Παραδοσιακός χορός με το σπαθί στο χέρι: η πρώτη επίσκεψη στο εξωτερικό του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, στη Σαουδική Αραβία, συμβόλισε ήδη από το 2017 την άρηκτη συμμαχία μεταξύ της κυβέρνησής του και των αραβικών μοναρχιών του Κόλπου απέναντι στο Ιράν.
Σήμερα οι ηγέτες των χωρών αυτών στηρίζουν τον απρόβλεπτο εταίρο τους, ο οποίος επιδιώκει να κερδίσει δεύτερη θητεία στην προεδρία των ΗΠΑ τον Νοέμβριο, προκειμένου να συνεχίσει να απομονώνει το Ιράν και να αναγάγει το Ισραήλ στη θέση του περιφερειακού τους εταίρου.
Οι θερμές σχέσεις του Τραμπ με τους ηγέτες του Κόλπου έρχονται σε αντίθεση με τις πιο ψυχρές σχέσεις που είχε ο προκάτοχός του, ο Δημοκρατικός Μπαράκ Ομπάμα. Η συμφωνία του 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, την οποία στήριζε ο Ομπάμα, είχε προκαλέσει την αγανάκτηση της Σαουδικής Αραβίας, επικεφαλής των μοναρχιών του Κόλπου και μεγάλο αντίπαλο της Τεχεράνης.
"Η ιστορική επίσκεψη του Μαΐου του 2017 (στο Ριάντ) σηματοδότησε την αρχή μας ιδιαίτερης σχέσης με τον Αμερικανό πρόεδρο και άνοιξε πολλές πόρτες", δήλωσε ένας αξιωματούχος του Κόλπου που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του.
"Αυτοί που λαμβάνουν τις αποφάσεις εδώ θα ήθελαν λογικά οι πόρτες αυτές να παραμείνουν ανοικτές, όμως δεν είναι τυφλοί και προετοιμάζονται και για το άλλο σενάριο", τη νίκη του Τζο Μπάιντεν, πρόσθεσε ο ίδιος.
"Τον έσωσα"
Ο Ρεπουμπλικάνος πρόεδρος έγινε δεκτός με τιμές ήρωα στο Ριάντ, όπου τον υποδέχθηκε η πλέον υψηλή σαουδαραβική αντιπροσωπεία. Στη διάρκεια της επίσκεψής του καταφέρθηκε εναντίον του Ιράν και απέφυγε τις ερωτήσεις για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Σαουδική Αραβία.
Η αντισυμβατική και παρορμητική στρατηγική του αναδιαμόρφωσε έκτοτε το τοπίο στην περιοχή. Ο Τραμπ απέσυρε τις ΗΠΑ από τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, διέταξε τη δολοφονία του Ιρανού στρατηγού Κασέμ Σολεϊμανί στο Ιράκ, μετέφερε την αμερικανική πρεσβεία στην Ιερουσαλήμ και αποφάσισε να μειώσει την αμερικανική στρατιωτική παρουσία στην περιοχή.
Εμπιστεύθηκε τα ζητήματα της Μέσης Ανατολής στον γαμπρό του Τζάρεντ Κούνσερ, που δεν είχε εμπειρία από διπλωματία, και ανέπτυξε προσωπικές σχέσεις με τους ηγέτες του Κόλπου, ανάμεσά τους και με τον πρίγκιπα διάδοχο της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν.
Αυτός κατηγορήθηκε για τη δολοφονία του Σαουδάραβα δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι τον Οκτώβριο του 2018 στο προξενείο της χώρας του στην Κωνσταντινούπολη. Όμως ο Λευκός Οίκος εμπόδισε τις αποφάσεις του Κογκρέσου που καταφέρονταν εναντίον του Ριάντ λόγω της δολοφονίας αυτής.
"Τον έσωσα", είχε δηλώσει τότε ο Αμερικανός πρόεδρος αναφερόμενος στον Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν.
"Φρόντισε οι σχέσεις των ΗΠΑ με τις χώρες του Κόλπου να βασίζονται περισσότερο σε προσωπικές σχέσεις (…) απ΄ό,τι στους θεσμούς", εκτιμά η Ράντα Σλιμ διευθύντρια επίλυσης κρίσεων στο Middle East Institute με έδρα την Ουάσινγκτον.
Σύμφωνα με την Ελχάμ Φάκρο, ειδική σε θέματα Κόλπου στο International Crisis Group, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα "μοιράζονται την αίσθηση ότι η κυβέρνηση Ομπάμα εγκατέλειψε τους παραδοσιακούς της εταίρους στον Κόλπο".
"Η Σαουδική Αραβία βελτίωσε σημαντικά τις σχέσεις της με την κυβέρνηση Τραμπ, εν μέρει χάρη στην απόφασή της να υιοθετήσει μια εκστρατεία μέγιστης πίεσης" προς το Ιράν και τον πετρελαϊκό του τομέα, πρόσθεσε.
"Δύσκολος χορός"
Εξάλλου ο Τραμπ κέρδισε πόντους προωθώντας την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ και των Εμιράτων αλλά και του Μπαχρέιν, συμφωνίες που υπεγράφησαν στις 15 Σεπτεμβρίου στον Λευκό Οίκο.
Το Ριάντ και το Αμπού Ντάμπι ανησυχούν πλέον για την "άρση των κυρώσεων εναντίον του Ιράν", την οποία ενδέχεται να αποφασίσει μια μελλοντική κυβέρνηση των Δημοκρατικών, δήλωσε η Φάκρο.
Εξάλλου ο Τραμπ "είναι πιο διατεθειμένος να γίνουν γρήγορα πωλήσεις όπλων σε αυτές τις χώρες", κάτι που είναι λίγο πιθανό να πράξει με την ίδια ταχύτητα ο Μπάιντεν, σύμφωνα με την ίδια.
Ωστόσο οι χώρες του Κόλπου προετομάζονται και για την ενδεχόμενη εκλογή του υποψηφίου των Δημοκρατικών στις εκλογές, με τον Μπάιντεν να είναι πιθανο να προσπαθήσει να φέρει το Ιράν πίσω στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και να υιοθετήσει μια πιο σκληρή ρητορική στο θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η Σλιμ δεν αποκλείει οι αμερικανικο- σαουδαραβικές σχέσεις να γνωρίσουν "μια περίοδο βαθιού παγώματος", αν ο Μπάιντεν κερδίσει τις προεδρικές εκλογές και ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν γίνει βασιλιάς.
"Θα είναι δύσκολο για τους Σαουδάραβες, όμως τελικά θα πρέπει να προσαρμοστούν", σχολίασε ο Τζέιμς Ντόρσι ειδικός σε θέματα Μέσης Ανατολής. "Θα είναι ένας δύσκολος χορός".