Την παραμονή του ΔΝΤ στην Ελλάδα, ακόμη για το μηχανισμό εποπτείας μετά τη λήξη του προγράμματος, τον Αύγουστο, επιδιώκουν οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης, αναλαμβάνοντας νέες πρωτοβουλίες για τη γεφύρωση των διαφορών με το Ταμείο για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους.
Βασικός στόχος, ιδιαίτερα του Βερολίνου και των συμμάχων του, είναι να αποτρέψουν πριν ακόμη εκδηλωθούν τις νέες πιέσεις του ΔΝΤ για μια γενναία ελάφρυνση του χρέους, που θα δοκίμαζε τα όρια αντοχής των πλεονασματικών χωρών της ευρωζώνης.
Οι αποφάσεις του χθεσινού Eurogroup για την έναρξη των τεχνικών συζητήσεων στο Euro Working Group για την ελάφρυνση του χρέους είναι απόλυτα ευθυγραμμισμένες με τη νέα προσπάθεια των Ευρωπαίων για γεφύρωση των διαφορών με το Ταμείο, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά το κύριο και μόνιμο σημείο τριβής, δηλαδή τις προβλέψεις για τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, που είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την εξυπηρέτηση του χρέους.
Ως γνωστόν, το Ταμείο υποβαθμίζει σε μόλις 1% τον μακροπρόθεσμο ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, δηλαδή το μέσο όρο αύξησης του ΑΕΠ ως το 2060, με αποτέλεσμα να καταλήγει σε αποθαρρυντικά συμπεράσματα για τη βιωσιμότητα του χρέους και να ζητεί από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις πολύ μεγάλη ελάφρυνση.
Αντίθετα, στις εκθέσεις βιωσιμότητας που έχει εκπονήσει η Κομισιόν, ο μακροπρόθεσμος ρυθμός ανάπτυξης είναι πολύ υψηλότερος, ενώ είναι γνωστή η τοποθέτηση του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, σύμφωνα με την οποία δεν έχει νόημα να γίνονται απαισιόδοξες προβλέψεις, όταν η Ελλάδα έχει εφαρμόσει τα τελευταία χρόνια πολλές και σημαντικές μεταρρυθμίσεις.
Για να γεφυρωθεί αυτή η διαφορά, οι Ευρωπαίοι επιστρατεύουν δύο βασικά μέτρα, που πιστεύουν ότι μπορεί να ληφθούν σοβαρά υπόψη από τους τεχνοκράτες του Ταμείου:
1. Όπως ανακοινώθηκε χθες, μετά τη λήξη της συνεδρίασης του Eurogroup, θα εξετασθεί άμεσα από ειδική ομάδα τεχνοκρατών ο λεγόμενος «γαλλικός μηχανισμός» σύνδεσης των πληρωμών για το χρέος με το μελλοντικό ρυθμό ανάπτυξης της Ελλάδας -μείωση πληρωμών όταν υποχωρεί το ΑΕΠ κάτω από ένα όριο. Με αυτό τον τρόπο, οι Ευρωπαίοι θέλουν να προσφέρουν στο Ταμείο μια εγγύηση ότι, εάν αποδειχθούν ορθές οι απαισιόδοξες προβλέψεις του για την ανάπτυξη, θα υπάρχει ένας αυτόματος μηχανισμός «διόρθωσης» των πληρωμών για το χρέος, που θα λειτουργήσει σαν αυτόματος μηχανισμός αποκατάστασης της βιωσιμότητας του χρέους.
2. Ιδιαίτερη σημασία δίνουν οι Ευρωπαίοι, όπως φάνηκε από τις χθεσινές ανακοινώσεις, στο «ολιστικό» σχέδιο ανάπτυξης που θα καταρτίσει η Ελλάδα και θα αποτελέσει το πρόγραμμα ελληνικής ιδιοκτησίας, το οποίο θα εφαρμοσθεί μετά τη λήξη του μνημονίου. Αυτό το σχέδιο προορίζεται να αλλάξει τις προβλέψεις για το μακροπρόθεσμο ρυθμό ανάπτυξης προς το καλύτερο, γι’ αυτό και οι υπουργοί Οικονομικών ζήτησαν, μέσω της χθεσινής τους ανακοίνωσης, να ληφθεί υπόψη η επίδρασή του στο ρυθμό ανάπτυξης από την Κομισιόν και το ΔΝΤ, κατά την εκπόνηση των μελετών τους για τη βιωσιμότητα του χρέους.
Ο Πιερ Μοσκοβισί σημείωσε χθες ότι, αν και δεν μπορεί να προεξοφλήσει πώς θα ανταποκριθεί το Ταμείο, διαπιστώνει μια σημαντική αλλαγή προς το καλύτερο της ρητορικής (language) του ΔΝΤ για την Ελλάδα. Πράγματι, στις τελευταίες δηλώσεις του, ο εκπρόσωπος του Ταμείου, Τζέρι Ράις, είχε εκφράσει συγκρατημένη αισιοδοξία ότι οι διαφορές με την Ευρώπη για το ελληνικό χρέος μπορούν να γεφυρωθούν.
Για το νέο κλίμα που διαμορφώνεται στις σχέσεις ευρωζώνης – Ουάσιγκτον, σε μια περίοδο όπου ακόμη δεν έχει σχηματισθεί η νέα κυβέρνηση στην Γερμανία, θα ενημερωθεί από την Κριστίν Λαγκάρντ ο Αλέξης Τσίπρας, στη συνάντηση που θα έχουν στο Νταβός.
Για την ελληνική πλευρά, ο ρόλος του Ταμείου στην Ελλάδα είναι δίκοπο μαχαίρι: από τη μια, είναι ευπρόσδεκτη η πίεσή του για αποκατάσταση της βιωσιμότητας του χρέους και η θετική επίδραση στο κόστος δανεισμού του Δημοσίου από μια «καθαρή» έκθεση βιωσιμότητας από την πλευρά του ΔΝΤ.
Ταυτόχρονα, όμως, η παραμονή του Ταμείου ενέχει πολιτικούς κινδύνους, όπως θα ήταν αυτός, στον οποίο αναφέρθηκε ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, μιλώντας στην Κεντρική Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ: να ζητηθεί η εφαρμογή ένα χρόνο νωρίτερα των μέτρων για την φορολογία εισοδήματος (μείωση αφορολόγητου ορίου). Ή να εμπλακεί το ΔΝΤ στο μεταμνημονιακό μηχανισμό επιτήρησης, δημιουργώντας ένα καθεστώς αυστηρότερο από όσο θα επιθυμούσε η Αθήνα.