Τι είναι οι περιφερειακές τράπεζες και ποια η θέση τους στα εθνικά τραπεζικά συστήματα; Πώς μπορούν να συμβάλουν στην οικονομική μεγέθυνση και ποια εργαλεία μπορούν να αξιοποιήσουν ώστε να μεγιστοποιήσουν τη συμβολή τους στην προώθηση της αναπτυξιακής δυναμικής των τοπικών κοινωνιών; Ποιες είναι οι κύριες πηγές χρηματοδότησής τους και ποιες ρυθμιστικές αρχές διέπουν τη λειτουργία τους; Ποιες είναι οι κυριότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι περιφερειακές τράπεζες και πώς θα μπορούσαν να ενδυναμώσουν το ρόλο τους στα εθνικά τραπεζικά συστήματα;
Σε αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει η μελέτη της Δρ. Οικονομικών & Χρηματοοικονομικής, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και Ερευνήτριας Ευανθίας Ζερβούδη με τίτλο «Περιφερειακές τράπεζες: Η θέση τους στα εθνικά τραπεζικά συστήματα & ο ρόλος τους στην αναπτυξιακή δυναμική» που δημοσιεύει το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ.
Τις τελευταίες δεκαετίες (ιδιαίτερα μετά την κρίση), τα τραπεζικά συστήματα παρουσιάζουν μια τάση συγκέντρωσης και μείωσης του αριθμού των τραπεζών ενώ οι τράπεζες με γνώμονα την ισχύ της αγοράς, τις οικονομίες κλίμακας και τα κίνητρα «too-big-to-fail» έχουν γίνει μεγαλύτερες.
Η συγκέντρωση των τραπεζών σε λίγα χρηματοπιστωτικά κέντρα έχει αυξήσει σημαντικά την πολυπλοκότητα του τραπεζικού συστήματος και τη λειτουργική απόσταση μεταξύ του τόπου ελέγχου της δανειακής στρατηγικής των τραπεζών από τα τοπικά υποκαταστήματα επηρεάζοντας αρνητικά τη διαθεσιμότητα πιστώσεων στην τοπική οικονομία.
Τα τραπεζικά δάνεια μειώθηκαν σε ποσότητα και επιδεινώθηκαν σε ποιότητα. Οι επιχειρήσεις που βρίσκονται σε απομακρυσμένες περιοχές και σε περιφέρειες των οποίων το τραπεζικό σύστημα είναι λειτουργικά απομακρυσμένο τείνουν να έχουν μικρότερη πρόσβαση στον τραπεζικό δανεισμό και χαμηλότερη τάση για καινοτομία.
Από την άλλη, οι περιφερειακές τράπεζες δεν λειτουργούν ανταγωνιστικά αλλά συμπληρωματικά προς τις μεγάλες συστημικές τράπεζες, εξυπηρετώντας μικρές μητροπολιτικές και αγροτικές περιοχές και μικρότερες αγορές για τις οποίες οι μεγάλες τράπεζες έχουν περιορισμένο ενδιαφέρον.
Μελέτες όπως αυτές των Berger et al. (2004), Usai and Vannini (2005) αναδεικνύουν τη θετική συμβολή των περιφερειακών τραπεζών στην προώθηση της τοπικής και ευρύτερης περιφερειακής οικονομικής ανάπτυξης και στους ρυθμούς μεγέθυνσης του ΑΕΠ μιας χώρας. Η συμβολή τους στην τοπική οικονομική ανάπτυξη είναι ιδιαίτερα σημαντική για τις πιο φτωχές λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες.
Οι περιφερειακές και οι δημόσιες αναπτυξιακές τράπεζες δύνανται να λειτουργούν συμπληρωματικά, με στόχο την προώθηση της ανάπτυξης, στο βαθμό που και οι δυο δίνουν έμφαση στη μακροπρόθεσμη και βραχυπρόθεσμη ανάπτυξη μέσω της χρηματοδότησης μικρομεσαίων επιχειρήσεων, βιώσιμων αγροτικών και πράσινων προγραμμάτων κ.λπ. και στον κατά το δυνατόν μετριασμό του προκυκλικού χαρακτήρα των ιδιωτικών πηγών χρηματοδότησης.