Σε μάστιγα εξελίσσεται το φαινόμενο του «εξαφανισμένου εμπόρου», ένα τέχνασμα το οποίο χρησιμοποιούν διάφορα κυκλώματα, προκειμένου να ξεγελάσουν την εφορία, αλλά και να νοθεύσουν τον ανταγωνισμό, καθώς καταφέρνουν να πωλούν φθηνότερα τα ίδια προϊόντα.
Οι αδυναμίες του συστήματος ΦΠΑ καθιστούν τα κράτη μέλη ευάλωτα στην απάτη, γεγονός που έχει συχνά σοβαρές συνέπειες για τα δημόσια ταμεία, καθώς ετησίως κοστίζει στην ΕΕ, περίπου 150 δισ. ευρώ! Αυτό ισχύει ιδίως για τις διασυνοριακές συναλλαγές. Ένα σύνηθες σύστημα απάτης είναι αυτό του «αφανούς εμπόρου», γνωστό και ως «αλυσιδωτή απάτη», με την οποία τα αγαθά αγοράζονται και μεταπωλούνται χωρίς να καταβάλλεται ο ΦΠΑ.
Η πιο συνηθισμένη πρακτική της απάτης είναι η τύπου «καρουζέλ», κατά την οποία τα αγαθά κάνουν ένα κύκλο μεταξύ διαφόρων εταιρειών στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης και κάποια στιγμή «εξαφανίζεται» η εταιρεία η οποία όφειλε να αποδώσει στο Δημόσιο τον ΦΠΑ που πληρώνουν οι καταναλωτές.
Δηλαδή, ο «εξαφανισμένος» έμπορος, όπως είναι η επίσημη ορολογία, εισπράττει μεν, αλλά δεν αποδίδει τον ΦΠΑ, τον οποίο οι φορολογικές αρχές πρέπει να καταβάλουν στην άλλη επιχείρηση.
Η τελευταία υπόθεση που αποκάλυψαν οι τελωνειακές αρχές της Αττικής, δείχνει ότι οι «εξαφανισμένοι έμποροι» είναι υπαρκτοί, ακόμα, παρά τα μέτρα που λαμβάνονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και από τις ελληνικές φορολογικές αρχές.
Από τις 10 Δεκεμβρίου 2019 τέθηκε σε εφαρμογή ένα μέτρο για την πάταξη της φοροδιαφυγής, κατά τη διακίνηση κινητών τηλεφώνων, laptops, tablets και παιχνιδομηχανών, το οποίο χτύπησε τα κυκλώματα που δραστηριοποιούνταν στον συγκεκριμένο τομέα.
Δεν μπορεί όμως, ακόμη, το ίδιο σύστημα, να εφαρμοστεί σε όλα τα αγαθά που διακινούνται εντός της ΕΕ, με αποτέλεσμα οι επιτήδειοι να βρίσκουν «πεδίο δράσης».
Η υπόθεση που αποκάλυψε η Ελεγκτική Υπηρεσία των Τελωνείων Αττικής, αφορά σε εταιρεία εμπορίας ρούχων και παπουτσιών, η οποία έκανε χρήση του καθεστώτος 42, όπως ονομάζεται, εξασφαλίζοντας απαλλαγή από τον ΦΠΑ, δηλώνοντας ενδοκοινοτικές συναλλαγές.
Ο σχετικός έλεγχος αποκάλυψε ότι η συγκεκριμένη εταιρεία είχε δηλώσει διεύθυνση, στην οποία αποκαλύφθηκε ότι δεν είχε την εγκατάστασή της και ήταν εικονική. Πρόκειται για την περίπτωση «εξαφανισμένου εμπόρου».
Είχε για νόμιμο εκπρόσωπο ένα Βούλγαρο, μέσω του οποίου έκανε την προώθηση των εμπορευμάτων στη Βουλγαρία και απαλλασσόταν έτσι από ΦΠΑ.
Το colpo grosso
Το κόλπο που έκανε είναι το ακόλουθο. Η εταιρεία εισήγαγε ενδύματα και υποδήματα από την Κίνα, τα οποία έφταναν στην Ελλάδα. Επειδή όμως ο τελικός προορισμός ήταν η Βουλγαρία, δεν επιβαρύνονταν με ΦΠΑ, εδώ στην Ελλάδα. Ακολούθως, η «συνεργαζόμενη» εταιρεία στην Ελλάδα, τα μετέφερε σε εταιρεία στη Βουλγαρία ή σε άλλες κοινοτικές χώρες και ο ΦΠΑ αποδίδονταν είτε στη Βουλγαρία είτε σε άλλη χώρα υποδοχής, δηλαδή στον τελικό προορισμό των αγαθών.
Αυτή είναι η κανονική οδός. Στην πράξη γινόταν διαφορετικά. Τα προϊόντα έφταναν από την Κίνα στην Ελλάδα, αλλά αντί να μεταφερθούν στη Βουλγαρία ή σε άλλη κοινοτική χώρα, παρέμειναν στην Ελλάδα. Ωστόσο, δηλώνονταν στο τελωνείο ότι τα προϊόντα πήγαν στη Βουλγαρία ή σε άλλη χώρα και έτσι εδώ, δεν καταβάλλονταν ο αναλογών ΦΠΑ.
Για να είναι πειστικό το κόλπο και για την παραπλάνηση των φορολογικών αρχών, η εταιρεία στη Βουλγαρία μετέφερε τα ποσά που αντιστοιχούσαν στην αξία των προϊόντων σε λογαριασμό που υποτίθεται ότι ανήκε στην εταιρεία που είχε έδρα στην Ελλάδα. Έτσι τα χρήματα, παρέμειναν πάντα σε λογαριασμούς του κυκλώματος.
Αυτό που συνέβαινε στο τέλος ήταν το εξής. Τα προϊόντα δεν έφταναν ποτέ στη Βουλγαρία ή σε άλλη χώρα, αλλά παρέμειναν και διατίθεντο στην ελληνική αγορά, αλλά χωρίς να επιβαρυνθούν με ΦΠΑ, 24%.
Έτσι, ήταν φθηνότερα, σε σύγκριση με τα ίδια προϊόντα που εισάγονται στη χώρα, μέσω της κανονικής και φορολογημένης οδού. Επίσης, η ελληνική εταιρεία, η οποία κανονικά θα έπρεπε να πληρώσει τον ΦΠΑ ήταν «φάντασμα» και δεν υπήρχε στην πραγματικότητα, οπότε ο ΦΠΑ, δεν πληρώθηκε ποτέ.