Τη διαδικασία των κατασχέσεων μισθών, συντάξεων και τραπεζικών καταθέσεων κωδικοποιεί ο Κώδικας Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων, που συνιστά απειλή για περισσότερους από 4 εκατομμύρια οφειλέτες του δημοσίου.
Το σύνολο των οφειλετών προς την εφορία ανέρχεται σε 4.230.900 φορολογούμενους. Από αυτούς, οι 1.966.599 είναι οφειλέτες στους οποίους δύναται να ληφθούν αναγκαστικά μέτρα είσπραξης, ενώ οι υπόλοιποι, είτε έχουν μικρά ληξιπρόθεσμα χρέη είτε δεν έχουν ακόμη στοχοποιηθεί από τις εισπρακτικές υπηρεσίες της ΑΑΔΕ.
Πάντως, σε 1.378.297 οφειλέτες έχουν επιβληθεί αναγκαστικά μέτρα, δηλαδή κατασχέσεις αποδοχών, καταθέσεων ή και ακινήτων.
Οι κατασχέσεις
Οι κατασχέσεις των ακινήτων είναι μια χρονοβόρα διαδικασία και αποτελεί την έσχατη λύση και μόνο για μεγάλες οφειλές.
Τυπικά το όριο της οφειλής, πάνω από το οποίο ενεργοποιούνται οι κατασχέσεις και οι πλειστηριασμοί ακινήτων είναι τα 500 ευρώ, αλλά δεν εφαρμόζεται.
Η ΑΑΔΕ προτιμά τις κατασχέσεις των τραπεζικών λογαριασμών και ποσών εις χείρας τρίτων, δηλαδή χρήματα που οφείλει ένας τρίτο στον οφειλέτη της Εφορίας.
Σύμφωνα με τον νέο Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων, η κατάσχεση στα χέρια τρίτου των χρημάτων, του οφειλέτη του Δημοσίου που βρίσκονται στα χέρια του τρίτου ή όσων αυτός οφείλει προς τον οφειλέτη, διενεργείται από τον Διοικητή της ΑΑΔΕ με κατασχετήριο, μη κοινοποιούμενο στον οφειλέτη, το οποίο περιέχει:
- το ονοματεπώνυμο ή την επωνυμία καθώς και τον Α.Φ.Μ., εφόσον υπάρχει, του οφειλέτη και του τρίτου στα χέρια του οποίου επιβάλλεται η κατάσχεση,
- το ποσό για το οποίο επιβάλλεται η κατάσχεση,
- πίνακα χρεών του οφειλέτη ή ταυτότητα οφειλής του κατασχετηρίου, η οποία συνιστά τον μοναδικό κωδικό αριθμό ανά κατασχετήριο αίτημα και συνδέεται μονοσήμαντα με τον πίνακα,
- χρονολογία και υπογραφή του κατασχόντος.
Με το κατασχετήριο ο τρίτος καλείται εντός οκτώ (8) ημερών να καταθέσει στην υπηρεσία της ΑΑΔΕ που επέβαλε την κατάσχεση ή σε τραπεζικό λογαριασμό του Δημοσίου τα χρήματα που οφείλει στον οφειλέτη του Δημοσίου, και, εάν πρόκειται για κινητά πράγματα, να παραδώσει αυτά στον συμβολαιογράφο ή τον φύλακα που ορίζεται στο κατασχετήριο.
Η κοινοποίηση του κατασχετηρίου στον τρίτο επιφέρει αυτοδικαίως από την ημέρα που διενεργείται τα αποτελέσματα της αναγκαστικής εκχώρησης και αυτός δεν μπορεί να αποδώσει στον οφειλέτη του Δημοσίου τα κατασχεμένα χρήματα ή πράγματα ούτε να συμψηφίσει ανταπαιτήσεις του μεταγενέστερες της κατάσχεσης.
Κατασχέσεις στα χέρια τραπεζών
Ειδικά για κατασχέσεις απαιτήσεων στα χέρια πιστωτικών ιδρυμάτων, το κατασχετήριο κοινοποιείται στο κεντρικό κατάστημα ή σε οποιοδήποτε υποκατάστημά τους και μπορεί να περιέχει περισσότερους οφειλέτες του Δημοσίου.
Στο κατασχετήριο επισυνάπτεται για κάθε οφειλέτη, πίνακας στον οποίο αναφέρονται το είδος και το ποσό κάθε οφειλής, καθώς και ο αριθμός και η χρονολογία βεβαίωσης ή τα στοιχεία της καταχώρισης του νόμιμου-εκτελεστού τίτλου στα βιβλία εισπρακτέων εσόδων της ΑΑΔΕ.
Η δήλωση του πιστωτικού ιδρύματος, γίνεται κοινή για όλους τους οφειλέτες του κατασχετηρίου εγγράφου και συνοδεύεται απαραίτητα από παραστατικό κίνησης του τραπεζικού λογαριασμού του κάθε οφειλέτη για διάστημα τουλάχιστον πέντε (5) ημερών πριν από την ημερομηνία επίδοσης του κατασχετηρίου και μιας ημέρας μετά από αυτήν, διαφορετικά θεωρείται ότι δεν υποβλήθηκε ποτέ δήλωση.
Η απόδοση των ποσών στην υπηρεσία που επέβαλε την κατάσχεση γίνεται υποχρεωτικά εντός δέκα (10) ημερών από την υποβολή της δήλωσης του πιστωτικού ιδρύματος.
Σημειώνεται, πώς δεν επιβάλλεται, κατάσχεση εις χείρας τρίτων, για χρέη έως 50 ευρώ και, εφόσον επιβληθεί, το ποσό δεν αποδίδεται.
Ακατάσχετα ποσά
Ο ΚΕΔΕ προβλέπει και εξαιρέσεις από τις κατασχέσεις, ποσών στα χέρια τρίτων. Ειδικότερα εξαιρούνται μεταξύ άλλων:
- Τα κινητά πράγματα που είναι απαραίτητα για τη διαβίωση και την εργασία του οφειλέτη.
- Η εταιρική μερίδα σε προσωπικές εταιρείες.
- Οι απαιτήσεις διατροφής.
- Οι απαιτήσεις από μισθούς, συντάξεις και κάθε είδους ασφαλιστικά βοηθήματα που καταβάλλονται περιοδικά, εφόσον το ποσό αυτών μηνιαία είναι μικρότερο από 1.000 ευρώ. Στις περιπτώσεις δε που υπερβαίνει το ποσό αυτό, επιτρέπεται η κατάσχεση για τα χρέη προς το Δημόσιο επί του 1/2 του υπερβάλλοντος ποσού των 1.000 ευρώ και μέχρι του ποσού των 1.500 ευρώ, καθώς και επί του συνόλου του υπερβάλλοντος ποσού των 1.500 ευρώ.
- Τα 4/5 των ημερομισθίων, ενώ επιτρέπεται κατάσχεση επί του 1/5 αυτών για χρέη προς το Δημόσιο των δικαιούχων αυτών.
- Το 1/2 των εφάπαξ καταβαλλόμενων από οποιονδήποτε ασφαλιστικό φορέα βοηθημάτων κατά την αποχώρηση από την υπηρεσία ή το επάγγελμα, ενώ επιτρέπεται κατάσχεση επί του 1/2 αυτών για τα χρέη προς το Δημόσιο των δικαιούχων αυτών.
- Καταθέσεις σε πιστωτικά ιδρύματα σε ατομικό ή κοινό λογαριασμό ή τοποθετήσεις σε λογαριασμό πληρωμών στα εγκαταστημένα στη χώρα ιδρύματα ηλεκτρονικού χρήματος και ιδρύματα πληρωμών είναι ακατάσχετες μέχρι του ποσού των χιλίων διακοσίων πενήντα (1.250) ευρώ μηνιαίως για κάθε φυσικό πρόσωπο και σε ένα μόνο ίδρυμα.
Για την αποφυγή της κατάσχεσης του συνόλου των αποδοχών απαιτείται γνωστοποίηση από το φυσικό πρόσωπο ενός μοναδικού λογαριασμού, με υποβολή ηλεκτρονικής δήλωσης στο πληροφοριακό σύστημα της ΑΑΔΕ.
Επίσης, εφόσον υπάρχει λογαριασμός περιοδικής πίστωσης μισθών, συντάξεων και ασφαλιστικών βοηθημάτων, γνωστοποιείται, αποκλειστικά και μόνο, ο λογαριασμός αυτός.