Οι προκλήσεις, τα συστατικά της επιτυχίας, οι αξίες και οι ευκαιρίες που κρύβουν οι οικογενειακές επιχειρήσεις για τη νέα γενιά τονίστηκαν σε συζήτηση που διοργάνωσε η ΕΥ Ελλάδος σε πάνελ με τίτλο «Οικογενειακές επιχειρήσεις: Προκλήσεις και ευκαιρίες», στο πλαίσιο του 7ου Πανοράματος Επιχειρηματικότητας και Σταδιοδρομίας.
Το πάνελ συντόνισε ο κ. Βασίλειος Καμινάρης, Εταίρος, Επικεφαλής του Ελεγκτικού Τμήματος της ΕΥ Ελλάδος και Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης, ενώ συμμετείχαν οι κ.κ. Θεόδωρος Δούρος, Διευθύνων Σύμβουλος της Δούρος Α.Ε. (Dur), Νίκος Καυκάς, Πρόεδρος Δ.Σ. της Β. Καυκάς Α.Ε., Ελένη Πολυχρονοπούλου, Αντιπρόεδρος της Τεχνική Προστασίας Περιβάλλοντος Α.Ε., και Γιάννης Τσερέπας, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Lariplast S.A.
Όπως τόνισε ο κ. Καμινάρης κατά την εισήγησή του, η οικογενειακή επιχείρηση δεν έχει συγκεκριμένο ορισμό μια επιχείρηση μπορεί να χαρακτηριστεί ως οικογενειακή όταν περνάει από τη μια γενιά στην άλλη, δημιουργώντας οικογενειακή κληρονομιά και οικονομική αξία για τη συνέχιση της επιχειρηματικής δραστηριότητας. «Οι οικογενειακές επιχειρήσεις αποτελούν βασικό κύτταρο της επιχειρηματικότητας σε όλο τον κόσμο, ενώ αναδεικνύονται ως η ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας», σημείωσε ο κ. Καμινάρης. Οι οικογενειακές επιχειρήσεις ξεπερνούν το 80% του συνόλου των επιχειρήσεων στις περισσότερες δυτικές οικονομίες, ενώ μόλις το 3% αυτών παγκοσμίως παραμένει στα χέρια της οικογένειας για περισσότερες από τρεις γενιές, σύμφωνα με στοιχεία από έρευνες που έχει διεξάγει η ΕΥ για τις οικογενειακές επιχειρήσεις.
Οι προκλήσεις της διαδοχής των οικογενειακών επιχειρήσεων
Η μετάβαση της επιχείρησης στην επόμενη γενιά αποτελεί το βασικό «γρίφο» που καλούνται να λύσουν οι οικογενειακές επιχειρήσεις. Το σχέδιο μετάβασης ποικίλει ανάλογα με το χαρακτήρα τόσο της επιχείρησης, όσο και της ίδιας της οικογένειας, όπως επισημάνθηκε μέσα από τη συζήτηση, ενώ η επόμενη γενιά θα πρέπει να κερδίσει τη θέση της στην επιχείρηση, επιδεικνύοντας έμπρακτα το ενδιαφέρον της. Έρευνες της ΕΥ σημειώνουν πως η αξιοποίηση των ικανοτήτων πιθανών διαδόχων αποτελεί το σημαντικότερο παράγοντα μιας επιτυχούς μετάβασης, ενώ ακολουθούν η εξασφάλιση της συνέχειας της επιχείρησης, η έγκαιρη έναρξη της διαδικασίας διαδοχής και η εφαρμογή μιας δομημένης διαδικασίας. Το βάρος, όμως, της μετάβασης πέφτει κυρίως στη γενιά που ήδη διοικεί την επιχείρηση, όπως τονίστηκε κατά τη συζήτηση.
Ωστόσο, η διοίκηση της οικογενειακής επιχείρησης φαίνεται πως απασχολεί ιδιαίτερα τους ιδιοκτήτες, καθώς, συχνά, επιλέγουν επαγγελματίες εκτός του οικογενειακού τους κύκλου, προκειμένου να συνεχιστεί η ανάπτυξη της εταιρείας, παρά το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία σκοπεύει να παραδώσει στην επόμενη γενιά. Η επιλογή ενός διοικητικού στελέχους εκτός της οικογένειας απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή, καθώς, όπως τόνισαν οι συμμετέχοντες του πάνελ της ΕΥ, θα πρέπει να είναι ένα άτομο που θα σέβεται τις αξίες της επιχείρησης και θα είναι άξιος συνεχιστής του οράματος του επιχειρηματία.
Οι γυναίκες στην οικογενειακή επιχείρηση
Η συμμετοχή των γυναικών στην οικογενειακή επιχείρηση αποτελεί μία ακόμα σημαντική πρόκληση, καθώς, συχνά, κατά την είσοδό τους στην επιχείρηση, οι γυναίκες μέλη των οικογενειών καλούνται να αντιμετωπίσουν όχι μόνο τις δυσκολίες του νεαρού της ηλικίας τους, αλλά και του φύλου τους, ιδιαίτερα όταν πρόκειται να αναλάβουν θέσεις παραδοσιακά ανδροκρατούμενες. Ωστόσο, όπως αποδεικνύει και η περίπτωση της κας Πολυχρονοπούλου, η σκληρή δουλειά, η αφοσίωση και η διαρκής εκπαίδευση στο εκάστοτε αντικείμενο μπορούν να εξασφαλίσουν την ανάδειξη και αναγνώριση των γυναικών μέσα στην οικογενειακή επιχείρηση. Όπως αναδεικνύεται και μέσα από έρευνες της ΕΥ, το 70% των οικογενειακών επιχειρήσεων παγκοσμίως έχουν υπόψη τους μια γυναίκα για τη θέση του επόμενου Διευθύνοντος Συμβούλου.
Ενότητα και εμπιστοσύνη μεταξύ των μελών της οικογένειας
Η συμμετοχή μελών της οικογένειας στην ίδια επιχείρηση μπορεί να προκαλέσει εντάσεις εντός της οικογένειας, αλλά και της επιχείρησης. Όπως υπογραμμίστηκε μέσα από τη συζήτηση, ο διαχωρισμός των αρμοδιοτήτων του κάθε μέλους, αλλά και η απουσία της καθημερινής τριβής μπορούν να συμβάλουν στην ομαλή τους συνεργασία. Ωστόσο, η σωστή συνεννόηση για κρίσιμα ζητήματα της επιχείρησης, όπως οι επενδύσεις, η επιλογή στελεχών και τα οικονομικά, είναι ζωτικής σημασίας για την ομαλή λειτουργία μιας οικογενειακής επιχείρησης.
Τα συστατικά για τη βιώσιμη ανάπτυξη μιας οικογενειακής επιχείρησης
Η ομαλή λειτουργία και συνέχιση μιας οικογενειακής επιχείρησης, καθώς και η εξασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξής της απασχολούν τη διοίκηση. Ωστόσο, η ξεκάθαρη εικόνα για το σχέδιο μετάβασης στην επόμενη γενιά, ένα ενεργό Διοικητικό Συμβούλιο, οι τακτικές και ουσιαστικές συναντήσεις με τα μέλη της οικογένειας και τους μετόχους, καθώς και η κοινωνική δράση και συνεισφορά αποτελούν μερικά από τα μυστικά της επιτυχίας οικογενειακών επιχειρήσεων παγκοσμίως, σύμφωνα με έρευνες της ΕΥ. Παράλληλα, η χάραξη μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής, η καινοτομία, η δημιουργικότητα, οι νέες ιδέες και, κυρίως, η εξωστρέφεια των οικογενειακών επιχειρήσεων αποτελούν στοιχεία που μπορούν να εξασφαλίσουν τη βιώσιμη ανάπτυξή τους, όπως επισημάνθηκε μέσα από τη συζήτηση.