Στα τέλη του επόμενου χρόνου, ή στις αρχές του 2026 θα γίνουν οι πρώτες γεωτρήσεις στις δύο περιοχές της Κρήτης, όπου έχει επιβεβαιωθεί από τις σεισμικές έρευνες ότι υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να ανακαλυφθούν εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα φυσικού αερίου. Αυτό το χρονοδιάγραμμα επιβεβαιώθηκε σήμερα από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θόδωρο Σκυλακάκη, παρότι αρχικά η ExxonMobil είχε εκδηλώσει ανοικτά την επιθυμία της για επίσπευση των ερευνών. Την ίδια ώρα, η Τουρκία εξακολουθεί να παίζει το γνωστό παιχνίδι πιέσεων στο Αιγαίο, με σταθερή επιδίωξη, εδώ και μισό αιώνα, να εμποδίσει την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων από την Ελλάδα.
Μιλώντας σήμερα σε συνέδριο, ο κ. Σκυλακάκης τοποθετήθηκε για το χρονοδιάγραμμα των ερευνών από την ExxonMobil και την Helleniq Energy (ΕΛΠΕ), επιβεβαιώνοντας το αρχικό χρονοδιάγραμμα για τις γεωτρήσεις, δηλαδή με ορίζοντα στις αρχές του 2026. Σε ανάλογο συμπέρασμα οδηγούσαν και πρόσφατες δηλώσεις του επικεφαλής των ΕΛΠΕ, Ανδρέα Σιάμισιη, ο οποίος είχε αναφέρει ότι η επενδυτική απόφαση της κοινοπραξίας για τις γεωτρήσεις θα ληφθεί στο τέλος του επόμενου χρόνου.
Η κυβέρνηση φαίνεται να επιμένει στο αρχικό χρονοδιάγραμμα που είχε καθορισθεί πριν την ολοκλήρωση των σεισμικών ερευνών, τα αποτελέσματα των οποίων παραδόθηκαν πριν από λίγες ημέρες στην Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων. Ακριβή στοιχεία για αυτά τα αποτελέσματα δεν έχουν γίνει γνωστά, όμως όλα δείχνουν ότι είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά, δηλαδή δείχνουν στην κατεύθυνση πολύ υψηλών πιθανοτήτων για ανεύρεση εμπορικά εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων φυσικού αερίου.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Αριστοφάνης Στεφάτος, διευθύνων σύμβουλος της ΕΔΕΥΕΠ, δήλωσε (στο «Βήμα») ότι τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά από τα τρισδιάστατα σεισμικά στις δύο περιοχές, δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης. Σημείωσε μάλιστα ότι το μέγεθος, η αξιοπιστία και η σοβαρότητα των δύο εταιρειών της κοινοπραξίας, είναι παράγοντες που ενισχύουν την αισιοδοξία για τις έρευνες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ανάλογη αισιοδοξία επικρατούσε και όταν βγήκαν τα αποτελέσματα από τις σεισμικές έρευνες δύο διαστάσεων (2D), που μάλιστα τότε είχαν προκαλέσει εμφανή ενθουσιασμό στην ExxonMobil, με τον αμερικανικό πετρελαϊκό κολοσσό να πιέζει ανοικτά την κυβέρνηση για επίσπευση των γεωτρήσεων και διαμηνύει, μάλιστα, ότι ανησυχούσε για το ενδεχόμενο να εκδηλωθούν τουρκικές προκλήσεις και πιέσεις.
Χαρακτηριστικές είναι οι δηλώσεις που είχε κάνει τον Φεβρουάριο του 2023 (στην «Καθημερινή») η Λουίζα Παπαγεωργίου, Public and Government Affairs Manager Cyprus & Greece της ExxonMobi, όπου τόνιζε ότι θεωρούσε ως πιο ρεαλιστικό σενάριο την πραγματοποίηση της πρώτης γεώτρησης στις αρχές του 2025 (ένα χρόνο νωρίτερα από το χρονοδιάγραμμα που παρουσίασε σήμερα ο κ. Σκυλακάκης).
«Μέσα στο 2023», δήλωνε, «θα κάνουμε την ανάλυση των δισδιάστατων σεισμικών δεδομένων. Υπάρχει πιθανότητα –και έχει συμβεί σε άλλες περιπτώσεις– κάνοντας την ανάλυση να διαπιστωθεί ότι χρειαζόμαστε μια πιο εξειδικευμένη ανάλυση ή ότι χρειάζεται να συλλέξουμε και τρισδιάστατα δεδομένα για να έχουμε μια καθαρή εικόνα. Εάν υποθέσουμε ότι η ανάλυση των δισδιάστατων δεδομένων μας βοηθάει στο να έχουμε μια ξεκάθαρη εικόνα, τότε θα μπορούσε η γεώτρηση να προχωρήσει και μέσα στο 2024. Βεβαίως αυτό θα εξαρτηθεί και από το πόσο γρήγορα θα “τρέξουν” οι αδειοδοτήσεις αλλά και πόσο γρήγορα θα βρεθεί το γεωτρύπανο. Το 2025 όμως είναι, θα έλεγα, το πιο ρεαλιστικό σενάριο».
Το «μαρκάρισμα» από την Τουρκία
Τις εξελίξεις στις έρευνες για υδρογονάνθρακες στις περιοχές της Κρήτης η Τουρκία όχι μόνο παρακολουθεί στενά, αλλά κάνει συνεχώς κινήσεις «στενού μαρκαρίσματος» της Ελλάδας, με σκοπό να αποτρέψει ή να καθυστερήσει ακόμη περισσότερο τις έρευνες. Άλλωστε, η προβολή διεκδικήσεων και η έντονη επιθετικότητα με απειλές πολέμου είναι μόνιμα στοιχεία της τουρκικής πολιτικής από το 1973, όταν ανακαλύφθηκε το πρώτο σημαντικό κοίτασμα στον Πρίνο.
Η Αθήνα δεν θέλει να δώσει την εικόνα ότι επισπεύδει τις έρευνες, ή ότι τρέφει μεγάλες προσδοκίες για τα αποτελέσματά τους, ώστε να αποφύγει μια κλιμάκωση των εντάσεων, αναφέρουν διπλωματικοί παρατηρητές. Αυτό δεν σημαίνει, υπογραμμίζουν, ότι πρόκειται να κάνει πίσω στις έρευνες, αλλά κρίνεται σκόπιμο να αποφευχθούν κινήσεις που θα μπορούσαν να ερμηνευθούν ως προκλητικές από την Άγκυρα.
Παρότι οι ελληνοτουρκικές σχέσεις βρίσκονται σε φάση ύφεσης, ιδιαίτερα μετά και τη νέα συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν, η Τουρκία συντηρεί έντονη διπλωματική και στρατιωτική κινητικότητα για το Αιγαίο. Καθ' υπόδειξη της Τουρκίας, η ελεγχόμενη κυβέρνηση της Τρίπολης ήγειρε δια της διπλωματικής οδού αμφισβητήσεις στα δικαιώματα της Ελλάδας για έρευνες στις περιοχές της Κρήτης, επικαλούμενη το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Παράλληλα, εκτός από τις στρατιωτικές ασκήσεις που ολοκλήρωσαν πρόσφατα οι Τούρκοι στο Αιγαίο, η Αθήνα παρακολουθεί με μεγάλη προσοχή και τις κινήσεις του ερευνητικού σκάφους "Tübitak Marmara" που έχει ανακοινωθεί ότι θα διεξάγει επιστημονικές έρευνες από τις 17 Μαΐου έως τις 15 Ιουνίου στο ανατολικό Αιγαίο, κινούμενο κοντά στις ακτές της Τουρκίας. Προς το παρόν, στην κυβέρνηση δεν εκτιμούν ότι υπάρχει σχεδιασμός από την Άγκυρα για κάποια πρόκληση, όμως το ερευνητικό σκάφος αποτελεί μια μορφή υπενθύμισης των τουρκικών διεκδικήσεων και ίσως δεν είναι τυχαίο ότι αρχικά έδεσε σε σημείο στα βόρεια των Ιμίων.
Διπλωματικοί παρατηρητές εκτιμούν ότι η αντιπαράθεση που βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και 51 χρόνια για τον ενεργειακό πλούτο του Αιγαίου οδηγείται σε ένα σημείο καμπής, όσο προοδεύουν οι έρευνες για υδρογονάνθρακες στις περιοχές της Κρήτης. Εάν ανακοινωθεί ανακάλυψη κοιτασμάτων και μάλιστα από κορυφαία αμερικανική εταιρεία, η Άγκυρα θα είναι πολύ δύσκολο πλέον να αμφισβητήσει τα ελληνικά δικαιώματα και μάλιστα σε ένα γεωγραφικό σημείο όπου έχει ως μόνη τυπική βάση των διεκδικήσεων της ένα προδήλως παράνομο μνημόνιο με τη Λιβύη. Ίσως δεν είναι τυχαίο ότι ο Ερντογάν, μιλώντας πρόσφατα, πριν τη συνάντηση με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, ζήτησε ευθέως να συζητηθούν και οι πιο σοβαρές διαφορές των δύο χωρών, κάτι που τελικά δεν προχώρησε.
Σε αυτό το κλίμα, η κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να κάνει πολύ προσεκτικά βήματα μέχρι να αρχίσουν και να ολοκληρωθούν οι γεωτρήσεις, γνωρίζοντας ότι ανά πάσα στιγμή η Τουρκία θα μπορούσε να «ενορχηστρώσει» κάποιο επεισόδιο στρατιωτικής αντιπαράθεσης στο Αιγαίο, προκειμένου να επαναφέρει τις διεκδικήσεις της στο τραπέζι των συζητήσεων.