Υγεία

Πανελλήνιο Συνέδριο: Η Δημόσια Υγεία καλείται να εξισορροπήσει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής


Η κλιματική αλλαγή είναι παρούσα και έχει επιπτώσεις στην υγεία του πληθυσμού είναι ένα από τα κεντρικά μηνύματα του επετειακού Πανελλήνιου Συνέδριου Δημόσιας Υγείας που ολοκληρώθηκε το προηγούμενο Σάββατο 15 Ιουνίου, με μεγάλη προσέλευση. Στις τριήμερες εργασίες του Συνεδρίου συμμετείχαν περισσότεροι από 500 σύνεδροι και 170 ομιλητές.

Η Δημόσια Υγεία καλείται να εξισορροπήσει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην υγεία του πληθυσμού και στο Πανελλήνιο συνέδριο συζητήθηκε μεγάλο εύρος θεμάτων. Οι αλλαγές λόγω της κλιματικής αλλαγής επιτάσσουν ετοιμότητα, ευελιξία και επαρκή χρηματοδότηση για την κάλυψη των νέων αναδυόμενων αναγκών.

Το θέμα της δημόσιας υγείας ως οριζόντιας πολιτικής κυριάρχησε σε όλο το συνέδριο και συζητήθηκε σε ξεχωριστή στρογγυλή τράπεζα με τους Γιάννη Τούντα, Αναστασία Μπαρμπούνη, Αντιγόνη Λυμπεράκη και Τζένη Κουρέα-Κρεμαστινού, την οποία συντόνισε η δημοσιογράφος Μάρθα Καϊτανίδη.

Η κ. Μπαρμπούνη υπογράμμισε τον ρόλο των «1000 πρώτων ημερών ζωής» για την υγεία του ατόμου, ενώ η Δημόσια Υγεία διαδραματίζει επίσης κρίσιμο ρόλο στη διαμόρφωση της υγείας ενός ατόμου, ιδιαίτερα κατά τα πρώτα τρία χρόνια της ζωής. Πολλές σημαντικές λειτουργίες του εγκεφάλου διαμορφώνονται κατά την πρώτη παιδική ηλικία και υπάρχει πληθώρα ερευνών που εξετάζουν την επίδραση των πρώτων χρόνων της ζωής στην ανάπτυξη νοσηρότητας στην ενήλικη ζωή. Οι πολιτικές δημόσιας υγείας είναι ζωτικής σημασίας για την ευημερία των παιδιών, καθώς διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της φυσικής, ψυχικής και κοινωνικής τους υγείας, επισήμανε.

Ο κ. Τούντας τόνισε πως για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τις νέες αυτές προσκλήσεις για τη Δημόσια Υγεία, είναι απαραίτητο να επαναπροσδιορίσουμε τον τρόπο σκέψης μας, εγκαταλείποντας το βιοϊατρικό μοντέλο που εφαρμόζουμε σήμερα και υιοθετώντας ένα βιοψυχοκοινωνικό / οικολογικό μοντέλο. Η ανθρώπινη υγεία, είπε, είναι αλληλένδετη με την υγεία του οικοσυστήματος μέσα στο οποίο ζούμε και λόγω της παγκοσμιοποίησης θα πρέπει πλέον να αντιμετωπίζεται ως Ενιαία για όλο τον πλανήτη.

Η κ. Λυμπεράκη αναφέρθηκε στην έρευνα για τις διαφορές μεταξύ των φύλων όσον αφορά την υγεία, όπου παρατηρήθηκε ένα παράδοξο: οι γυναίκες ζουν περισσότερο από τους άνδρες, αλλά με χαμηλότερη ποιότητα ζωής. Παράγοντες που λειτουργούν υπέρ της καλύτερης υγείας των μεγαλύτερης ηλικίας γυναικών, διαπιστώνεται ότι έχουν καλύτερη επίδραση και οδηγούν σε υψηλότερο βαθμό γνωστικής ικανότητας και ευημερίας των γυναικών τρίτης ηλικίας στις κοινωνίες οι οποίες πιστεύουν στην ισότητα των φύλων.

Επισήμανε ότι η εφαρμογή μίας οριζόντιας πολιτικής Δημόσιας Υγείας στη χώρα μας για την τρίτη ηλικία απαιτεί πρώτα τον σχεδιασμό και υλοποίηση μίας καμπάνιας για την ισότητα των φύλων.

Η κ. Τζένη Κουρέα-Κρεμαστινού κλείνοντας τη συνεδρία, παρουσίασε μία ιστορική αναδρομή στην πορεία της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας και το πολυδιάστατο έργο της από την ίδρυσή της έως σήμερα.

Την εναρκτήρια ομιλία του Συνεδρίου απηύθυνε η Αναπληρώτρια Υπουργός Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη με θέμα «Επόμενα βήματα για τη Δημόσια Υγεία». Η πρόληψη και η προαγωγή υγείας βρίσκονται σήμερα στον πυρήνα της χάραξης πολιτικών υγείας, τόνισε, και αναφέρθηκε στα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου (screening), τρέχοντα και μελλοντικά, με απώτερο και φιλόδοξο στόχο την Ενιαία Υγεία. Χρειαζόμαστε γνώσεις, δεξιότητες και δομή, δήλωσε για να έχουμε ετοιμότητα και να ανταποκρινόμαστε άμεσα σε κάθε νέα πρόκληση δημόσιας υγείας που ενδεχομένως θα προκύψει λόγω της κλιματικής κρίσης στο μέλλον.

Επίκαιρα ζητήματα έθιξε η στρογγυλή τράπεζα της πρώτης μέρας «Φυσικές καταστροφές και κρίσεις υγείας: Ετοιμότητα, διαχείριση και ανάκαμψη», όπου ο καθηγητής Δημήτρης Κουρέτας, από την οπτική του Περιφερειάρχη, μίλησε για την εμπειρία και τα διδάγματα από τις φυσικές καταστροφές του 2023 στη Θεσσαλία και η καθ. Ευαγγελία Ντζάνη ανέλυσε τον ρόλο της Ενιαίας Υγείας στην προετοιμασία και στα σχέδια ετοιμότητας και απόκρισης σε αναπάντεχες κρίσεις στην εποχή της κλιματικής αλλαγής. Τέλος, ο κ. Παναγιώτης Πρεζεράκος εστίασε στις κρίσεις υγείας και αναφέρθηκε στα βήματα που έγιναν στη δημόσια υγεία κατά την πανδημία της COVID-19, που αποτελούν σημαντική παρακαταθήκη για την αντιμετώπιση παρόμοιων κρίσεων στο μέλλον.

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσίασε η συνεδρία με θέμα την πρόκληση της μικροβιακής αντοχής που συντόνισαν οι Αλκιβιάδης Βατόπουλος και Αναστασία Μπαλασοπούλου και συμμετείχαν διακεκριμένοι ομιλητές: ο καθηγητής Ε.Κ.Π.Α. Νικόλαος Σύψας μίλησε για την επιδημιολογία της μικροβιακής αντοχής, τις θλιβερές πρωτιές της Ελλάδας στην Ε.Ε., ως η χώρα με τη μεγαλύτερη κατανάλωση αντιβιοτικών αλλά με τα ανθεκτικότερα στελέχη. Εξαιτίας αυτών, το ποσοστό των θανάτων ανά 100.000 κατοίκους είναι υψηλό και ο πληθυσμός υστερεί στον δείκτη των ποιοτικών χρόνων ζωής (quality-adjusted life years, QALYs).

Η καθηγήτρια Δ.Π.Θ. Ευγενία Μπεζιρτζόγλου ανέλυσε την προσέγγιση της Ενιαίας Υγείας, σε ό,τι αφορά τη μικροβιακή αντοχή, και παρουσίασε τη νέα προσέγγιση της «Πλανητικής Υγείας», μία ολιστική προσέγγιση και επέκταση της Ενιαίας Υγείας, η οποία εξετάζει τις ευρύτερες παγκόσμιες περιβαλλοντικές αλλαγές, την κλιματική αλλαγή και τον αντίκτυπό της στο περιβάλλον, την υποβάθμιση των φυσικών πόρων και του υδάτινου οικοσυστήματος.

Η Μίνα Ψυχογυιού, Αναπλ. Καθηγήτρια Ε.Κ.Π.Α., ανέδειξε τους τρόπους με τους οποίους η μικροβιακή αντοχή επηρεάζει την καθημερινή πρακτική στα νοσοκομεία, και τέλος, η κ. Βασιλική Καραούλη, Γεν. Διευθύντρια στο Υπουργείο Υγείας, αναφέρθηκε στις προτεραιότητες που περιλαμβάνει το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αντιμικροβιακή αντοχή και τόνισε τις κατευθυντήριες οδηγίες για τη συνετή χρήση των αντιμικροβιακών ουσιών στην ανθρώπινη υγεία που έχουν ως στόχο τη μείωση της ακατάλληλης χρήσης και την προώθηση της συνετής χρήσης των αντιβιοτικών στους ανθρώπους.

Οι οικονομικές επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στη δημόσια υγεία, προκλήσεις και λύσεις ήταν το θέμα μιας εξαιρετικά επίκαιρης στρογγυλής τράπεζας την οποία συντόνισε η Διευθύντρια Ερευνών της διαΝΕΟσις, κ. Φαίη Μακαντάση. Ο κ. Ανδρέας Α. Παπανδρέου, Καθηγητής ΕΚΠΑ, μίλησε για το κοινωνικό κόστος του άνθρακα (Κ.Κ.Α.), χαρακτηρίζοντάς το ως «τον πιο σημαντικό αριθμό που κανένας δεν γνωρίζει» και είναι ουσιαστικά η καθαρή ζημιά στην κοινωνία από κάθε πρόσθετη μονάδα εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Για να μπορέσουμε να εκτιμήσουμε τις πραγματικές επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στην κοινωνία, τόνισε, απαιτείται καλύτερος προσδιορισμός των επιπτώσεων της θερμοκρασίας με συνυπολογισμό κι άλλων δεικτών. Είναι απαραίτητο, οι μελλοντικές εκτιμήσεις να λαμβάνουν υπόψη περισσότερο τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες που επηρεάζουν την υγεία, να αναπτυχθούν οικονομικά υποδείγματα που σχετίζουν τα κοινωνικο-οικονομικά σενάρια με τις δυναμικές κάποιων ασθενειών και να αναλυθούν οι δυνατότητες προσαρμογής απέναντι σε κινδύνους για την δημόσια υγεία.

Ο Κώστας Αθανασάκης, Επίκουρος Καθηγητής ΠΑ.Δ.Α., αναφέρθηκε στο εξαιρετικά επίκαιρο θέμα της βιωσιμότητας και ανθεκτικότητας των συστημάτων υγείας  στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν λόγω της κλιματικής κρίσης. Τα συστήματα υγείας μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της κλιματικής κρίσης, χωρίς να «θυσιάσουν» τη βασική τους αποστολή. Για να επιτευχθεί ωστόσο αυτό, είπε, θα πρέπει να αναπτυχθούν οι κατάλληλες πολιτικές και να βελτιωθεί η βιωσιμότητα και η ανθεκτικότητα των συστημάτων υγείας. Αναφέρθηκε στην ελληνική μελέτη στο πλαίσιο της PHSSR -Partnership for Health System Sustainability and Resilience- μίας παγκόσμιας συνεργασίας με στόχο την ανάλυση των προβλημάτων των συστημάτων υγείας και τη διατύπωση προτάσεων για πολιτικές που μπορούν να βελτιώσουν τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητά τους.