Ξεφεύγει από κάθε έλεγχο η ελληνική χρηματιστηριακή αγορά ενέργειας, φθάνοντας σε τιμές χονδρικής που μοιάζουν εξωπραγματικές σε σχέση με τα ευρωπαϊκά δεδομένα και δεν δικαιολογούνται από άλλους παράγοντες πέραν των κερδοσκοπικών κινήσεων ισχυρών παικτών της αγοράς. Πρόκειται για ακραία στρέβλωση στη λειτουργία του ανταγωνισμού, που καταλήγει σε βάρος των καταναλωτών και της οικονομίας γενικότερα, με ωφελούμενες ελάχιστες επιχειρήσεις του ενεργειακού κλάδου.
Την προηγούμενη εβδομάδα, η Ελλάδα είχε συστηματικά από τις υψηλότερες ή τις υψηλότερες τιμές χονδρικής στην Ευρώπη. Όμως, οι τιμές που δόθηκαν για τη σημερινή ημέρα ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο: όχι μόνο η ελληνική τιμή χονδρικής είναι η υψηλότερη στην Ευρώπη, αλλά με πρωτοφανή διαφορά (+48%!) από τη δεύτερη αγορά, αυτή της Ιταλίας.
Η χονδρική τιμή στην Ελλάδα εκτινάχθηκε σήμερα στα 255,95 ευρώ ανά μεγαβατώρα, ενώ στην Ιταλία διαμορφώθηκε στα 175,93 ευρώ και στις άλλες χώρες της ΕΕ είναι πολύ χαμηλότερη. Αυτή η τεράστια απόκλιση σημειώνεται παρά το γεγονός ότι η Ιταλία είναι μία από τις διασυνδεδεμένες με την Ελλάδα αγορές.
Ακόμη μεγαλύτερη, όμως, είναι η διαφορά με την, επίσης διασυνδεδεμένη με την Ελλάδα αγορά της Βουλγαρίας. Εκεί η τιμή διαμορφώθηκε στα 145,19, με αποτέλεσμα η ελληνική τιμή να είναι περίπου 76% υψηλότερη.
Αξίζει να αναφερθεί επίσης ότι στην Ελλάδα έχουμε σήμερα χονδρική τιμή ρεύματος 147%(!) υψηλότερη από την Ισπανία.
Αυτή την φορά, ούτε η μικρή συμμετοχή των ανανεώσιμων πηγών στο ενεργειακό μείγμα, ούτε η τιμή του φυσικού αερίου δίνουν κάποια εξήγηση για την υπερβολική τιμή χονδρικής στην Ελλάδα. Σύμφωνα με στοιχεία του ΑΔΜΗΕ, η συμμετοχή των ΑΠΕ στο μείγμα παραγωγής κατά τη χθεσινή ημέρα ήταν αρκετά υψηλή, φθάνοντας σε μέγιστο ποσοστό 62%, στη διάρκεια της ημέρας.
Παράλληλα, η τιμή του φυσικού αερίου δεν δικαιολογεί την κούρσα της τιμής χονδρικής στην Ελλάδα, αφού βρίσκεται τον Απρίλιο σε σταθερά πτωτική πορεία. Από τα 126 ευρώ ανά μεγαβατώρα στις 31 Μαρτίου έχει υποχωρήσει την περασμένη Πέμπτη (την Παρασκευή το ολλανδικό χρηματιστήριο ήταν κλειστό λόγω του Πάσχα των Καθολικών) στα 96 ευρώ ανά μεγαβατώρα, δηλαδή περίπου 24% χαμηλότερα.
Η μοναδική ερμηνευτική προσέγγιση που ίσως εξηγεί αυτές τις εξωφρενικά υψηλές τιμές στη χονδρική αγορά της Ελλάδας είναι αυτή που αναφέρεται στις στρεβλώσεις του ανταγωνισμού στην αγορά.
Καρτέλ σε αγορά-"ξέφραγο αμπέλι"
Σε πρόσφατες δηλώσεις του, ο πρώην πρόεδρος της ΔΕΗ Μανώλης Παναγιωτάκης είχε μιλήσει ανοικτά για σχηματισμό καρτέλ που διαμορφώνει τις τιμές χονδρικής κατά το δοκούν. Όπως είχε πει χαρακτηριστικά, «μόνο τέσσερις παίκτες συμμετέχουν στην αγορά, η ΔΕΗ και οι τρεις μεγάλοι ιδιώτες. Ένας αν θέλει να τη χαλάσει τη δουλειά, τη χαλάει». Όμως, αυτό δεν φαίνεται να συμβαίνει.
Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε ο κ. Παναγιωτάκης, την τελευταία εβδομάδα του Ιανουαρίου το μέσο κόστος της παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος ήταν 170 ευρώ, αλλά η μέση τιμή χονδρικής εκτινάχθηκε 58% υψηλότερα, στα 268 ευρώ. «Η αγορά λειτουργεί σαν "ξέφραγο αμπέλι" χωρίς ουσιαστική εποπτεία από τη ΡΑΕ και την Αρχή Ανταγωνισμού», είχε τονίσει ο κ. Παναγιωτάκης.
Η Ένωση των Βιομηχανικών Καταναλωτών Ενέργειας (ΕΒΙΚΕΝ), που δέχονται ακραία πίεση από τις υψηλές τιμές στο ρεύμα, έχει κατ' επανάληψη αναφερθεί στο «φούσκωμα» των τιμών χονδρικής μέσα από την κακή λειτουργία του ανταγωνισμού στην αγορά. Σύμφωνα με υπολογισμούς της, για παράδειγμα, με βάση μια μέση τιμή φυσικού αερίου περίπου 80 ευρώ/μεγαβατώρα, τον Μάρτιο, η τιμή χονδρικής δεν θα έπρεπε να ξεπερνά τα 200 ευρώ/μεγαβατώρα, αλλά ξεπέρασε ορισμένες ημέρες και τα 250 ευρώ.
Όπως έχει τονίσει ο Αντώνης Κοντολέων, οι παραγωγοί και οι προμηθευτές διαμορφώνουν το κόστος στη χονδρεμπορική αγορά ενέργειας σε όποιο επίπεδο θέλουν ώστε να αποκομίζουν κέρδη. Σε επιστολή της προς τη ΡΑΕ, η ΕΒΙΚΕΝ σημείωνε ότι «ελλείψει συνθηκών στοιχειώδους ανταγωνισμού, με κύρια ευθύνη των καθετοποιημένων προμηθευτών, κυρίως των ιδιωτών, χαρακτηρίζεται από εναρμονισμένες πρακτικές που κατατείνουν στην παγίωση της μεταφοράς στα τιμολόγια του 100% του ρίσκου των τιμών της αγοράς επόμενης ημέρας και των χρεώσεων της αγοράς εξισορρόπησης στους πελάτες τους».
Όπως αναφερόταν στην ίδια επιστολή, «το κύριο επιχείρημα των ιδιωτών καθετοποιημένων προμηθευτών, ότι η προμήθεια αποτελεί εντελώς ξέχωρη δραστηριότητα από εκείνη της παραγωγής χωρίς τη δυνατότητα να αντισταθμιστεί ο κίνδυνος από την μεταβολή των τιμών στη χονδρεμπορική αγορά, προφανώς δεν ευσταθεί. Οι καθετοποιημένοι προμηθευτές έχουν ετήσια παραγωγή που υπερβαίνει τις ποσότητες ενέργειας που προμηθεύουν στην λιανική, με διασφαλισμένη πλέον τη λειτουργία τους και επιπλέον σημαντικά έσοδα από τη συμμετοχή τους στην αγορά εξισορρόπησης».
Έτσι, οι ιδιώτες καθετοποιημένοι προμηθευτές δεν επιδιώκουν κατά προτεραιότητα να αυξήσουν το μερίδιο τους στη λιανική, αλλά να κατοχυρώσουν τα κέρδη από την χονδρεμπορική αγορά και να παραμείνουν στη λιανική χωρίς ρίσκο. «Τα ανωτέρω προσιδιάζουν σε μια ουδόλως ανταγωνιστική αγορά προμήθειας με χαρακτηριστικά ολιγοπωλίου», τόνιζε η ΕΒΙΚΕΝ.