Κανείς δεν μπορεί να διαφωνήσει ότι η υγεία είναι το θεμελιώδες αγαθό των σύγχρονων κοινωνιών. Στην Ελλάδα μάλιστα, ο συνταγματικός νομοθέτης, στα άρθρα 5 και 21 του Συντάγματος, προβλέπει ειδική προστασία για το κοινωνικό δικαίωμα της υγείας.
Του Κωνσταντίνου Βαλσαμάκη*
Στο επίπεδο των κυβερνητικών πρωτοβουλιών και της νομοθετικής παρέμβασης, εμβληματικότερη έχει υπάρξει εκείνη της δημιουργίας του Ε.Σ.Υ. με τον ν. 1397/1983, ενώ η πιο πρόσφατη ουσιαστική μεταρρύθμιση ήρθε με το ν. 4368/2016 όταν και προβλέφθηκε η ισότιμη πρόσβαση στο σύστημα υγείας για όλους, ανεξαρτήτως της εργασιακής τους κατάστασης, αφού μέχρι τότε η πρόσβαση στις δημόσιες δομές υγείας ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με την εργασία και τη συνακόλουθη ασφαλιστική κάλυψη.
Σήμερα όμως, και μάλιστα εν μέσω μιας πρωτόγνωρης πανδημίας, βιώνουμε μία παράδοξη συνθήκη, εντός της οποίας οι νεοφιλελεύθερες προσεγγίσεις επιχειρούν να μετατρέψουν ένα κοινωνικό αγαθό, σε ένα σχεδόν καταναλωτικό προϊόν για τους έχοντες και κατέχοντες. Οι αριθμοί και η στατιστική δεν ψεύδονται.
Στη σημερινή συγκυρία και ενώ ολόκληρος ο πλανήτης βρίσκεται αντιμέτωπος με μια πρωτόγνωρη επιδημία, ο δρόμος που ακολουθείται δυστυχώς δεν είναι αυτός της υποστήριξης της δημόσιας υγείας και του προγραμματισμού των αναγκών, αλλά μάλλον αυτός της προχειρότητας και της προσπάθειας για εντυπωσιασμό. Χαρακτηριστικό άλλωστε είναι ότι, σύμφωνα με την έκθεση "Health at a Glance 2020" από τον ΟΟΣΑ και την Ε.Ε. η χώρα μας είναι προτελευταία σε ό,τι αφορά τις επιπρόσθετες κρατικές κατά κεφαλήν δαπάνες που αφορούν την αντιμετώπιση της πανδημίας Covid-19.
H δωρεά της Βουλής και ο Μεγάλος Περίπατος
Με ικανοποίηση ακούσαμε για την πραγματικά σημαντική πρωτοβουλία της Βουλής των Ελλήνων για τη δωρεά 50 κλινών ΜΕΘ στο νοσοκομείο «Σωτηρία», ύψους 8 εκατ. ευρώ. Αυτή η ενίσχυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας είναι αναμφίβολα πολύ σημαντική και απαραίτητη, ειδικά την περίοδο που διανύουμε και μάλιστα βλέπουμε ότι η ολοκλήρωση της δομής που θα φιλοξενεί τις ΜΕΘ στο νοσοκομείο Σωτηρία ολοκληρώθηκε πραγματικά γρήγορα. Το αν βέβαια, το Εθνικό Σύστημα Υγείας πρέπει να περιμένει δωρεές της τελευταίας στιγμής είναι μια άλλη συζήτηση.
Την ίδια στιγμή, το μεγαλεπήβολο και περιττό (όπως αποδείχθηκε) έργο του Μεγάλου Περιπάτου του Δήμου της Αθήνας, φαίνεται να κόστισε περίπου δύο εκατομμύρια ευρώ, ποσό που δόθηκε εν μέσω πανδημίας με τη χρήση εκτάκτων διατάξεων (Πράξεων Νομοθετικού Περιεχομένου) που σαν σκοπό είχαν ξεκάθαρα να απλοποιήσουν και να επιταχύνουν τις διαδικασίες προμηθειών του Εθνικού Συστήματος Υγείας για την αντιμετώπιση της πανδημίας και όχι την κατασκευή δημοτικών έργων οδοποιίας και καλλωπισμού χώρων (έργα σίγουρα πολύ χρήσιμα εν γένει αλλά όχι προτεραιότητας αυτή τη στιγμή). Δυστυχώς, βέβαια, ο Δήμος Αθηναίων προσφέρει και άλλες ευκαιρίες για πρόσθετη κριτική εν μέσω πανδημίας, καθώς πρόσφατα έγινε γνωστό μέσω του Τύπου ότι θα δοθεί περίπου άλλο ένα εκατομμύριο ευρώ σε ιδιώτες για το χριστουγεννιάτικο στολισμό της πόλης, έργο που κάλλιστα θα μπορούσε να αναλάβει η τεχνική υπηρεσία του δήμου με κλάσμα του κόστους.
Με μια απλή διαίρεση των στοιχείων της δωρεάς της Βουλής των Ελλήνων, προκύπτει ότι το κόστος για την κατασκευή μιας ΜΕΘ είναι ίσο με 160.000 ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι τα δύο εκατομμύρια του κόστους του αχρείαστου Μεγάλου Περίπατου θα μπορούσαν να μετατραπούν σε περίπου δώδεκα ΜΕΘ, ενώ και το ένα εκατομμύριο που φαίνεται ότι θα κατευθυνθεί στο χριστουγεννιάτικο στολισμό της Αθήνας, θα μπορούσε να μετατραπεί σε άλλες περίπου πέντε ή έξι. Εάν οι δεκαοκτώ κλίνες ΜΕΘ φαίνονται λίγες, αξίζει να αναφερθεί ότι από 1η Νοεμβρίου και μέχρι τη μέρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, συνολικά 1.089 θάνατοι είχαν αποδοθεί σε Covid-19, που σημαίνει ότι περίπου 48 συμπολίτες μας την ημέρα χάνουν τη ζωή τους, σε σύγκριση με τους περίπου 7 την ημέρα που ήταν το αντίστοιχο στοιχείο για το μήνα Οκτώβριο.
Η σχέση μας με τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης
Για το συγκεκριμένο θέμα έχουν χυθεί τόνοι μελάνι τον τελευταίο καιρό και όχι άδικα. Είναι γνωστό ότι από το 2018 είναι εν ισχύ η ΚΥΑ υπ’αριθμ 1686/1.6.2018 «Δωρεάν μετάδοση μηνυμάτων κοινωνικού περιεχομένου από τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς» που θέτει ένα επαρκές πλαίσιο για τις ανάγκες ενημέρωσης του κοινού για την επιδημία του Covid-19.
Ωστόσο, η κυβέρνηση, με απόφαση του Υφυπουργού στον Πρωθυπουργό και κυβερνητικού εκπροσώπου, αποφάσισε να εξειδικεύσει περαιτέρω το θέμα και εξέδωσε την υπ’αριθμ 179/15.3.2020 απόφαση «Δωρεάν μετάδοση ενημερωτικών μηνυμάτων για την προστασία της δημόσιας υγείας και τα μέτρα για την αποφυγή της διάδοσης του κορωνοϊού Covid-19 από τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς», στο άρθρο 3 της οποίας χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι «Η μετάδοση διενεργείται δωρεάν και απαλλάσσεται από κάθε τέλος». Είναι λοιπόν μάλλον ξεκάθαρο ότι το κράτος δεν πρέπει να αποδώσει πρόσθετα χρήματα στα τηλεοπτικά κανάλια και τα άλλα ΜΜΕ για την προβολή των ενημερωτικών μηνυμάτων που αφορούν τον Covid-19. Όπως, όμως, όλοι είδαμε στην περιβόητη πλέον λίστα, τα ΜΜΕ επιδοτήθηκαν με είκοσι εκατομμύρια ευρώ. Γιατί; Οι ερμηνείες μπορεί να διαφέρουν, ωστόσο οι αριθμοί έρχονται για άλλη μια φορά να ενισχύσουν τις απορίες και την απελπισία πολλών από εμάς.
Τα είκοσι εκατομμύρια που κατευθύνθηκαν στα ΜΜΕ, θα μπορούσαν κάλλιστα να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία εκατόν εικοσιπέντε (125) Μονάδων Εντατικής Θεραπείας, που είναι βέβαιο ότι θα ήταν πολύ χρησιμότερες σήμερα και για τους επόμενους 12-18 μήνες, ενώ ας μην ξεχνάμε ότι στο τέλος της περιπέτειας που ζούμε, θα έμεναν «κληρονομιά» στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Άλλωστε, όπως απέδειξε η δωρεά της Βουλής, μπορούμε ως πολιτεία, όταν υπάρχει σχέδιο και σαφής προσανατολισμός, να φτιάξουμε πολύ γρήγορα τις δομές που χρειαζόμαστε, εξαφανίζοντας οποιαδήποτε καθυστέρηση ή γραφειοκρατικό κώλυμα. Ακόμα όμως και αν κάποιος πει ότι «όλα καλά, αλλά τι να τις κάνω 125 ΜΕΘ μετά τον κορονοϊό; Γιατί να δεσμεύσω τόσο κεφάλαιο και να μην το χρησιμοποιήσω αλλιώς;», υπάρχει και εναλλακτική. Το κόστος λειτουργίας για ένα χρόνο του Γενικού Νοσοκομείου Σερρών (αναφέρεται λόγω και της δύσκολης κατάστασης που αντιμετωπίζει ο νομός) είναι περίπου είκοσι εκατομμύρια ευρώ.
Πολιτικές αποφάσεις
Στο τέλος της ημέρας, ας μην γελιόμαστε, όλα είναι πολιτικές αποφάσεις, ζύγισμα των υπέρ και των κατά, υπολογισμός του κόστους και του οφέλους αλλά στην περίπτωση της υγείας, του βασικότερου αγαθού, δεν χωρούν παιχνίδια και υπολογισμοί κόστους, στην υγεία είναι όλα για τον άνθρωπο…
* ΜΒΑ, MSc, Απόφοιτος ΕΣΔΔΑ, μέλος Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ