Η φράση «βγες έξω να παίξεις», που πολλοί από εμάς είχαμε την τύχη να ακούμε ως παιδιά, αποκτά ένα νέο νόημα στα σχολεία του Κεμπέκ στον Καναδά. Οι εκπαιδευτικοί δεν ενθαρρύνουν απλώς το παιχνίδι σε εξωτερικούς χώρους, αλλά μεταφέρουν τα μαθήματα έξω στη φύση. Αυτή η καινοτόμος προσέγγιση μεταμορφώνει την εκπαίδευση και την ανάπτυξη των παιδιών, καθώς έρευνες δείχνουν ότι η υπαίθρια μάθηση προσφέρει σημαντικά οφέλη για την ψυχική υγεία.
Μια πρωτοποριακή μελέτη υπό την καθοδήγηση της Sylvana Côté από το Observatoire pour l’éducation et la santé des enfants (OPES), σε συνεργασία με ερευνητές από το Πανεπιστήμιο McGill και το Université de Montréal, ανέδειξε τη δύναμη της φύσης στη βελτίωση της συναισθηματικής ευεξίας.
Η έρευνα έδειξε ότι μόλις δύο ώρες μαθημάτων την εβδομάδα σε εξωτερικούς χώρους μειώνουν σημαντικά τη συναισθηματική πίεση σε παιδιά ηλικίας 10 έως 12 ετών, ιδίως σε εκείνα που ήδη αντιμετώπιζαν ψυχικές προκλήσεις.
Τα ευρήματα αυτά συμβαδίζουν με πρόσφατη έκθεση της UNICEF, η οποία υπογραμμίζει τη σημασία των χώρων πρασίνου για την ανάπτυξη των παιδιών. Η μελέτη αποδεικνύει ότι η φύση δεν είναι απλώς το σκηνικό της μάθησης – αποτελεί ένα δυναμικό εργαλείο που προάγει την ψυχική υγεία.
Ο αντίκτυπος των υπαίθριων μαθημάτων
Την άνοιξη του 2023, η ερευνητική ομάδα αξιολόγησε την ψυχική υγεία και τη συμπεριφορά περισσότερων από 500 μαθητών σχολείων του Κεμπέκ, συγκρίνοντας αυτούς που παρακολούθησαν υπαίθρια μαθήματα με μια ομάδα ελέγχου.
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: τα παιδιά που συμμετείχαν σε μαθήματα στη φύση εμφάνισαν αξιοσημείωτες βελτιώσεις στη διάθεση, τη συμπεριφορά και την ανθεκτικότητά τους. Εκείνα που παρουσίαζαν τα σοβαρότερα συμπτώματα – όπως άγχος, κατάθλιψη, επιθετικότητα, παρορμητικότητα και προβλήματα κοινωνικής αλληλεπίδρασης – είχαν τα μεγαλύτερα οφέλη.
Οι εκπαιδευτικοί παρατήρησαν ότι οι μαθητές τους ήταν πιο ήρεμοι και συγκεντρωμένοι μετά την παρέμβαση, υποδεικνύοντας τον μοναδικό ρόλο της φύσης στην προώθηση της ψυχικής διαύγειας και της προσοχής.
«Τα παιδιά με εντονότερα συμπτώματα ψυχικής υγείας στην αρχή της μελέτης παρουσίασαν τις μεγαλύτερες μειώσεις στα συμπτώματα μετά τα υπαίθρια μαθήματα», δήλωσε η επικεφαλής της μελέτης, Marie-Claude Geoffroy, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο McGill και Καναδική Ερευνήτρια στην Ψυχική Υγεία των Νέων και την Πρόληψη Αυτοκτονιών.
Μια απλή και αποτελεσματική λύση
Η παρέμβαση δεν ήταν περίπλοκη ούτε δαπανηρή. Για τρεις μήνες, οι εκπαιδευτικοί δίδασκαν τακτικά μαθήματα – μαθηματικά, φυσικές επιστήμες και γλώσσες – σε εξωτερικούς χώρους για δύο ώρες την εβδομάδα. Επιπλέον, ενσωμάτωσαν σύντομες δραστηριότητες 10-15 λεπτών, σχεδιασμένες για την ενίσχυση της ψυχικής ευεξίας, χρησιμοποιώντας υλικό που παρείχαν οι ερευνητές.
Η Tianna Loose, πρώτη συγγραφέας της μελέτης και μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Université de Montréal, υπογράμμισε την πρακτικότητα της προσέγγισης:
«Η παρέμβαση ήταν χαμηλού κόστους, καλά αποδεκτή και δεν είχε κανέναν κίνδυνο, καθιστώντας την μια υποσχόμενη στρατηγική για σχολεία με πρόσβαση σε πράσινους χώρους», σημείωσε.
Η επιτυχία της μελέτης έχει πυροδοτήσει σχέδια για περαιτέρω έρευνες, συμπεριλαμβανομένου ενός προγράμματος που θα απευθύνεται σε εφήβους. Η ομάδα σκοπεύει να συν-σχεδιάσει παρεμβάσεις στη φύση, ώστε να ενισχυθεί η ψυχική ευεξία, να μειωθεί το άγχος για την κλιματική αλλαγή και να εμβαθύνει η σύνδεση των νέων με το περιβάλλον.
Ένα όραμα για το μέλλον
Τα ευρήματα αποδεικνύουν μια ισχυρή αλήθεια: η υπαίθρια μάθηση δεν εμπλουτίζει μόνο την εκπαίδευση, αλλά λειτουργεί και ως μορφή θεραπείας, εξισορροπώντας τις ανισότητες στην ψυχική υγεία των παιδιών.
Καθώς αναθεωρούμε τα εκπαιδευτικά μας συστήματα, το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: η φύση είναι ένας πόρος που δεν πρέπει να αγνοούμε. Το απλό μέτρο της διδασκαλίας στη φύση μπορεί να ανοίξει το δρόμο για πιο υγιή, χαρούμενα και ανθεκτικά παιδιά.
Ο καλύτερος χώρος μάθησης, όπως λέει και το ρητό, είναι πράγματι αυτός που έχει ως στέγη μόνο τον ουρανό.
Εικόνα: Image by freepik