H ΕKT δηλώνει έτοιμη να κάνει ό,τι χρειάζεται για να τονώσει την οικονομία της ευρωζώνης, επιστρατεύοντας από τα αρνητικά επιτόκια μέχρι αγορές ομολόγων επ' αόριστον, αλλά οι ευρωπαϊκές τράπεζες φαίνεται ότι φοβούνται να δώσουν νέα δάνεια, ακόμη και αν η ΕΚΤ τις... πληρώνει για να χορηγήσουν πιστώσεις στην πραγματική οικονομία.
Ενδεικτικό είναι το σημερινό φιάσκο στην πρώτη προσπάθεια της ΕΚΤ να χορηγήσει μακροπρόθεσμα δάνεια στις τράπεζες, με το πρόγραμμα TLTRO, το οποίο έχει εξαιρετικά ευνοϊκούς όρους, αφού παρέχεται ρευστότητα για περίοδο τριών ετών με μηδενικό αρχικό επιτόκιο.
Παρότι υπήρχαν μεγάλες προσδοκίες για την εξέλιξη της σημερινής δημοπρασίας για την παροχή ρευστότητας, το τελικό αποτέλεσμα ήταν απογοητευτικό. Μόλις 3,4 δισ. ευρώ απορρόφησαν οι τράπεζες, ενώ αναμενόταν να διατεθούν πάνω από 20 δισ. - και υπήρχαν διαθέσιμα 100 δισ. ευρώ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι όσες τράπεζες συμμετέχουν στο πρόγραμμα μπορούν υπό όρους να πάρουν και μια μορφή επιδότησης από την ΕΚΤ: Ετσι το αρχικό κόστος χρήματος που είναι είναι μηδενικό, γίνεται αρνητικό (-0,50%) εάν μια τράπεζα πετύχει συγκεκριμένους στόχους στη χορήγηση νέων δανείων.
Πίσω από τα σοβαρά προβλήματα που παρουσιάζονται στην εφαρμογή του προγράμματος τόνωσης της οικονομίας από την ΕΚΤ, κρύβονται η επιφυλακτικότητα και οι ανησυχίες των τραπεζών για την πορεία της οικονομίας της ευρωζώνης. Είναι μάλλον εύλογες, καθώς η Γερμανία βρίσκεται κοντά σε ύφεση, ενώ οι αντιπαραθέσεις για τα θέματα εμπορίου μεταξύ ΗΠΑ - Κίνας, αλλά και με την Ευρώπη, δημιουργούν ένα άκρως αβέβαιο περιβάλλον.
Σε τέτοιες συνθήκες, οι τράπεζες φοβούνται να χορηγήσουν νέα δάνεια, την ώρα μάλιστα που το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα ακόμη αντιμετωπίζει την κληρονομιά προβληματικών δανείων που άφησε πίσω της η οικονομική κρίση των προηγούμενων ετών.
Επιπλέον, η χαλαρή νομισματική πολιτική της ΕΚΤ έχει αυξήσει θεαματικά τη ρευστότητα που κυκλοφορεί στην ευρωπαϊκή χρηματαγορά. Ακόμη και οι τράπεζες του Νότου που ήταν «στριμωγμένες» και είχαν να αναχρηματοδοτήσουν παλαιότερα ανοίγματα τους στο πρόγραμμα TLTRO, μπορούν άνετα να αντλήσουν ρευστότητα από την αγορά χωρίς να προσέλθουν στο γκισέ της ΕΚΤ.
Στο επίπεδο της πολιτικής συζήτησης για τη νομισματική πολιτική, η σημερινή αρνητική έκβαση της δημοπρασίας TLTRO δίνει επιχειρήματα στους Γερμανούς επικριτές του Μάριο Ντράγκι για να υποστηρίξουν ότι η συνέχιση μιας πολύ χαλαρής νομισματικής πολιτικής δεν έχει μεγάλη αποτελεσματικότητα στις συνθήκες της παρούσας συγκυρίας.
Σημειώνεται ότι το πρόγραμμα παροχής μακροπρόθεσμης ρευστότητας TLTRO, έχει ενεργοποιηθεί άλλες δύο φορές στη διάρκεια της κρίσης για να ενισχύσει την παροχή πιστώσεων από τις τράπεζες στις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Πρόσφατα ανακοινώθηκε ότι θα τεθεί σε εφαρμογή εκ νέου, με αρκετά ευνοϊκούς όρους.
Το κεντρικό στοιχείο του προγράμματος είναι ότι το αρχικό κόστος χρηματοδότησης είναι μηδενικό, αλλά όσες τράπεζες καλύψουν ένα πλάνο παροχής νέων δανείων μπορούν να δουν το επιτόκιο να γίνεται αρνητικό, όσο και το επιτόκιο αποδοχής καταθέεων της ΕΚΤ, δηλαδή -0,50%.
Αυτό σημαίνει ότι η ΕΚΤ επιβραβεύει με μια σημαντική επιστροφή χρήματος όσες τράπεζες φανούν «γενναιόδωρες» στις χορηγήσεις. Από αυτή τη λειτουργία του TLTRO έχουν επωφεληθεί και ελληνικές τράπεζες, εγγράφοντας σημαντικά κέρδη.