Αφετηρία αλλαγών και αναδιάταξης δυνάμεων στον πολιτικό-κομματικό χάρτη της χώρας αποτελεί η θριαμβευτική επικράτηση του Νίκου Ανδρουλάκη στις εκλογές για την ανάδειξη νέου προέδρου του ΚΙΝΑΛ/ΠΑΣΟΚ.
Τα μέλη και οι δυνητικοί ψηφοφόροι του κόμματος επέλεξαν την ανανέωση αντί της παλινόρθωσης, προσπέρασαν συναισθηματισμούς και συμβολισμούς και έκοψαν τον ομφάλιο λώρο που έδενε το ΠΑΣΟΚ με το όνομα και την οικογένεια Παπανδρέου.
Η εποχή της “εικονολατρείας” τελειώνει, τα σύμβολα παραμερίζονται και νέες δυνάμεις έρχονται στο προσκήνιο, φιλοδοξώντας να μετατρέψουν ένα παρηκμασμένο κίνημα της ριζοσπαστικοποιημένης μικροαστικής τάξης σε ελληνική έκφραση της σύγχρονης ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας.
Χωρίς ιστορικό προηγούμενο
Ομως, ποτέ στην ιστορία δεν έχει συμβεί ένα παρηκμασμένο κόμμα που πέρασε στο περιθώριο, να αναγεννηθεί μέσα σε λίγα χρόνια και να γίνει δύναμη εξουσίας. Κόμματα που κυριάρχησαν επί μισό αιώνα στην πολιτική ζωή της χώρας, όπως το Λαϊκό Κόμμα και οι Φιλελεύθεροι εδώ, οι Χριστιανοδημοκράτες και οι Σοσιαλιστές στην Ιταλία, οι Ριζοσπάστες στη Γαλλία, χάθηκαν χωρίς καν να αφήσουν “ίχνη”.
Αυτό το ιστορικό προηγούμενο καλείται να ανατρέψει η νέα ηγετική ομάδα που θα συγκροτηθεί στο ΠΑΣΟΚ υπό τον Νίκο Ανδρουλάκη. Είναι ένας δύσκολος, σχεδόν ανέφικτος στόχος, που η προσέγγιση του θα εξαρτηθεί όχι μόνον από τις ικανότητες της νέας ηγεσίας και από τους στρατηγικούς σχεδιασμούς της, αλλά και από τις γενικότερες οικονομικές και πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα και στην Ευρώπη.
Η βραχυχρόνια συγκυρία είναι ευνοϊκή για το αναγεννώμενο ΠΑΣΟΚ, καθώς τα προβλήματα της πανδημίας, η δύσκολη οικονομική κατάσταση και η ογκούμενη λαϊκή δυσφορία προκαλούν προϊούσα φθορά στην κυβέρνηση, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κατορθώνει να αρθρώσει δομημένο αντιπολιτευτικό λόγο και να καρπωθεί οφέλη, έστω σε δημοσκοπικό επίπεδο.
Σε συμπληγάδες
Η δυναμική που δημιούργησαν η εσωκομματική εκλογική μάχη και η επανεργοποίηση δεκάδων χιλιάδων πρώην και νυν ψηφοφόρων του ΚΙΝΑΛ/ΠΑΣΟΚ αναμένεται ότι θα αποτυπωθεί στις επόμενες δημοσκοπήσεις, όπου θα εμφανισθεί με διψήφια ποσοστά στην πρόθεση ψήφου και με τάση περαιτέρω ενίσχυσης.
Το ζήτημα είναι αν θα διατηρηθεί αυτή η δυναμική και πόσο μπορεί να διαρκέσει. Θα είναι το πρώτο crash test για τη νέα ηγεσία, που καλείται να οδηγήσει το “σκάφος” του νέου ΠΑΣΟΚ ανάμεσα από συμπληγάδες, στο πολιτικό τοπίο του νέου διπολισμού που έχει διαμορφωυεί τα τελευταία χρόνια.
Τα δύο μεγάλα κόμματα εξουσίας που ετοιμάζονται να αντιμετωπίσουν την πίεση ενός ανερχόμενου πόλου του μεσαίου χώρου, αναμένουν με ενδιαφέρον τα πρώτα δείγματα γραφής της νέας ηγεσίας, η οποία προς το παρόν αποτελεί “άγνωστο Χ” στα ελληνικά πολιτικά πράγματα.
Σκόπιμη δημιουργική ασάφεια
Ο νέος πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ δεν έχει δώσει μέχρι στιγμής κανένα στίγμα ως προς τη γραμμή πλεύσης που σκοπεύει να ακολουθήσει, ιδιαίτερα όσον αφορά τις σχέσεις με τα δύο μεγάλα κόμματα και τη στρατηγική συνεργασιών.
Επιμένοντας σε αόριστες, γενικόλογες τοποθετήσεις περί “αυτονομίας”, “ταυτότητας χωρίς ετεροκαθορισμούς” κλπ και σε αναφορές στη σοσιαλδημοκρατία, ουσιαστικά αφήνει ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα. Ακόμη και για κινήσεις πολιτικού καιροσκοπισμού, που θα εξυπηρετούν μικροκομματικά συμφέροντα, χωρίς να υπηρετούν μια γενικότερη στρατηγική.
Στον ΣΥΡΙΖΑ φοβούνται ότι θα έχουν να κάνουν με έναν “δύσκολο παίκτη” χωρίς μεγάλη διάθεση συνεννόησης και συνεργασίας. Η στάση του μπορεί να υπαγορεύσει αλλαγές στους σχεδιασμούς και στην τακτική της αξιωματικής αντιπολίτευσης, καθώς και τα δύο κόμματα θα επιχειρούν να αντλήσουν ψήφους από την ίδια βασική δεξαμενή.
Στο Μαξίμου εκτιμούν και ελπίζουν ότι η προσπάθεια αύξησης των δημοσκοπικών - και εν συνεχεία των εκλογικών - ποσοστών του ΠΑΣΟΚ θα εστιαστεί αρχικά προς τα αριστερά, με στόχο τον επαναπατρισμό ψηφοφόρων που μετακινήθηκαν προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Θεωρούν πάντως βέβαιο ότι με την ανασύνταξη του ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ θα έχει κάποιες απώλειες, χάνοντας κεντροδεξιούς και άλλους πρώην ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ, οι οποίοι το 2019 συνετέλεσαν καθοριστικά στην επικράτηση του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Χ. ΝΙΑΚΑΣ