Παρόλο το χάσμα που υπάρχει στα πλαίσια της ακαδημαϊκής οικονομοτεχνικής ανάλυσης, η προγνωστική δύναμη του μοτίβου αντιστροφής κεφάλι-ώμοι έχει αναγνωριστεί εμπειρικά. Αυτή η φαινομενικά απλή "ανάγνωση" της πορείας της αγοράς μπορεί να συμπληρωθεί με άλλες πτυχές της τεχνικής ανάλυσης και να δώσει μεγαλύτερες δυνατότητες πρόγνωσης.
Eίναι ένας από τους πλέον δημοφιλείς και αξιόπιστους σχηματισμούς που χρησιμοποιούνται στη τεχνική ανάλυση. Όπως δείχνει το όνομα του, μοιάζει με ένα κεφάλι και δύο ώμους.
Είναι σχηματισμός αντιστροφής τάσης, ο οποίος όταν ολοκληρωθεί σηματοδοτεί πως η μετοχή (ή άλλη αξία) πιθανόν να κινηθεί σε κατεύθυνση αντίθετη με τη προηγούμενη τάση της.
Υπάρχουν δύο παραλλαγές:
- Μια κορυφή τύπου «κεφάλι και ώμοι» δίνει σήμα πως η τιμή της αξίας πρόκειται να υποχωρήσει όταν ο σχηματισμός ολοκληρωθεί. Συνήθως σχηματίζεται στη κορυφή μιας ανοδικής τάσης.
- Η δεύτερη παραλλαγή, η οποία είναι γνωστή και ως «αντίστροφο κεφάλι και ώμοι» δίνει σήμα πως η τιμή της αξίας πρόκειται να ανέβει. Σχηματίζεται συνήθως σε πυθμένες τοπικών τάσεων
Ας δούμε τα βασικά χαρακτηριστικά ενός κλασικού σχηματισμού κεφάλι-ώμοι, ο οποίος παρουσιάζεται στην εικόνα 1, προτού προχωρήσουμε σε πιο λεπτομερή ανάλυση:
1. Υπάρχει μια ισχυρή ανοδική τάση για αύξηση του όγκου.
2. Μια διόρθωση λαμβάνει χώρα στη συνέχεια με μειούμενο όγκο. Μοιάζει με μια φθίνουσα σημαία και προβλέπει ένα ανοδικό ξέσπασμα - αυτό έχει ολοκληρώσει τον αριστερό "ώμο".
3. Ένα ξέσπασμα οδηγεί σε ένα νέο υψηλό, το "κεφάλι" του μοτίβου, με μειωμένο όγκο. Αυτή η αποτυχία του όγκου να επιβεβαιώσει την τιμή οδηγεί σε μια απότομη πτώση.
4. Σχηματίζεται μια άλλη σημαία που ακολουθείται από ένα μικρότερο ξέσπασμα χωρίς αύξηση του όγκου. Αυτή η εξέλιξη, που δεν οδήγησε την τιμή σε νέο υψηλό, είναι ο δεξιός "ώμος".
5. Το κατώτατα σημεία των δυο σημαιών συνδέονται και διαμορφώνουν το "λαιμό" του μοτίβου. Μόλις η τιμή μετακινηθεί κάτω από το λαιμό, θα ενεργοποιηθεί μια συναλλαγή πώλησης.
Κανόνες συναλλαγής
Η πώληση σε αναμονή του δεξιού ώμου ή του κεφαλιού του σχηματισμού είναι μια επιλογή με ένα stop- loss πάνω από το σημείο εισόδου – συνήθως πάνω από το δεξιό ώμο ή στο κεφάλι. Ωστόσο, η πιο συνετή και δημοφιλής προσέγγιση είναι να περιμένουμε μια επιβεβαίωση, είτε με διάσπαση του λαιμού είτε με κλείσιμο κάτω από το λαιμό. Όσο πιο υπομονετικ'ος είναι κάποιος, τόσο καλύτερα θα κατανοήσει την εξέλιξη του μοτίβου. Το ιδανικό θα είναι να δει τους δυο ώμους να σημειώνουν παρόμοια υψηλά, να έχουν παρόμοιο πλάτος και περίπου ίσες αποστάσεις από το κεφάλι.
Είσοδος και έξοδος
Αν και οι ενδοημερήσιοι και πιο βραχυπρόθεσμοι επενδυτές μπορεί να θέσουν τα stop-loss ελαφρώς πάνω από το λαιμό για μια σύντομη συναλλαγή, η στρατηγική που περιγράφεται στο παρόν στοχεύει σε μια πιο μακρά περίοδο εκμετάλλευσης και άρα της ταιριάζει ένα stop-loss πάνω από το δεξιό ώμο.
Όσον αφορά την κατοχύρωση κέρδους, αναφέρεται ευρέως ότι ένας σχηματισμός κεφάλι-ώμοι έχει ως στοχευόμενη τιμή την απόσταση από το κεφάλι έως το λαιμό, εκτεινόμενη από το λαιμό προς τα κάτω. Ωστόσο, αυτό είναι μάλλον μια πρόχειρη οδηγία καθώς μόνο το 50% περίπου των σχηματισμών επιτυγχάνει αυτή τη στοχευόμενη τιμή. Αυτή η προηγμένη στρατηγική εκτέλεσης συναλλαγών συνδυάζει κι άλλες έννοιες για τον καθορισμό επιπέδων κατοχύρωσης κέρδους.
Με δεδομένο ότι ένα μοτίβο κεφάλι-ώμοι σηματοδοτεί μια σημαντική αντιστροφή τάσης, μπορεί να γίνει χρήση της ανάλυσης κυμάτων Elliott για την εκτίμηση του μήκους του επόμενου κύματος. Η μετακίνηση από το κεφάλι στο λαιμό σηματοδοτεί το πρώτο κύμα ώθησης (κύμα 1), ο δεξιός ώμος είναι το πρώτο διορθωτικό κύμα (κύμα 2) και η μετακίνηση από το δεξιό ώμο στο τέλος της διάσπασης από το λαιμό σηματοδοτεί το κύμα 3, το δεύτερο κύμα ώθησης και, συχνά, το ισχυρότερο. Ένας από τους κανόνες των κυμάτων Elliott είναι ότι το κύμα 2 δεν μπορεί να επιβεβαιώσει προσωρινά πάνω από το 100% του κύματος 1, κι έτσι αυτό εκπληρώνεται με ένα μοτίβο κεφάλι-ώμοι καθώς ο δεξιός ώμος βρίσκεται πάντα χαμηλότερα από το κεφάλι.
Στην πραγματικότητα, απότομες διορθώσεις, όπως αυτές του δεξιού ώμου, τείνουν συχνά να επιβεβαιώνουν προσωρινά το 50% με 61,8% του προηγούμενου κύματος. Ένας δεύτερος κανόνας για να θυμάστε είναι ότι το κύμα 3 δεν μπορεί να είναι το μικρότερο από τα τρία κύμτα ώθησης, κι έτσι, ως ελάχιστο στοχευόμενο κέρδος έχουμε το μήκος του κύματος 1, εκτεταμένο προς τα κάτω από το υψηλό του δεξιού ώμου. Το πιθανότερο, ωστόσο, σε ένα μοτίβο κεφάλι-ώμοι είναι να επεκταθεί το κύμα 3, γενικά, κατά το 1,618 ή 2,618 του μήκους του κύματος 1. Ένα επιπρόσθετο επίπεδο αναγνώρισης στοχευόμενου κέρδους ορίζεται σχεδιάζοντας τα επίπεδα προσωρινής επιβεβαίωσης Fibonacci του κύματος 2 και εστιάζοντας έπειτα στις επεκτάσεις 1,618 και 2,618, όπως φαίνεται στο διάγραμμα 3.
Συναλλαγές Whipsaws
Αν και ο Thomas Bulkowski αναγνώρισε το μοτίβο κεφάλι-ώμοι ως ένα από τα πιο αξιόπιστα με εξαιρετική συνολικά απόδοση, ο σχηματισμός έχει τα ρίσκα του. Δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι ένα μοτίβο που μοιάζει με σχηματισμό κεφάλι-ώμοι θα εμφανίσει πράγματι διάσπαση του λαιμού ή ότι η διάσπαση δεν θα οδηγήσει σε whipsaw με αναπήδηση πάνω από το λαιμό, οδηγώντας σε συνέχιση της ανοδικής τάσης.
Αυτό που πρέπει να κατανοήσουμε είναι ότι εκτός από την ύπαρξη ενός σχηματισμού κεφάλι-ώμοι, έχουμε κι ένα μοτίβο τριγώνου, συνήθως, είτε με φθίνουσα κατεύθυνση είτε συμμετρικό. Κατά συνέπεια, μετά από ένα ξέσπασμα από τη πτωτική γραμμή τάσης που συνδέει το κεφάλι με το δεξιό ώμο, μπορεί να θέλετε να εγκαταλείψετε την ιδέα της συναλλαγής ενός μοτίβου κεφάλι-ώμοι, και να επιλέξετε μια συναλλαγή αγοράς. Μια τέτοια τεχνική μετατόπιση μπορεί να οδηγήσει σε μια ταχεία πρόοδο της τιμής, καθώς μπορεί να λάβουν χώρα συναλλαγές πώλησης από όσους πούλησαν πρόωρα εν αναμονή του μεγάλου μοτίβου αντιστροφής κεεφάλι-ώμοι. Η στοχευόμενη τιμή για τη συναλλαγή αγοράς σε ένα τέτοιο σενάριο θα μπορούσε να βασιστεί στην απόσταση της βάσης του τριγώνου που ενεργεί στο σημείο ξεσπάσματος.
