Ίσως τελικά οι άνθρωποι δεν είναι το μόνο βιολογικό είδος που παθαίνει Αλτσχάιμερ. Για πρώτη φορά Αμερικανοί επιστήμονες βρήκαν ενδείξεις ότι κάτι ανάλογο συμβαίνει και σε μερικούς ηλικιωμένους χιμπατζήδες, αν και προς το παρόν παραμένει ασαφές κατά πόσο οι στενότεροι γενετικά συγγενείς μας παθαίνουν όντως άνοια.
Στους ανθρώπους με τη νευροεκφυλιστική νόσο Αλτσχάιμερ η πρωτεΐνη βήτα αμυλοειδές συσσωρεύεται στον εγκέφαλό τους και σχηματίζει κολλώδεις τοξικές γεροντικές αμυλοειδικές πλάκες ανάμεσα στα εγκεφαλικά κύτταρά τους. Παράλληλα, σχηματίζονται οι λεγόμενοι νευροϊνιδιακοί σωροί (tangles) εξαιτίας της συσσώρευσης μιας άλλης πρωτεΐνης, της ταυ.
Από κοινού, οι αμυλοειδικές πλάκες και οι νευροϊνιδιακοί σωροί, που αποτελούν το «σήμα κατατεθέν» του Αλτσχάιμερ, πιστεύεται ότι καταστρέφουν σταδιακά ζωτικές περιοχές του εγκεφάλου, προκαλώντας άνοια. Μέχρι τώρα τέτοια ίχνη Αλτσχάιμερ σε άλλο ζώο είχαν βρεθεί το 2008 μόνο στον εγκέφαλο ενός 41χρονου χιμπατζή, αλλά θεωρήθηκε ότι προκλήθηκαν από θανατηφόρο εγκεφαλικό (παθαίνουν και οι χιμπατζήδες!) και όχι από νευροεκφύλιση.
Όμως, αυτή τη φορά, οι ερευνητές, με επικεφαλής τη Μελίσα Έντλερ του Ιατρικού Πανεπιστημίου του Βορειοανατολικού Οχάιο, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό νευροβιολογίας της γήρανσης "Neurobiology of Aging", σύμφωνα με το "Science" και το "New Scientist", μελέτησαν με νεκροψία εγκεφάλους 20 πεθαμένων χιμπατζήδων ηλικίας 37 έως 62 ετών (η μεγαλύτερη ηλικία που έχει ποτέ καταγραφεί σε χιμπατζή, αντίστοιχη ενός ανθρώπου 120 ετών) και εντόπισαν ενδείξεις Αλτσχάιμερ.
Σε 13 από τους χιμπατζήδες υπήρχαν αμυλοειδικές πλάκες, ενώ σε τέσσερις συνυπήρχαν επίσης πρώιμες μορφές νευροϊνιδιακών σωρών στο νεοφλοιό και στον ιππόκαμπο, δύο περιοχές του εγκεφάλου που πλήττονται περισσότερο στους ανθρώπους από τη νόσο Αλτσχάιμερ. Όσο πιο γέρος ήταν ένας χιμπατζής, τόσο πιο ορατό ήταν το εγκεφαλικό «αποτύπωμα» του Αλτσχάιμερ, όπως συμβαίνει και στην περίπτωση των πιο ηλικιωμένων ανθρώπων.
Όμως οι ερευνητές δεν μπορούν να είναι σίγουροι σε ποιο βαθμό αυτές οι πλάκες και οι σωροί προκαλούν την ίδια νοητική εκφύλιση όπως και στους ανθρώπους, επειδή όσο ζούσαν, οι 20 χιμπατζήδες δεν είχαν υποβληθεί σε νοητικά και συμπεριφορικά τεστ. Αν πάντως οι χιμπατζήδες δεν παθαίνουν άνοια, παρά τις ενδείξεις εγκεφαλικής νευροεκφύλισης, τότε ενισχύεται η άποψη όσων επιστημόνων εδώ και χρόνια επιμένουν ότι οι αμυλοειδικές πλάκες και οι νευροϊνιδιακοί σωροί αποτελούν συνέπεια και όχι αιτία του Αλτσχάιμερ.
«Αν οι μεγάλοι πίθηκοι εμφανίζουν την παθολογία (του Αλτσχάιμερ) αλλά όχι την απότομη νοητική έκπτωση της άνοιας, τότε ενισχύεται αυτή η άποψη», δήλωσε ο Γκάρι Κένεντι, διευθυντής του Τμήματος Γηριατρικής Ψυχιατρικής του Ιατρικού Κολλεγίου 'Αλμπερτ Αϊνστάιν της Νέας Υόρκης.
Το ζήτημα προφανώς πρέπει να διερευνηθεί περαιτέρω στο μέλλον, αυτή τη φορά σε ζώα εν ζωή. Επόμενες μελέτες θα εξετάσουν αν, όσο γερνάνε, οι χιμπατζήδες έχουν χειρότερη μνήμη, δυσκολία προσανατολισμού, διαταραχές ύπνου και άλλες ενδείξεις έκπτωσης των γνωστικών και άλλων λειτουργιών τους, όπως συμβαίνει στους ανθρώπους με άνοια. Όμως για να γίνουν τέτοιες έρευνες, πρέπει πρώτα να επιτραπεί η διενέργεια μαγνητικής τομογραφίας εγκεφάλου σε χιμπατζήδες, κάτι που σήμερα απαγορεύεται.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
