Με μια αποφασιστική παρέμβαση στις ευρωπαϊκές αγορές ομολόγων, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα απομάκρυνε σήμερα τους φόβους για αύξηση του κόστους δανεισμού των ευρωπαϊκών κρατών και ιδιαίτερα των ασθενέστερων, όπως η Ελλάδα, οδηγώντας σε μεγάλη πτώση τις αποδόσεις των ομολόγων. Η επίδραση έγινε ιδιαίτερα αισθητή σήμερα στους ελληνικούς τίτλους και προσφέρει στην κυβέρνηση πολύτιμες «ανάσες» για να συνεχίσει το πρόγραμμα δανεισμού τους επόμενους μήνες.
Μία φράση στο ανακοινωθέν του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ, που συνεδρίασε σήμερα, ήταν αρκετή για να εδραιωθεί στις αγορές η πεποίθηση ότι η κεντρική τράπεζα θα επιταχύνει όσο χρειάζεται τις αγορές ομολόγων, μέσω του ειδικού προγράμματος για την πανδημία (PEPP), ώστε να δοθεί τέλος στην άνοδο των αποδόσων που είχε καταγραφεί τις προηγούμενες εβδομάδες. Σύμφωνα με την ανακοίνωση, «οι αγορές (σ.σ. ομολόγων) στο πλαίσιο του προγράμματος PEPP το επόμενο τρίμηνο θα διενεργούνται με ρυθμό σημαντικά υψηλότερο από ό,τι τους πρώτους μήνες του έτους».
Οι κεντρικοί τραπεζίτες δεν έκαναν άλλες τροποιήσεις στο πρόγραμμα, προς το παρόν, διατηρώντας το χρονικό ορίζοντα λήξης του σταθερό, για τον Μάρτιο του 2022, όπως και τον «φάκελο» του προγράμματος αμετάβλητο στα 1,85 τρισ. ευρώ, από τα οποία σήμερα είναι διαθέσιμα περίπου 1 τρισ. ευρώ, όπως τόνισε η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ. Επιπλέον, απαντώντας σε σχετική ερώτηση, η κ. Λαγκάρντ απέφυγε να δεσμευθεί για συγκεκριμένο στόχο εβδομαδιαίων αγορών, στα 25 ή 30 δισ. ευρώ, διευκρινίζοντας ότι η κεντρική τράπεζα διατηρεί την ευελιξία να παρεμβαίνει όσο κρίνει ότι χρειάζεται για να διασφαλίζονται οι διευκολυντικές συνθήκες χρηματοδότησης στην ευρωζώνη.
Για την αγορά ομολόγων, η δέσμευση της ΕΚΤ ότι θα επιταχύνει τις αγορές τίτλων το δεύτερο τρίμηνο του έτους ήταν αρκετή για να υποχωρήσουν σημαντικά οι αποδόσεις όλων των ομολόγων. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του ελληνικού 10ετούς:
- Η απόδοσή του πριν από λίγες ημέρες είχε ξεφύγει πάνω και από το 1,10%, προκαλώντας «πονοκεφάλους» στην κυβέρνηση και την Τράπεζα της Ελλάδος και υποχρεώνοντας τον Γιάννη Στουρνάρα να γίνει ο πρώτος τραπεζίτης της ευρωζώνης που ζήτησε επιτάχυνση αγορών από την ΕΚΤ. Ήταν μια αύξηση πολύ σημαντική, δεδομένου ότι στις 15 Δεκεμβρίου η απόδοση είχε υποχωρήσει στο ιστορικό χαμηλό του 0,55%, γεγονός που επέτρεψε στο Δημόσιο να δανεισθεί 3,5 δισ. ευρώ τον Ιανουάριο, με το χαμηλότερο επιτόκιο στην ιστορία (0,80%).
- Τις προηγούμενες ημέρες, ενόψει των ανακοινώσεων της ΕΚΤ, η απόδοση είχε υποχωρήσει κάτω από το 1% και σήμερα χαμηλότερα από το 0,90%, ενώ αμέσως μετά την ανακοίνωση της κεντρικής τράπεζας έκανε «βουτιά» κάτω και από το 0,80%, όπως φαίνεται στο γράφημα.
Η πτώση της απόδοσης του 10ετούς μετά την ανακοίνωση της ΕΚΤ
Στη συνέντευξη Τύπου, η κ. Λαγκάρντ ξεκαθάρισε ότι η ΕΚΤ θα διατηρήσει για μεγάλη χρονική περίοδο τη χαλαρή νομισματική πολιτική, επιδιώκοντας να κρατήσει διευκολυντικές συνθήκες χρηματοδότησης για κράτη, επιχειρήσεις και νοικοκυριά, αλλά και να συμβάλει στην άνοδο του πληθωρισμού κοντά στο στόχο του 2%. Όπως είπε, οι αναθεωρημένες προβλέψεις της ΕΚΤ για τον πληθωρισμό είναι αυξημένες σε σχέση με τις προηγούμενες, αλλά αυτή η αύξηση φέτος, που θα μπορούσε να οδηγήσει τον πληθωρισμό ακόμη και στο 2%, δεν λαμβάνεται σοβαρά υπόψη από την ΕΚΤ για τη χάραξη της νομισματικής πολιτικής, δεδομένου ότι αποδίδεται σε τεχνικούς και έκτακτους παράγοντες, όπως η επαναφορά του γερμανικού ΦΠΑ στην κανονικότητα και η αύξηση των διεθνών τιμών του πετρελαίου.
Οι νέες προβλέψεις της ΕΚΤ για πληθωρισμό και ανάπτυξη
Η ανακοίνωση της ΕΚΤ
- Πρώτον, το Διοικητικό Συμβούλιο θα συνεχίσει να διενεργεί καθαρές αγορές στοιχείων ενεργητικού στο πλαίσιο του έκτακτου προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας (pandemic emergency purchase programme – PEPP), το συνολικό ποσό του οποίου ανέρχεται σε 1.850 δισεκ. ευρώ, τουλάχιστον μέχρι το τέλος Μαρτίου 2022 και, σε κάθε περίπτωση, μέχρις ότου κρίνει ότι η κρίση του κωρονοϊού έχει λήξει. Βάσει κοινής αξιολόγησης των συνθηκών χρηματοδότησης και των προοπτικών για τον πληθωρισμό, το Διοικητικό Συμβούλιο αναμένει ότι οι αγορές στο πλαίσιο του προγράμματος PEPP το επόμενο τρίμηνο θα διενεργούνται με ρυθμό σημαντικά υψηλότερο από ό,τι τους πρώτους μήνες του έτους.
- Το Διοικητικό Συμβούλιο θα διενεργεί τις αγορές με ευελιξία σύμφωνα με τις συνθήκες της αγοράς και με σκοπό να αποτραπεί η υιοθέτηση αυστηρότερων όρων χρηματοδότησης που δεν συμβαδίζουν με την αντιστάθμιση της προς τα κάτω επίδρασης που ασκεί η πανδημία στην προβλεπόμενη πορεία του πληθωρισμού. Επιπλέον, η ευελιξία των αγορών ως προς τον χρόνο, τις κατηγορίες στοιχείων ενεργητικού και τις χώρες θα συνεχίσει να στηρίζει την ομαλή μετάδοση της νομισματικής πολιτικής. Αν μπορούν να διατηρηθούν ευνοϊκές συνθήκες χρηματοδότησης με ροές αγορών στοιχείων ενεργητικού που δεν οδηγούν σε εξάντληση του συνολικού ποσού του προγράμματος PEPP στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα των καθαρών αγορών του, το ποσό αυτό δεν χρειάζεται να χρησιμοποιηθεί στο ακέραιο. Ομοίως, το συνολικό ποσό μπορεί, εφόσον χρειαστεί, να αναπροσαρμοστεί με σκοπό τη διατήρηση ευνοϊκών συνθηκών χρηματοδότησης οι οποίες θα συμβάλουν στην αντιστάθμιση της αρνητικής διαταραχής που ασκεί η πανδημία στην πορεία του πληθωρισμού.
- Το Διοικητικό Συμβούλιο θα συνεχίσει την επανεπένδυση των ποσών κεφαλαίου από την εξόφληση τίτλων που αποκτώνται στο πλαίσιο του PEPP κατά τη λήξη τους τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 2023. Σε κάθε περίπτωση, η μελλοντική σταδιακή μείωση (roll-off) του χαρτοφυλακίου PEPP θα ρυθμιστεί κατά τρόπο ώστε να αποφευχθούν παρεμβολές στην ενδεδειγμένη κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής.
- Θα συνεχιστεί η διενέργεια καθαρών αγορών στο πλαίσιο του προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού (asset purchase programme – APP) με ύψος 20 δισεκ. ευρώ μηνιαίως. Το Διοικητικό Συμβούλιο εξακολουθεί να αναμένει ότι οι μηνιαίες καθαρές αγορές στοιχείων ενεργητικού στο πλαίσιο του προγράμματος APP θα διενεργούνται για όσο χρονικό διάστημα κρίνεται αναγκαίο προκειμένου να ενισχυθεί η διευκολυντική επίδραση των επιτοκίων πολιτικής του και ότι θα λήξουν λίγο πριν αρχίσει να αυξάνει τα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ.
- Το Διοικητικό Συμβούλιο σκοπεύει επίσης να συνεχίσει να επανεπενδύει, πλήρως, τα ποσά από την εξόφληση τίτλων αποκτηθέντων στο πλαίσιο του προγράμματος APP κατά τη λήξη τους για παρατεταμένη χρονική περίοδο μετά την ημερομηνία κατά την οποία θα αρχίσει να αυξάνει τα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ και πάντως για όσο χρονικό διάστημα κρίνεται αναγκαίο για τη διατήρηση ευνοϊκών συνθηκών ρευστότητας και ενός διευκολυντικού, σε μεγάλο βαθμό, χαρακτήρα της νομισματικής πολιτικής.
- Το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης καθώς και τα επιτόκια της διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων θα παραμείνουν αμετάβλητα σε 0,00%, 0,25% και -0,50% αντιστοίχως. Το Διοικητικό Συμβούλιο αναμένει ότι τα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ θα παραμείνουν στα σημερινά τους ή σε χαμηλότερα επίπεδα έως ότου διαπιστώσει ότι οι προοπτικές για τον πληθωρισμό συγκλίνουν σθεναρά προς επίπεδο πλησίον, σε επαρκή βαθμό, αλλά κάτω του 2%, εντός του χρονικού ορίζοντα προβολής που εξετάζει και ότι αυτή η σύγκλιση αντανακλάται κατά τρόπο συνεπή στη δυναμική του υποκείμενου πληθωρισμού.
- Το Διοικητικό Συμβούλιο θα συνεχίσει επίσης να παρέχει άφθονη ρευστότητα μέσω των πράξεων αναχρηματοδότησης που διενεργεί. Πιο συγκεκριμένα, η τρίτη σειρά στοχευμένων πράξεων πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης (ΣΠΠΜΑ III) εξακολουθεί να αποτελεί ελκυστική πηγή χρηματοδότησης για τις τράπεζες, στηρίζοντας τη χορήγηση τραπεζικών δανείων σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά.
- Το Διοικητικό Συμβούλιο είναι έτοιμο να προσαρμόσει καταλλήλως όλα τα μέσα που διαθέτει προκειμένου να διασφαλίσει ότι ο πληθωρισμός θα κινηθεί προς επίπεδα συμβατά με την επιδίωξή του κατά τρόπο διαρκή, σύμφωνα με τη δέσμευσή του για συμμετρία.
