Υπάρχει μια περιοχή στην Ευρώπη, η οποία εκτείνεται από την Βαλτική Θάλασσα έως και την Μεσόγειο, και ξεχωρίζει με την δυναμική οικονομική της άνθηση, την οποία τροφοδοτεί η αύξηση του ηλεκτρονικού εμπορίου και ο κλάδος των ΜΜΕ. Η PayPal, η οποία εδώ και χρόνια έχει εστιάσει στην κινητήρια αύξηση των ΜΜΕ στο διεθνές ηλεκτρονικό εμπόριο, ανέθεσε στην εταιρεία Deloitte να ερευνήσει ενδελεχώς την οικονομική εικόνα στην περιοχή αυτή. Τα ευρήματα αυτής της έρευνας αποδείχθηκαν τόσο ενδιαφέροντα, και με ποικίλους τρόπους, εξίσου θετικά που οι συγγραφείς ονόμασαν την περιοχή ‘Οι Νέοι Ευρωπαϊκοί Τίγρεις’ (The New European Tigers). Η εν λόγω έκθεση εξηγεί τις βασικές αρχές της οικονομικής άνθησης στην περιοχή και παρουσιάζει πιθανούς τρόπους για περαιτέρω προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης.
Οι συγγραφείς της έκθεσης μελέτησαν ενδελεχώς 13 χώρες, όλες κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εκτός από την Ελλάδα, στο νοτιοανατολικό άκρο της Ευρώπης, περιλήφθηκαν οι εξής χώρες: Βουλγαρία, Εσθονία, Κροατία, Λετονία, Λιθουανία, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία, Τσεχική Δημοκρατία και Φινλανδία. Τα ευρήματα της έρευνας ανατρέπουν τους γενικούς μύθους σχετικά με τις χώρες αυτές και δείχνουν το πως Οι Νέοι Ευρωπαϊκοί Τίγρεις αναπτύσσονται χάρη στο τοπικό ταλέντο, την αυξανόμενη διείσδυση των νέων τεχνολογιών, την ανάπτυξη του κλάδου των ΜΜΕ και, κυρίως, στην ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου.
Η ανερχόμενη οικονομική δύναμη της περιοχής είναι εμφανής μέσω της αυξανόμενης παραγωγικότητας – είναι κατά 9% υψηλότερη σε σχέση με το 2007 (ποσοστό σχεδόν διπλάσιο από το αντίστοιχο της ανάπτυξης των παραδοσιακών πιο ανεπτυγμένων οικονομιών της Ευρώπης). Μία στις τέσσερις μικρομεσαίες επιχειρήσεις εντός Ε.Ε. (5,2 εκατομμύρια από τις συνολικά 22 εκατομμύρια επιχειρήσεις ) εδρεύει σε μία από τις χώρες της περιοχής αυτής.
Στην Ελλάδα το 2015 υπήρχαν πάνω από 780.000 μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ο αριθμός όμως αυτός αφορά αποκλειστικά και μόνο εταιρείες με προσωπικό έως 19 άτομα. Ενώ τα στατιστικά στοιχεία για τις ΜΜΕ δεν είναι ακόμα πλήρη, το μερίδιο των ‘micro’ επιχειρήσεων εξακολουθεί να είναι υψηλότερο από κάθε άλλη αναλυθείσα χώρα, υπογραμμίζοντας ότι ο κλάδος αυτός είναι ιδιαίτερα σημαντικός για την ανάπτυξη της χώρας.
Ο ρυθμός γέννησης (ο αριθμός των νέων εταιρειών με άνω των 10 υπαλλήλων ανά 1.000 ήδη υπάρχουσες) για εταιρείες με 10+ υπαλλήλους το 2015 ήταν 22,1% - σημαντικός υψηλότερος από την υπόλοιπη περιοχή και την Δυτική Ευρώπη. Σύμφωνα με την έρευνα, η οικονομία της χώρας σκοράρει πολύ υψηλά στον τομέα της καινοτομίας, με ανάλογα αποτελέσματα με εκείνα των πλέον ανεπτυγμένων αγορών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
«Στην PayPal, επί πολλά έτη, έχουμε σαφή εικόνα από πρώτο χέρι της ταχείας αύξησης του κλάδου των τοπικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων, καθώς και της άμεσης υιοθέτησης των νέων τεχνολογιών και της αύξησης του ηλεκτρονικού εμπορίου στην περιοχή αυτή. Το γεγονός αυτό συνδράμει στη γεφύρωση των διαφορών ανάμεσα στις εν λόγω χώρες και τις πιο αναπτυγμένες οικονομίες της Ευρώπης. Αποφασίσαμε να διεξάγουμε την έρευνα αυτή με την Deloitte προκειμένου να δούμε εάν οι νέες τεχνολογίες στο εμπόριο και τις πληρωμές, ένα πεδίο ξεχωριστής σημασίας για εμάς, βοηθούν στην περαιτέρω ώθηση και ενδυνάμωση της περιοχής. Πραγματικά με μεγάλη χαρά συνειδητοποιήσαμε τον τεράστιο ρόλο που διαδραματίζουν οι ΜΜΕ, οι οποίες και καθοδηγούν την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Μας καθησυχάζει όντως το να βλέπουμε ότι οι διαδικτυακές εξαγωγές αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι αυτής της ανάπτυξης», εξηγεί ο Marcin Glogowski, Managing Director της PayPal για την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.
Τα θεμέλια της επιτυχίας
Πρώτον, η χρηματική ένεση
Η ταχεία ανάπτυξη των περιφερειακών οικονομιών οφείλεται εν μέρει στις επιδοτήσεις και τα προγράμματα χρηματοδοτικής ενίσχυσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες και μείωσαν σταδιακά τις προϋπάρχουσες διαφορές ανάμεσα στις εν λόγω χώρες και τα παλαιότερα κράτη-μέλη της ΕΕ. Μέσω 20 εθνικών και περιφερειακών προγραμμάτων, η Ελλάδα έχει διαθέσει κονδύλια ύψους 20,38 δισ. ευρώ προερχόμενα από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, κατά την περίοδο 2014-2020. Με την εθνική συγχρηματοδότηση 4,6 δισ. ευρώ, η Ελλάδα διαθέτει έναν συνολικό προϋπολογισμό 24,98 δισ. ευρώ για επενδύσεις σε ποικίλους τομείς, από την δημιουργία θέσεων εργασίας και ανάπτυξης για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των ΜΜΕ, την προστασία του περιβάλλοντος, καθώς και την τόνωση της μετάβασης στην οικονομία χαμηλών εκπομπών ρύπων, και τις εργασίες υποδομής στα δίκτυα μεταφορών και την ενέργεια.
Η οικονομική πρόοδος της περιοχής προκύπτει από πολλούς παράγοντες: ένας από αυτούς είναι η ανάπτυξη της ψηφιακής υποδομής (το 2017 πάνω από το 80% των νοικοκυριών στις χώρες που μελετήθηκαν διέθεταν Internet, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό το 2008 ήταν κάτω του 50%[6]). Κατά τα τελευταία 11 χρόνια, οι τοπικές εταιρείες έχουν βιώσει αύξηση άνω του 200% στο διαδικτυακό εμπόριο, και το μερίδιο των εταιρειών που δέχονται ηλεκτρονικές παραγγελίες έχει αυξηθεί κατά 81%[7]. Επίσης, το μερίδιο των ατόμων που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για το ηλεκτρονικό εμπόριο έχει ανέβει κατά 100% την τελευταία δεκαετία (σε σύγκριση με το ποσοστό 40% σε άλλες χώρες της ΕΕ[8]). Σήμερα, ένας στους τέσσερις πελάτες που κάνει online αγορές στην Ευρώπη προέρχεται από την αναλυθείσα στην έκθεση περιοχή.
Αναφορικά με τις διαδικτυακές πωλήσεις, ο κλάδος των ελληνικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων πλησιάζει τον μέσο όρο της περιοχής, με υψηλό ρυθμό βελτίωσης σε νευραλγικούς τομείς. Σύμφωνα με στοιχεία της PayPal, οι βασικές κατηγορίες online πώλησης για τις ελληνικές εταιρείες είναι οι ταξιδιωτικές υπηρεσίες και η μόδα, ενώ οι πιο γρήγορα ανερχόμενες αγορές διαδικτυακών εξαγωγών είναι η Μεγάλη Βρετανία, οι ΗΠΑ και η Γερμανία.
Δεύτερον, η υψηλή ανταγωνιστικότητα των εργαζομένων είναι ισοδύναμη με τα υψηλά τυπικά προσόντα τους.
Το κόστος εργασίας στην περιοχή είναι χαμηλότερο και βρίσκεται ούτε στο 1/3 των εξόδων του πακέτου παροχών στην Δυτική Ευρώπη. Επίσης, υπάρχει η ξεκάθαρη δυναμική για την αξιοποίηση του τοπικού ταλέντου, λαμβάνοντας υπόψη ότι στην περιοχή διαμένει σχεδόν το 22% του πληθυσμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με παρόμοιο τρόπο, η περιοχή έχει δει σημαντική ανάπτυξη στις δεξιότητες και την απόδοση των πολιτών της (κατά τα πρόσφατα χρόνια, οι πολίτες της περιοχής έχουν αποκτήσει πιστοποιήσεις ΙΤ με διπλάσιο ρυθμό από την υπόλοιπη Ευρώπη[9]).
Τρίτον, οι εξαγωγές και το e-commerce
Οι χώρες της περιοχής επωφελούνται από την Ενιαία Αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία και διευκολύνει την ελεύθερη διακίνηση των κατοίκων, των αγαθών και των υπηρεσιών. Σήμερα, οι μικρές και οι μεσαίες επιχειρήσεις αποτελούν την πηγή σχεδόν των μισών εξαγωγών. Παράγουν το 49% της συνολικής αξίας των πωληθέντων αγαθών και υπηρεσιών (κατά τέσσερις μονάδες παραπάνω σε σχέση με την Δυτική Ευρώπη[10]). Ενώ η Ελλάδα βρίσκεται σε χαμηλότερο επίπεδο εξαγωγών (53 δισ. ευρώ), με 18.200 εξαγωγείς, τουλάχιστον το 98% εξ αυτών είναι ΜΜΕ[11], επιβεβαιώνοντας την αυξανόμενη ωριμότητα του καίριου αυτού κλάδου. Το μερίδιο των ΜΜΕ σε όγκο εξαγωγών στην Ελλάδα είναι μεγαλύτερο από εκείνο της περιοχής που μελέτησε η Deloitte, και υψηλότερο από τον μέσο όρο της Δυτικής Ευρώπης.
«Το Internet, ως κινητήριος μοχλός ανάπτυξης, διευκολύνει περισσότερο από ποτέ τις τοπικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις να επεκτείνουν τη διασυνοριακή δραστηριότητά τους. Στην έκθεση που ετοιμάσαμε, βάλαμε κάτω από το μικροσκόπιο έναν ικανό αριθμό τοπικών εταιρειών, και όλες τους μοιράζονται ένα διεθνές όραμα», αναφέρει η Julia Patorska, Leader of the Economic Analysis Team στην Deloitte.
Το ηλεκτρονικό εμπόριο αποτελεί έναν τομέα όπου είναι ιδιαίτερα εύκολο να εντοπίσεις παραδείγματα επιτυχημένων περιφερειακών εταιρειών, οι οποίες έχουν παρουσία σε διεθνείς αγορές και διαπρέπουν ποικιλοτρόπως. Στην περίπτωση της Etouri, της ελληνικής εταιρείας ενοικίασης εξοχικών κατοικιών που ιδρύθηκε στην Κρήτη το 2012, τα νούμερα είναι όντως εντυπωσιακά: με μέσο ρυθμό αύξησης σχεδόν στο 50% ετησίως, τα έσοδα προέρχονται κυρίως από online ξένους πελάτες.
Προοπτικές για περαιτέρω ανάπτυξη
Η Ελλάδα βρίσκεται στην φάση προετοιμασίας ενός νέου αναπτυξιακού σχεδίου για την μεταμνημονιακή εποχή, ενώ ο κρατικός προϋπολογισμός κατέγραψε πλεόνασμα της τάξης του 1,5 δισ. ευρώ το πρώτο δίμηνο του τρέχοντος έτους. Επομένως, η εξίσου δυναμική διεύρυνση των ΜΜΕ της περιοχής και του κλάδου του ηλεκτρονικού εμπορίου αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ανάπτυξης τόσο της Ελλάδας όσο και άλλων χωρών που συγκαταλέγονται στους επονομαζόμενους ‘Νέους Ευρωπαϊκούς Τίγρεις’.
«Η φυσική πορεία των περιφερειακών οικονομιών ανάμεσα στους Νέους Ευρωπαϊκούς Τίγρεις είναι η επικέντρωση στην περαιτέρω επένδυση στις καινοτόμες επιχειρηματικές δράσεις, στην εξέλιξη του κλάδου του ηλεκτρονικού εμπορίου, και στην συνεχιζόμενη επέκταση του διασυνοριακού εμπορίου. Η πιο εκτεταμένη ψηφιοποίηση των τοπικών επιχειρήσεων, σε συνδυασμό με την δεδομένη άνθηση του e-commerce, θα δώσουν εξίσου ώθηση στην διαρκή ανοδική οικονομική πορεία. Ο κινητήριος μοχλός για την περιοχή είναι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες ήδη αποτελούν τον πυρήνα της περιφερειακής ανάπτυξης. Ελπίζουμε πως οι επιχειρήσεις αυτές θα εξακολουθούν να επεκτείνονται, τόσο σε εγχώριες όσο και σε διεθνείς αγορές», σχολιάζει ο Marcin Glogowski, εκ μέρους της PayPal.