Ενώ συνεχίζεται ο διπλωματικός μαραθώνιος με φόντο τους υδρογονάνθρακες της ανατολικής Μεσογείου και οι δυνάμεις στη σκακιέρα αναδιατάσσονται, η Ελλάδα εμφανίζεται χωρίς σαφή στρατηγική, αν και διεκδικεί το αυτονόητο: Τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου και την τήρηση των σχετικών κανόνων από όλες τις πλευρές – πρωτίστως από την Τουρκία που επιμένει σε παράλογες διεκδικήσεις, διαδραματίζοντας ρόλο «ταραξία» της περιοχής.
Ως βασική γραμμή πλεύσης και παράλληλα ως γραμμή άμυνας προβάλλεται τις τελευταίες μέρες η προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης – μια ιδέα που βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο του δημόσιου και πολιτικού διαλόγου.
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης την υιοθέτησε και την πρόβαλε σε κυριακάτικη συνέντευξη του ως κατευθυντήριο άξονα των κυβερνητικών χειρισμών στα ελληνοτουρκικά. Αναγκάστηκε όμως να επανέλθει και να την «διορθώσει» εν μέρει δίνοντας εξηγήσεις, μετά από σωρεία ενστάσεων που διατυπώθηκαν από διπλωμάτες, αναλυτές και πολιτικούς παράγοντες, οι οποίοι επισήμαναν ότι:
• Προσφυγή στη Χάγη δεν μπορεί να γίνει παρά μόνον με συναίνεση της Τουρκίας
• Για να συναινέσει η Αγκυρα, θα ζητήσει – έχει ήδη απαιτήσει – να περιληφθεί στα προς εκδίκαση θέματα σωρεία ζητημάτων που έχει θέσει κατά καιρούς.
Ετσι, ενώ η Ελλάδα ζητά να παραπεμφθεί στο Διεθνές Δικαστήριο μόνον η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας – κατ’ επέκταση της ΑΟΖ, θα κινδυνεύσει να εμπλακεί σε μια συζήτηση επί τουρκικών διεκδικήσεων που αντιβαίνουν στο διεθνές δίκαιο και συνιστούν αμφισβήτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων μας.
Συνυποσχετικό από τις δύο χώρες
Η προσφυγή προϋποθέτει ότι οι δύο χώρες θα συνυπογράψουν συνυποσχετικό, που θα περιλαμβάνει τα υπό κρίσιν θέματα και θα τις δεσμεύει ότι θα σεβαστούν τις όποιες αποφάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου.
Θα απαιτηθούν λοιπόν επίπονες διμερείς διαπραγματεύσεις για τη διαμόρφωση του «συνυποσχετικού», στο οποίο η Ελλάδα θέλει να περιλαμβάνεται μόνο το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας, ενώ η Αγκυρα θα προσπαθήσει να εντάξεις όλες τις απαιτήσεις της για τη «διανομή» του Αιγαίου, τις θαλάσσιες ζώνες, τον εναέριο χώρο, την παρουσία στρατιωτικών δυνάμεων στα νησιά κλπ.
Ο Τούρκος ΥΠΕΞ Μ. Τσαβούσογλου μίλησε προχθές χωρίς περιστροφές: «Αν δεν βρεθούν κοινοί τόποι, θα πάμε στην Χάγη για όλα τα ανοιχτά ζητήματα και όχι μόνο για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας».
Οι απαιτήσεις της Τουρκίας
Τα θέματα που έχει εγείρει κατά καιρούς η Τουρκία και θα θελήσει τώρα να «πακετάρει» προς συζήτηση και κρίση στο Διεθνές Δικαστήριο μαζί με το ελληνικό αίτημα για οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, είναι:
- Μη αναγνώριση υφαλοκρηπίδας σε Καστελλόριζο, Ρόδο, Κάρπαθο, Κάσο και Κρήτη
- Αποστρατιωτικοποίηση νησιών του ανατολικού Αιγαίου
- Αλλαγή ορίων του FIR Αθηνών
- Μη επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων πέραν του σημερινού ορίου των 6 μιλίων και ορισμός θαλάσσιων περασμάτων στο Αιγαίο ως «διεθνών στενών ναυσιπλοΐας»
- Εύρος εναερίου χώρου 10 μιλίων
- Επαναπροσδιορισμός της Ζώνης Ερευνας και Διάσωσης στο Αιγαίο
- Αποσαφήνιση κυριαρχικών δικαιωμάτων σε «γκρίζες ζώνες» που περιλαμβάνουν μεγάλο αριθμό νησιών και βραχονησίδων στο Αιγαίο και πέριξ της Κρήτης.
Κόκκινες γραμμές
Τι από όλα αυτά θα μπορούσε να αποδεχθεί προς συζήτηση η ελληνική πλευρά; Προφανώς τίποτε, ή ελάχιστα, ακόμη κι αν εξαντλήσει τα όρια διαλλακτικότητας. Σε κάθε περίπτωση η κυβέρνηση θα υποχρεωθεί να θέσει κόκκινες γραμμές.
Μετά τα όσα είπε στη συνέντευξη του στο «Βήμα», ο πρωθυπουργός αναγκάσθηκε χθες να επανέλθει με διευκρινιστικές δηλώσεις, τονίζοντας ότι «ενδεχόμενη προσφυγή στο Δικαστήριο της Χάγης θα είναι μόνο για υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ».
Οσον αφορά τους περαιτέρω χειρισμούς, ενδεικτική είναι η επισήμανση του κ. Μητσοτάκη στη συνέντευξη του στο «Βήμα»:
«Όταν προσφύγουμε στη Χάγη για να λύσει τη διαφορά μας με την Τουρκία, πρέπει να είμαστε αφενός απολύτως σίγουροι ότι έχουμε το δίκιο με το μέρος μας και αφετέρου απολύτως έτοιμοι να δεχτούμε την τελική απόφαση ενός τέτοιου διεθνούς οργάνου».
Χ. ΝΙΑΚΑΣ