Ιδιαίτερα ανησυχητικές είναι οι διαπιστώσεις της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής (European Banking Auhority – EBA) για τα «κόκκινα» στεγαστικά δάνεια στην Ελλάδα. Στην έκθεσή της σκιαγραφεί την Ελλάδα ως μοναδική περίπτωση στην Ευρώπη, όπου τα προβληματικά στεγαστικά δάνεια όχι μόνο δεν μειώθηκαν την τετραετία Ιουνίου 2015 – Ιουνίου 2019, αλλά σημείωσαν μεγάλη αύξηση.
Οπως επισημαίνει, υπάρχει ανοχή σε στρατηγικούς κακοπληρωτές, με αποτέλεσμα να εντείνεται η πίεση για είσπραξη απαιτήσεων από άλλους υπερήμερους δανειολήπτες, με μαζικούς πλειστηριασμούς αμέσως μετά τη λήξη της ρύθμισης για προστασία της πρώτης κατοικίας.
Την ώρα που η γενική τάση στην Ευρώπη είναι να μειώνονται οι δείκτες NPL (ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων στις συνολικές χορηγήσεις) των στεγαστικών και καταναλωτικών δανείων, μόνο στην Ελλάδα ο δείκτης των «κόκκινων» στεγαστικών αυξήθηκε και μάλιστα σημαντικά, κατά 7% από τον Ιούνιο του 2015. Και τούτο, όπως σημειώνει η EBA, παρότι και στην Ελλάδα υπήρξε μια, έστω μικρή, μείωση του δείκτη NPL σε όλες τις άλλες κατηγορίες δανείων.
Αυτή η ιδιαιτερότητα εξηγείται από την EBA με αναφορές που παραπέμπουν σε… πάρτι στρατηγικών κακοπληρωτών. Όπως σημειώνει η Αρχή, η αύξηση του δείκτη NPL στα στεγαστικά πιθανόν να αποδίδεται σε αλλαγές στο ελληνικό θεσμικό πλαίσιο, που παρέχουν προστασία από τους πλειστηριασμούς στους ιδιοκτήτες κατοικιών, παρέχοντας έτσι κίνητρα στους στρατηγικούς κακοπληρωτές.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, σε αντιδιαστολή με την Ελλάδα, η Κύπρος, που έχει σχεδόν εξίσου σοβαρό πρόβλημα με τα μη εξυπηρετούμενα στεγαστικά, επαινείται από την EBA για την πρόοδο που έχει σημειώσει. Στην Κύπρο, τονίζεται, έγιναν οι μεγαλύτερες βελτιώσεις, καθώς ο δείκτης NPL των στεγαστικών υποχώρησε κατά 21% στην τετραετία.
Πίεση για πλειστηριασμούς
Όπως εκτιμούν τραπεζικά στελέχη, οι επισημάνσεις της έκθεσης της EBA απηχούν την έντονη δυσφορία που επικρατεί στις ευρωπαϊκές εποπτικές αρχές για την αποτυχία των ελληνικών αρχών και των τραπεζών να θέσουν υπό έλεγχο τα «κόκκινα» στεγαστικά δάνεια και γι’ αυτό που προσλαμβάνεται από τους επόπτες ως συστηματική θεσμική ενθάρρυνση των κακοπληρωτών.
Η «γραμμή» που δίνεται από την EBA, την οργάνωση – «ομπρέλα» των ευρωπαϊκών εποπτικών αρχών, όπως βέβαια και από τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό της ΕΚΤ, τον SSM, είναι σαφής: η ρύθμιση για την προστασία της πρώτης κατοικίας που «τρέχει» αυτή την περίοδο, με δυνατότητα επιδότησης δόσης ρυθμισμένων δανείων από το Δημόσιο, πρέπει να είναι και η τελευταία ευκαιρία που θα δοθεί στους δανειολήπτες, χωρίς άλλες παρατάσεις.
Το αμέσως επόμενο βήμα, μετά τη λήξη της ρύθμισης στις 31 Δεκεμβρίου, θα πρέπει να είναι οι επιθετικές εισπρακτικές τακτικές, μεταξύ των οποίων και οι πλειστηριασμοί ακόμη και πρώτης κατοικίας.
Η ρύθμιση πάει… στα βράχια
Αυτό αποτελεί σοβαρό πολιτικό πρόβλημα για την κυβέρνηση, καθώς βλέπει με αγωνία τη ρύθμιση για την πρώτη κατοικία να κινείται προς… τα βράχια και επιχειρεί να της «δώσει ζωή» με επιμέρους βελτιώσεις που ανακοινώθηκαν πριν από λίγες ημέρες από το υπ. Οικονομικών.
Τα στοιχεία από την 18η εβδομάδα λειτουργίας της ηλεκτρονικής πλατφόρμας για τη ρύθμιση δανείων με ενέχυρο πρώτης κατοικίας είναι άκρως απογοητευτικά. Στην πλατφόρμα έχουν εισέλθει, συναινώντας σε άρση φορολογικού και τραπεζικού απορρήτου, 44.446 χρήστες, ενώ άρχισαν τη διαδικασία ετοιμασίας της αίτησης 29.895 χρήστες. Όμως, μόνο 267 αιτήσεις έχουν διαβιβασθεί στις τράπεζες, οι οποίες έχουν κάνει μόλις 56 προτάσεις ρύθμισης και από αυτές μόνο 10 έχουν γίνει αποδεκτές από τους δανειολήπτες.
Κυβέρνηση και τράπεζες εκτιμούν ότι αυτή η απογοητευτική κατάσταση συνδέεται και με το γεγονός ότι οι δικηγόροι δεν συμβουλεύουν τους πελάτες τους να μπουν στη ρύθμιση, αλλά να περιμένουν τις δίκες με βάση αιτήσεις για τον παλιό νόμο Κατσέλη.
Τραπεζικά στελέχη κάνουν μάλιστα λόγο για άτυπο «μποϊκοτάζ» της νέας ρύθμισης από τους δικηγόρους και σημειώνουν ότι από όλες τις ρυθμίσεις που ανακοίνωσε το υπ. Οικονομικών για να βελτιωθεί η κατάσταση, η σημαντικότερη, ίσως, είναι αυτή που αφορά τους δικηγόρους και αποσκοπεί να τους μεταφέρει στο απέναντι… στρατόπεδο: αντί να συμβουλεύουν τους πελάτες τους να περιμένουν τις δίκες με βάση τον παλιό νόμο Κατσέλη, το υπ. Οικονομικών επιχειρεί να τους δώσει ένα σοβαρό κίνητρο για να δίνουν την αντίθετη συμβουλή, δηλαδή να εγκαταλείψουν τις δίκες με το νόμο Κατσέλη και να μπουν στη νέα ρύθμιση.
Δέλεαρ στους δικηγόρους
Για να γίνει αυτό, το υπ. Οικονομικών έλαβε μέτρα ώστε οι δικηγόροι να μπορούν να αμείβονται για τη συνδρομή που θα προσφέρουν στους πελάτες τους στην υποβολή της αίτησης, ανεξαρτήτως εάν προσυπογράφουν την αίτηση. Επίσης, καθορίζεται η αμοιβή του πληρεξούσιου δικηγόρου. Εάν ο αιτών κριθεί επιλέξιμος, ο πληρεξούσιος δικηγόρος δικαιούται αμοιβής ύψους 120 ευρώ, η οποία προκαταβάλλεται από την πιστώτρια τράπεζα, ενώ εάν ο αιτών έχει δηλώσει στην αίτησή του ότι στη διαδικασία έχει συμπράξει πληρεξούσιος δικηγόρος και επιτευχθεί ρύθμιση, η πιστώτρια τράπεζα που έχει την πρώτη υποθήκη προκαταβάλλει ως ελάχιστη δικηγορική αμοιβή στον πληρεξούσιο δικηγόρο του αιτούντος το ποσό των 220 ευρώ.
Μένει να φανεί στις λίγες εβδομάδες που απομένουν ως τα τέλη του έτους αν η ρύθμιση για την πρώτη κατοικία μπορεί να… αναστηθεί, ή θα περάσουμε από τον επόμενο χρόνο στις πλέον δυσάρεστες λύσεις.
