Οι δασμοί του Αμερικανού προέδρου Τραμπ και το ψυχροπολεμικό κλίμα Δύσης – Ρωσίας, με τελευταία αφορμή τη δηλητηρίαση του Ρώσου πρώην διπλού κατασκόπου, Σεργκέι Σκριπάλ, θέτουν, για ακόμη μία φορά, δύσκολα ερωτήματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καταδεικνύοντας τις έντονες εσωτερικές αντιθέσεις στο εσωτερικό της.
Παρά τη φαινομενικά ενιαία στάση που υιοθετείται μέσω Βρυξελλών, η διάσταση απόψεων σχετικά με την ενιαία απάντηση που απαιτείται από την ΕΕ είναι εμφανής, όπως ακριβώς συνέβη και στη διαχείριση της προσφυγικής/μεταναστευτικής κρίσης. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Γερμανίας. Τα οικονομικά συμφέροντα της ισχυρότερης χώρας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωζώνης, φαίνονται να προκαλούν «βραχυκύκλωμα» απέναντι σε μία κοινή γραμμή.
Οι δασμοί φέρνουν γαλλογερμανική αντιπαράθεση
Η απειλή των αμερικανικών δασμών προκαλεί ανησυχία για το σύνολο των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρά το γεγονός ότι έχει «παγώσει» ωστόσο, η Γερμανία είναι αυτή που απειλείται περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Σε ενδεχόμενη επιβολή δασμών στις εισαγωγές ευρωπαϊκών αυτοκινήτων στις ΗΠΑ, το κόστος για τη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία αναμένεται να είναι ιδιαίτερα υψηλό. Ενδεικτικά, το think tank Bruegel εκτιμά ότι η επιβολή δασμών ύψους 35% στην ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία θα επέφερε ετήσιες απώλειες τουλάχιστον 17 δισ. δολαρίων.
Στο πλαίσιο αυτό, δεν είναι καθόλου τυχαία η ευέλικτη στάση του Βερολίνου, που είναι διατεθειμένο να συζητήσει με τις ΗΠΑ, για ενδεχόμενες παραχωρήσεις, όπως επιβεβαίωσε γερμανός αξιωματούχος στο Bloomberg. Από την άλλη, αντίθετη προς ενδεχόμενες παραχωρήσεις εμφανίζεται από την πλευρά της η Γαλλία, έχοντας διαφορετική προσέγγιση στη διαχείριση του ζητήματος. Το Παρίσι θέλει να επικεντρωθεί στην πίεση προς την πλευρά της Κίνας σε ζητήματα όπως οι επιδοτήσεις και η πλεονάζουσα παραγωγή στη βιομηχανία χάλυβα, σύμφωνα επίσης με αξιωματούχο.
Οι ισορροπίες του Βερολίνου και η Μόσχα
Η υπόθεση Σκριπάλ αποτελεί μία ακόμη πρόκληση για την ενιαία στάση των Ευρωπαίων, με τη Γερμανία να προσπαθεί να διατηρήσει ισορροπίες. Το Βερολίνο απέλασε τέσσερις Ρώσους διπλωμάτες ως «ένδειξη αλληλεγγύης στη Μεγάλη Βρετανία άλλα και μήνυμα ενότητας», όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο Γερμανός Υπουργός Εξωτερικών, Χάικο Μαας, ωστόσο διαμήνυσε ότι η χώρα του είναι ανοικτή σε διάλογο με τη Μόσχα. Κάτι παραπάνω από διάλογος Βερολίνου - Μόσχας υπάρχει στον ενεργειακό τομέα. Σχεδόν ταυτόχρονα με την επιβολή κυρώσεων απέναντι στους Ρώσους διπλωμάτες η γερμανική κυβέρνηση έδινε το «πράσινο φως» για την κατασκευή και λειτουργία του αγωγού Nord Stream 2 από τη Gazprom, που θα μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο στη Γερμανία, κάτω από τη Βαλτική Θάλασσα. Το εγχείρημα χρηματοδοτούν, μεταξύ άλλων, δύο γερμανικές εταιρείες, η Uniper και η Wintershall.
Την κίνηση αυτή δεν είδαν με καλό μάτι ούτε οι Ηνωμένες Πολιτείες ούτε και οι κεντρο-ανατολικές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (όπως φυσικά και η Ουκρανία), εκφράζοντας ανησυχία για αύξηση της ρωσικής επιρροής. Ο Γερμανός ΥΠΕΞ, εξάλλου, ήταν εκείνος που είχε προϊδεάσει για την εξέλιξη αυτή, κατά την πρόσφατή του επίσκεψη στην Πολωνία, όταν διαχώριζε αυστηρά το πρότζεκτ του αγωγού με την υπόθεση του Ρώσου πρώην κατασκόπου.
Αντιθέσεις και μεγάλες προκλήσεις
Αν και πολύ διαφορετικές περιπτώσεις, οι «κρίσεις» των αμερικανικών δασμών και της υπόθεσης Σκριπάλ, με την Ευρώπη να καλείται να πάρει θέση απέναντι σε Ηνωμένες Πολιτείες και Ρωσία, αντίστοιχα, αποτυπώνουν τα διαφορετικά εθνικά συμφέροντα και προσεγγίσεις και κατ’ επέκταση θέτουν επί τάπητος τα δομικά κενά της ΕΕ.
Όλα αυτά, σε μία κρίσιμη περίοδο στην οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται να διαπραγματευθεί την έξοδο της Μεγάλης Βρετανίας, το επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο και τις θεσμικές μεταρρυθμίσεις στα όργανά της και στην Ευρωζώνη, προκλήσεις που θα διαμορφώσουν το ευρωπαϊκό τοπίο για τα επόμενα χρόνια.
* Το ΕΝΑ http://www.enainstitute.org/ είναι ένα ανεξάρτητο, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ερευνητικό κέντρο. Αποτελεί ένα βήμα ελεύθερου διαλόγου και ένα χώρο δημιουργίας και διάδοσης εναλλακτικών ιδεών με τελικό στόχο το μετασχηματισμό τους σε εφαρμόσιμες θεωρίες και πολιτικές τόσο στην Ελλάδα όσο και σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.