Εκτός αν υπάρξει μια ριζική μεταμόρφωση του οικονομικού συστήματος, πανδημίες όπως αυτή της Covid-19 θα πολλαπλασιαστούν και θα προκαλέσουν περισσότερους θανάτους, προειδοποίησαν σήμερα ειδικοί του ΟΗΕ για τη βιοποικιλότητα (IPBES) υπογραμμίζοντας πως υπάρχει μια τεράστια δεξαμενή άγνωστων ιών στον ζωικό κόσμο.
«Χωρίς στρατηγικές πρόληψης, οι πανδημίες θα εμφανίζονται πιο συχνά, θα εξαπλώνονται πιο γρήγορα, θα σκοτώνουν περισσότερους ανθρώπους και θα έχουν καταστρεπτικές χωρίς προηγούμενο συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία», προειδοποιεί η έκθεση αυτή.
Οι 22 επιστήμονες που κλήθηκαν απο την IRBES να ετοιμάσουν επειγόντως αυτή την έκθεση, χωρίς το όφελος της συνήθους διακυβερνητικής διαδικασίας αξιολόγησης και έγκρισης, μελέτησαν εκατοντάδες πρόσφατες έρευνες για τις σχέσεις ανάμεσα στον άνθρωπο και στη φύση, ιδίως σε ό,τι αφορά τις συνέπειες της καταστροφής της φύσης από τις ανθρώπινες δραστηριότητες.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που δημοσιεύθηκαν στην επιθεώρηση Science το 2018 και περιλαμβάνονται στην έκθεση, υπάρχουν περίπου 1,7 εκατομμύρια άγνωστοι ιοί στα θηλαστικά και στα πτηνά, εκ των οποίων 540.000 έως 850.000 «θα είχαν την ικανότητα να μολύνουν τους ανθρώπους».
Όμως ο κίνδυνος μόλυνσης των ανθρώπων από τους ιούς αυτούς για τους οποίους δεν γνωρίζουμε τίποτε πολλαπλασιάζονται από τις όλο και πιο στενές επαφές ανάμεσα σε άγρια ζώα, κτηνοτροφικά ζώα και τον ανθρώπινο πληθυσμό.
Εξάλλου, το 70% των νέων ασθενειών (Έμπολα, Ζίκα) και «σχεδόν όλες οι γνωστές πανδημίες» (γρίπη, AIDS, Covid-19) είναι ζωονόσοι, δηλαδή προέρχονται από ζωικούς παθογόνους παράγοντες.
«Όμως το να επιρρίψουμε την ευθύνη στα άγρια ζώα για την εμφάνιση αυτών των ασθενειών είναι λάθος», επιμένουν οι ειδικοί, δείχνοντας με το δάκτυλο τον άνθρωπο και τα ίχνη που αφήνει στο περιβάλλον του.
«Δεν υπάρχει κάποιο μυστήριο για τις αιτίες της πανδημίας της Covid-19 ή οιασδήποτε άλλης σύγχρονης πανδημίας», σχολιάζει σε μια ανακοίνωση ο Πέτερ Ντάσακ, που διηύθυνε την έρευνα αυτή.
«Οι ίδιες δραστηριότητες που προκαλούν την κλιματική αλλαγή και την καταστροφή της βιοποικιλότητας προωθούν τους κινδύνους της πανδημίας λόγω των επιπτώσεών τους στο περιβάλλον μας», συνεχίζει.
«Μία και η ίδια κρίση»
«Η αλλαγή χρήσεων γης, η διεύρυνση και η εντατικοποίηση της γεωργίας, καθώς και το εμπόριο, μια παραγωγή και κατανάλωση που δεν είναι βιώσιμα, διαταράσσουν τη φύση και αυξάνουν τις επαφές ανάμεσα στην άγρια ζωή, τα κτηνοτροφικά ζώα, τους παθογόνους παράγοντες και τον άνθρωπο. Στρώνουν τον δρόμο προς τις πανδημίες».
Απέναντι σε αυτή τη διαπίστωση, η έκθεση καλεί για «βαθιές αλλαγές προκειμένου να προλάβουμε τις πανδημίες» ώστε να μην είμαστε πλέον αναγκασμένοι απλώς να διαχειριζόμαστε και να ελέγχουμε τις πανδημίες όταν εμφανίζονται.
Οι ειδικοί συνιστούν για παράδειγμα να γίνουν μελέτες για τον προσδιορισμό των γεωγραφικών ζωνών που κινδυνεύουν περισσότερο.
Όμως κυρίως, τάσσονται υπέρ της μείωσης του αποτυπώματος του ανθρώπου στη φύση: μείωση της αποψίλωσης των δασών και της καταστροφής των οικοτόπων, μείωση του εμπορίου άγριων ζώων, επανεπινόηση του γεωργικού και οικονομικού μοντέλου γενικότερα προκειμένου να μειωθούν οι ανθρώπινες δραστηριότητες που είναι γνωστές για τις αρνητικές περιβαλλοντικές συνέπειές τους (παραγωγή φοινικελαίου, τροπική ξυλεία, μεταφορικές υποδομές, κτηνοτροφία...).
Οι συστάσεις αυτές επιβεβαιώνουν εκείνες που προτείνουν σε μεγάλο βαθμό οι ειδικοί στον τομέα της μάχης κατά της κλιματικής αλλαγής, που δυσκολεύονται να βρουν απήχηση, με πολλούς δρώντες να επικαλούνται τα κόστη και την αποδοχή τέτοιων σε βάθος αλλαγών.
Όμως όπως και στον τομέα του κλίματος όπου οι ειδικοί δείχνουν με το δάκτυλο τα μελλοντικά τεράστια κόστη που συνδέονται με τις καταστροφές που μέλλεται να πολλαπλασιαστούν, οι ειδικοί της IPBES λένε πως μια επένδυση σήμερα θα επέτρεπε να μειωθούν στο μέλλον οι οικονομικές επιπτώσεις των πανδημιών.
'Έτσι θα κόστιζε περίπου 100 φορές λιγότερο μια δαπάνη σήμερα για την ενσωμάτωση της πρόβλεψης των πανδημιών στο παγκόσμιο εμπόριο και τις χρήσεις της γης από το άχθος μελλοντικών επιδημιών όπως εκείνη της Covid-19 που κόστισε ήδη 8.000 έως 16.000 δισεκατομμύρια δολάρια έως τον Ιούλιο του 2020, επιμένει η έκθεση.
«Η έκθεση υπογραμμίζει πως αυτή η κρίση της Covid-19 δεν είναι απλώς άλλη μια κρίση, που παράγεται την ίδια εποχή με άλλες -- την κρίση της βιοποικιλότητας και την κλιματική κρίση», σχολίασε ο Τζον Σπάισερ, καθηγητής θαλάσσιας ζωολογίας στο Πανεπιστήμιο του Πλίμουθ, σύμφωνα με την οργάνωση Science Media Center.
«Ας μην γελιόμαστε, είναι μία και η ίδια κρίση, και είναι η πιο σημαντική την οποία αντιμετώπισαν ποτέ οι άνθρωποι», προσέθεσε ο επιστήμονας αυτός, ο οποίος δεν συμμετείχε στη σύνταξη της έκθεσης.