Οι σχέσεις των ΗΠΑ και της Τουρκίας δοκιμάστηκαν εντόνως τα τελευταία χρόνια, με την Ουάσιγκτον να αντιδρά στη διάθεση της Άγκυρας να απαγκιστρωθεί από το ΝΑΤΟ και να αναπτύξει τις σχέσεις της με τη Μόσχα. Ο Λευκός Οίκος επιχείρησε τα προηγούμενα χρόνια να νουθετήσει την Τουρκία, να την εκφοβίσει μέσω κυρώσεων οικονομικής φύσεως, να την «πληγώσει» θέτοντάς την εκτός του προγράμματος των F-35, ουδέποτε όμως θα επέτρεπε να «πέσει» η Άγκυρα στη ρωσική αγκάλη και μάλιστα… αναίμακτα.
Γεωπολιτικώς η Τουρκία, εξακολουθεί να έχει μείζονα σημασία για τις ΗΠΑ και αυτή η βασική θεώρηση της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, δεν μεταβλήθηκε ούτε και στα πρόσφατα δύσκολα χρόνια σχέσεών τους. Ουδέποτε η Ουάσιγκτον απεμπόλησε τη βούληση να διατηρήσει την Άγκυρα στη σφαίρα επιρροής της και αυτό παρά το γεγονός ότι ο Ταγίπ Ερντογάν τράβηξε στα άκρα στο σκοινί της αντιπαράθεσης, με «εργαλείο» τα ρωσικά οπλικά συστήματα που έχει στην κατοχή της, όπως τα S-400.
Tο γεγονός ότι το State Department συνιστά να εγκριθεί η πώληση 40 F-16 στην Τουρκία, καταδεικνύει μια έμπρακτη αλλαγή στάσης των ΗΠΑ προς την Άγκυρα. Η Ουάσιγκτον αφήνει κατά μέρους την επιθετική ρητορική, προβαίνει σε μια κίνηση καλής θέλησης προς την Τουρκία και δημιουργεί νέα δεδομένα στις διμερείς σχέσεις αλλά και στις ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο.
Εκ πρώτης όψεως μοιάζει αντιφατικό, οι ΗΠΑ να επιθυμούν κατευνασμό και εδραίωση της ειρηνικής διάθεσης στο Αιγαίο, με απώτερο στόχο να προκύψουν σταθερές και προϋποθέσεις για συνεργασία στην ενέργεια (συνεκμετάλλευση) και από την άλλη πλευρά να πριμοδοτεί στρατιωτικά την Τουρκία. Η ενέργεια αυτή, όμως, εμφορείται από τον διπλωματικό κανόνα της διατήρησης των ισορροπιών, με την Ουάσιγκτον να αναγνωρίζει ότι στην παρούσα φάση δεν πρέπει να απομακρυνθεί από την Αγκυρα, αλλά αντιθέτως να την προσεγγίσει.
Πρόκειται, συν τοις άλλοις, για μια γεωστρατηγική νίκη της Τουρκίας, η οποία κατόρθωσε να ισορροπήσει με επιτυχία μεταξύ δύο βαρκών: να διατηρήσει τη σταθερή σχέση με τη Ρωσία και ταυτόχρονα να συνεργαστεί άψογα με τη Δύση, διαδραματίζοντας σημαίνοντα ρόλο διαμεσολαβητή στον πόλεμο της Ουκρανίας.
Στα αέναα γεωπολιτικά παιχνίδια και στη συνεχή μεταβολή των συσχετισμών, η προσέγγιση των ΗΠΑ με την Τουρκία, δεν πρέπει να ξαφνιάζει, αλλά αντιθέτως να εντάσσεται στο πλαίσιο της κανονικότητας. Μη κανονικό θα έπρεπε να εθεωρείτο η άποψη που εκφράστηκε από πολλούς, κυρίως τα προηγούμενα χρόνια αλλά και εντάθηκε με την ανάληψη της προεδρίας από τον Τζο Μπάιντεν, ότι η Ουάσιγκτον θα οδηγείτο σε πλήρη ρήξη με την Τουρκία. Οι πιο νουνεχείς και γνώστες της αμερικανικής διεθνούς πολιτικής επαναλάμβαναν ότι η Τουρκία είναι εξαιρετικά πολύτιμη για τις ΗΠΑ και αυτό το «δόγμα» δεν αλλάζει επουδενί.
Η συνεκμετάλλευση που επιζητά η Τουρκία και η κυπριακή ΑΟΖ
Το μείζον ερώτημα που τίθεται αφορά την επίδραση που θα έχει αυτή η αλλαγή στάσης των ΗΠΑ προς την Τουρκία στα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό. Πόσω μάλλον την ώρα που διαφαίνεται η Αγκυρα βάζει στην ατζέντα την ενεργειακή συνεργασία με την Αθήνα. Πριν μερικές εβδομάδες ο Τούρκος υπουργός Αμυνας Ακάρ μίλησε δημοσίως για συνεκμετάλλευση του Αιγαίου, ενώ τα τουρκικά ΜΜΕ έκαναν λόγο για μεταφορά κοιτασμάτων φυσικού αερίου του Ισραήλ στην Ευρώπη, μέσω σύνδεσης με τον αγωγό ΤΑΝΑΠ στην Τουρκία, από εκεί στην Ελλάδα και κατόπιν στην Ιταλία - υπόλοιπη Ευρώπη. Πρόκειται, βεβαίως, για ένα σενάριο που προϋποθέτει την κατασκευή ενός υποθαλάσσιου αγωγού, που θα διέρχεται από την κυπριακή ΑΟΖ, και μέσω του οποίου θα φτάσει το ισραηλινό αέριο στην Αλεξανδρέττα.
Πρόκειται για μια... αίολη προϋπόθεση με μηδαμινές πιθανότητες να πάρει σάρκα και οστά, με δεδομένη την ανοιχτή πληγή του κυπριακού προβλήματος. Εκτός κι αν η Άγκυρα προσβλέπει ότι με «δέλεαρ» την ενέργεια και την πίεση των ΗΠΑ, η Ελλάδα αλλά και η Κυπριακή Δημοκρατία θα «παρασυρθούν», επιζητώντας τη διευθέτηση του ακανθώδους αυτού ζητήματος, με τους όρους και τις συνθήκες που επιβάλλει η Τουρκία.
