σε συνεργασία με τα πανεπιστήμια του εξωτερικού. Είμαστε ελκυστικοί και για πανεπιστήμια όπως το Χάρβαρντ, το Κολούμπια ή το Τζον Χόπκινς. Θέλουμε να αντιστρέψουμε την εικόνα του brain drain, έχουμε 50.000 φοιτητές στο εξωτερικό, περισσότερους αναλογικά από την Ισπανία και τη Βρετανία, και χρειάζεται να αναστρέψουμε αυτή την πορεία. Πρέπει να είμαστε σε θέση να καλύπτουμε όλες τις παραμέτρους που οδηγούν σήμερα ένα νέο να φεύγει για σπουδές στο εξωτερικό».
Αν έχει μιλήσει με τα άλλα κόμματα για το νέο νομοσχέδιο, επισήμανε: «Δεν έχουν γίνει ακόμη διερευνητικές επαφές με τα κόμματα για το νομοσχέδιο, δεν είμαστε έτοιμοι. Μόλις ετοιμαστεί, ναι θα μιλήσουμε, με όλους επειδή επιδιώκουμε συναίνεση. Αυτή είναι η επιθυμία μας, να συμφωνήσουμε στο "τι" κι ας διαφωνήσουμε στο "πώς". Εμείς σε κάθε περίπτωση θα προχωρήσουμε, επειδή έχουμε αναλάβει αυτή την υποχρέωση και δεν μπορούμε να κάνουμε πίσω.
Για τη βελτίωση της διασύνδεσης της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας, ο υπουργός ανέφερε: «Θα αυξήσουμε τη διασύνδεση της αγοράς με το πανεπιστημιακό πτυχίο μέσα από διάφορες πολιτικές. Ένας τρόπος είναι η ίδρυση περισσότερων τμημάτων σε σχολές πρώτης ζήτησης (π.χ. πληροφορική), αν και η επιλογή αυτή έχει το αρνητικό πως δεν αποδίδει αμέσως. Ένας άλλος τρόπος είναι με τη διά βίου μάθηση με πανεπιστημιακά προγράμματα για νυν πτυχιούχους θετικών επιστημών ( π.χ. ένας φυσικός) που είναι σε θέση παρακολουθώντας ένα πρόγραμμα ενός ΑΕΙ να βελτιώσουν θεαματικά τις γνώσεις τους σε τομείς που η αγορά έχει ελλείψεις».
Αν υπάρχει θέμα χρηματοδότησης των πολιτικών του υπουργείου, ο Κυριάκος Πιερρακής ανέφερε: «Έχουμε τα χρήματα για να ασκήσουμε όλες τις πολιτικές μας. Υπάρχει η ευλογία του Ταμείου Ανάκαμψης που σε συνδυασμό με το ΕΣΠΑ και τον κρατικό προϋπολογισμό μας διευκολύνει σημαντικά στη χρηματοδότηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων».
Για το νέο δημόσιο σχολείο που θα οδηγεί στο νέο δημόσιο ή ιδιωτικό ΑΕΙ; «Για ένα καλύτερο ΑΕΙ χρειαζόμαστε ένα καλύτερο σχολείο, η διασύνδεση των δύο επιπέδων εκπαίδευσης είναι προφανής. Ένα ανοιχτό σχολείο χρειάζεται να υπακούει στις τρεις πλευρές ενός τριγώνου: Η πρώτη πλευρά είναι η αλγοριθμική σκέψη, δηλαδή μαθηματικά, πληροφορική, θετικές επιστήμες. Η δεύτερη είναι η λογοτεχνική σκέψη, να μπορεί το παιδί να αποτυπώνει τις ιδέες και τις σκέψεις του. Η τρίτη είναι η εθελοντική συμπεριφορά, να αισθάνεται ο μαθητής ότι είναι μέλος μιας ομάδας, μιας κοινωνίας. Στο σχολείο, με ένα νομοσχέδιο που θα έρθει μετά από αυτό για τα ΑΕΙ, θα αλλάξουν πολλά. Και τα μαθήματα και τα προγράμματα σπουδών. Σε κάθε περίπτωση πάντως ο εκπαιδευτικός θα παραμείνει η κεντρική μονάδα για το πέρασμα στη νέα εποχή».
«Τριτοβάθμια εκπαίδευση, Έρευνα και Καινοτομία»
Στην ίδια ενότητα για την εκπαίδευση και την έρευνα ακολούθησαν στο βήμα της εκδήλωσης ο Σπύρος Αρταβάνης-Τσάκωνας, ομότιμος καθηγητής του Harvard και του College de France, πρόεδρος της Fondation Sante, πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας (ΕΣΕΤΕΚ) που συνομίλησε με τον Πέτρο Καβάσαλη, αντιπρύτανη Έρευνας και Καινοτομίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
Στη συζήτηση έγινε εκτενής αναφορά στις συνθήκες έρευνας των ελληνικών ΑΕΙ που είναι σε ικανοποιητικό επίπεδο σε σχέση με τον διεθνή μέσο όρο, στην ανάγκη η έρευνα να περάσει όλη εντός των ΑΕΙ, όπως συμβαίνει σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες, στην προοπτική η έρευνα να χρηματοδοτηθεί και στην Ελλάδα από ιδιωτικά funds και τα αντικείμενα της να έχουν άμεση διασύνδεση με την αγορά.
Ο κ. Αρταβάνης-Τσάκωνας τόνισε πως σε επίπεδο έρευνας η Ελλάδα είναι σε καλή θέση, έχει μεγάλες προοπτικές και πως η συνεργασία με τα μεγάλα ξένα πανεπιστήμια μόνο να προσφέρει μπορεί στη χώρα.